Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Laurens Buijs en de terreur van het woke spook

  •  
31-01-2023
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
9536 keer bekeken
  •  
974637213_6c5971c3f3_o

© cc-foto: Jon Feinstein

Op 18 januari plaatst UvA-medewerker Laurens Buijs een opiniestuk met de titel Woke cultuur bedreigt de academische vrijheid bij sociale wetenschappen op Folia waarin hij klaagt over radicaal woke gedachtegoed en dat zijn kritische sceptische "wetenschappelijk onderbouwde argumentatie" voortdurend wordt weggezet. Buijs zou het volgende slachtoffer zijn van de gewetenloze linkse kerk die hem in haar wokezucht rücksichtslos tot de vergetelheid wil verwijzen. Hij is een verlichte geest die lijdt onder de heksenjacht. In ieder geval, als je Buijs op zijn woord mag geloven. Of, zit het misschien toch anders?

Een korte zoektocht op de sociale media van Buijs geeft toch op zijn zachtst gezegd, een iets genuanceerder beeld. "Kritisch zijn op het Coronabeleid" lijkt een eufemisme te zijn voor zijn standpunten. Buijs gelooft niet in het nut van vaccinaties, wel in ufo's, en is trouw volger van tal van spirituele hobbyblogjes over de energetische kracht van planten. Tevens lijkt het wel alsof Buijs misschien een persoonlijk belang heeft bij de ophef die hij hier creëert. Op LinkedIn laat hij immers weten dat hij al sinds 2016 vanuit zijn eigen onderneming bezig is met "diversiteit zonder fatsoenspolitie". Hiermee hebben we bingo. Als er twee kenmerken zijn van de profeten van het cancelculture-evangelie zijn het de volgende: ze doen zich altijd gematigder en redelijker voor dan ze zijn én ze hebben bijna altijd een andere agenda. 

Je mag ook niks meer zeggen tegenwoordig

En dat terwijl, als geschreeuw op sociale media enige vorm van indicatie is, een groot deel van de Nederlanders er heilig van overtuigd lijkt dat je tegenwoordig niks meer mag zeggen. Een van de vlaggendragers van deze ongefundeerde borrelpraat is Johan Derksen. Iemand die zo heftig gecanceld is dat hij niet meer van de televisie of sociale media af te slaan is. Er zijn weinig BN'ers die zo vaak ongevraagd mijn tijdlijn op fietsen als Derksen.

Een aangrenzend onderwerp dat veel aandacht geniet is het effect van de "woke-ideologie" op humor. Het is het volgende smaakje "je mag ook niks meer zeggen". Beroemdheden als John Cleese en Ricky Gervais gebruiken graag hun gigantische platform om grappen te plaatsen die ze niet meer "zouden mogen" plaatsen. Los van dat het cancellen blijkbaar niet zo storm lijkt te lopen en het volstrekt onduidelijk is wie hen verbiedt die grappen te maken, is het een belachelijk idee dat je geen verantwoording af zou hoeven leggen over je eigen woorden. Zeker als je miljoenen volgers hebt. Als jij er niet verantwoordelijk voor bent, wie dan wel?

Daar komt bij dat het hele idee van "cancel-culture" een soort macht plaatst bij "links", de opgetrommelde vijand van elk weldenkend mens. Mag ik iedereen er even aan herinneren dat we al in ons vierde kabinet onder Mark Rutte zitten, u weet wel, de leider van de grootste rechtse partij van het land? Dat we in een land wonen waar Ongehoord Nederland wordt gefinancierd met belastinggeld? Een land waarin de o zo linkse UvA haar banden met Shell niet wil verbreken? Een land waarin beroepsprogressief Joris Luyendijk sier kan maken met het whitewashen van literatuur van zwarte vrouwen? Dat zou toch iets moeten zeggen over de machtsverhoudingen in Nederland.

Ondertussen spreken sommige Nederlanders zelfs van een "woke-ideologie", een containerbegrip waar, als je de reacties op Facebook mag geloven, zelfs extreem conservatieve Amerikanen die boos worden om een M&M-reclame bij horen. Terwijl die toch zeker in een diepe winterslaap verkeren. De ophef over de M&M’s bleek achteraf overigens een gewiekste reclamestunt. Als poging-tot-woke-linkse-deugmens kan ik u allemaal rustig laten slapen. We hebben al moeite om een mooie demonstratie samen op te zetten zonder onterecht opgepakt te worden, laat staan dat we een gestroomlijnde ideologie delen.

De terreur van het spook

Ondertussen zie ik wekelijks artikelen voorbij komen die dit idee verder in de kaart spelen. Iemand die ervan overtuigd is dat je tegenwoordig niks meer mag zeggen, zal elke week artikelen tegenkomen die dat idee bevestigen. Overal ter wereld worden artikelen opgevist door clickbaitgeile kranten om het vuurtje lekker op te stoken. Vaak worden deze artikelen vergezeld door misleidende koppen en verdwijnt het hele artikel achter een betaalmuur. "Docent ontslagen vanwege zorgen over kind in transitie" of "Britse hoogleraar weggepest door studenten". Dit geeft relevantie aan artikelen die de krant eigenlijk niet hadden mogen halen. Elke dag worden overal ter wereld terecht en onterecht mensen ontslagen. Ik kan voor elk standpunt anekdotes aanvoeren, als ik maar genoeg zoek.

Dit terwijl het debat wel degelijk kwetsbare groepen in de samenleving schaadt. Een kritische redactie had het stuk van Buijs onder de loep kunnen noemen en kunnen denken "jeetje wat een ongefundeerde transfobe zooi" en "Buijs lijkt wel heel ver van het padje". Misschien hadden ze het stuk dan niet geplaatst, of een kritisch interview met hem gehouden over zijn standpunten. Door het te plaatsen staat er weer transhaat in de reacties onder een artikel op Facebook en gaat weer de mening van een irrelevante man het land door. Het is makkelijk clickbaiten als je zelf niet het middelpunt van de haat bent.

Handvatten onder de heerschappij van de wokies

Nu zijn er mensen die nog even moeten wennen aan het idee dat ze wel eens kritiek kunnen krijgen op een grap, opmerking of opiniestuk. Dat het misschien iets minder geaccepteerd is om homo's te pesten met hun geaardheid, stoer te doen over het penetreren van een slapende vrouw met een kaars of Sylvana Simons te vergelijken met een aap (drie keer Johan Derksen, bingo!). Voor die mensen heb ik een handig lijstje gemaakt om na te lopen:

  1. Grappen bestaan altijd in een culturele context. Een simpel voorbeeld hiervan is het liedje "Leven na de dood" van Freek de Jonge.  De grap "wat kon Seedorf nou gebeuren toen hij van elf meter schoot" was niet grappig voor mensen die hem de penalty niet hadden zien missen, en is waarschijnlijk over 10, 20 jaar voor bijna niemand meer grappig. Dit idee gaat niet alleen op voor kleine thema's, maar ook voor grote thema's. Grappen zijn niet in isolement van de samenleving grappig of niet grappig. Een grap over “Marokkanen” is in een Nederland waar veel Marokkaans-Nederlandse jongeren aangeven veel last te hebben van vooroordelen, racisme en haat, misschien voor hen wel niet zo leuk. Onder veel onderdrukkende regimes is humor onlosmakelijk verbonden met propaganda. Humor zegt veel over de machtsverhoudingen in een samenleving.
  2. Waar maak je de opmerking of grap? Iedereen heeft recht op zijn mening, niemand heeft recht op een platform. Ik begrijp dat sommige platforms zo groot zijn tegenwoordig dat het heel vervelend kan zijn om hier vanaf geschopt te worden, maar dat is een andere discussie. Niemand heeft recht op een Twitteraccount, een opiniestuk in universiteitskrant Folia of een stand-up comedy show. 
  3. Schop je omhoog of omlaag? Mark Rutte ligt er echt niet wakker van als je grappen maakt over de lengte van zijn neus. Hij is een van de machtigste mensen van het land en dat plaatst hem op een verdedigbare plek voor hoon. De LHBTI+-gemeenschap krijgt wekelijks haat over zich heen er zijn genoeg statistieken die aantonen dat die haat ook gevolgen heeft. Er is een woord voor het schoppen richting kwetsbare groepen: pestgedrag. 
  4. Weet je iets van het onderwerp af? Ik weet bijvoorbeeld niks over ruimtevaarttechniek,dus ik ga geen ongevraagde adviezen sturen naar mensen die dat gestudeerd hebben. Ben je zelf geen onderdeel van een cultuur? Wees dan ietwat voorzichtig in je uitspraken over die cultuur, misschien kloppen je aannames wel helemaal niet. Doe gedegen onderzoek. De verantwoordelijkheid voor het onderbouwen van je opvattingen ligt toch echt bij jou. Als Buijs bijvoorbeeld even een beetje onderzoek had gedaan dan had hij misschien andere opvattingen over "het verschijnsel non-binair". Als hij met een aantal mensen uit de gemeenschap had gepraat, was hij er misschien wel achter gekomen dat bijna niemand een "obsessie" heeft met voornaamwoorden, maar dat het wél belangrijk is om erkend te worden.
  5. Menselijk contact is geen harde wetenschap, en soms zal je onbedoeld een gevoelige plek bij iemand raken. We zeggen allemaal wel eens een keer iets stoms en ergens modderen we ook allemaal maar wat aan. Daar is niks mis mee. Ik heb ook wel eens iemand per ongeluk aangesproken met de verkeerde voornaamwoorden. Je excuses aanbieden is niet verboden. Het is zelfs een fundamenteel onderdeel van de omgang met anderen.
  6. Ben je het oneens met de kritiek die je krijgt? Zeg dit dan. Kruip niet in een slachtofferrol dat je gecanceld zou worden, maar ga staan voor de woorden die je hebt gebruikt. Voer het debat, maar ga niet in een hoekje zitten huilen dat er mensen zijn die het niet met je eens zijn.

cc-foto: Jon Feinstein 

Meer over:

woke, opinie, vrijheid
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.