De televisie als The Truman Show

Dit is een stuk voor en over een Goed Doel. Niet te vaak doen, nu even wel. Ik heb meegewerkt aan een kalender voor een Goed Doel. Daarover heb ik in een lezing iets verteld, dat kan je verderop lezen. Stichting Hoofdzaak is zo’n goed doel en de kalender moet ge-/verkocht worden!

Een tijdje geleden werd ik gevraagd mee te werken aan een kalender voor een goed doel. Het goede doel was encefalo-craniologie. Schedelmisvormingen waardoor gezichtsafwijkingen ontstaan. Er is veel geld nodig voor onderzoek ter voorkoming van deze afwijking. Voor de kalender was een aantal BN’ers gevraagd te poseren. Je kan zo’n verzoek niet weigeren, uiteraard.

Er werd bij gezegd dat de fotograaf heel goed was en dat er professionele visagie was. Zodat we mooi in de kalender terecht zouden komen. Bij binnenkomst lagen tientallen foto’s van kinderen en volwassenen met vervormde gezichten. Intellectueel was er niet per se iets met ze mis, visueel wel het een en ander. Sommigen zagen eruit als in een lachspiegel. Ik betrapte mezelf erop dat ik met moeite naar de foto’s keek, vooral naar die van de kinderen.

Na de visagie en de fotografie werd ik ook geïnterviewd. De interviewster vroeg o.a. waarom we deze mensen nooit op de televisie zien (behalve hooguit heel af en toe als onderwerp). Deze mensen worden gediscrimineerd en dat is o.a. de schuld van de televisie, zei ze. Ze zouden gewoon met hun eigen kwaliteiten op de televisie te zien moeten zijn, ongeacht hun uiterlijk, anders blijven ze slachtoffer van een taboe. En de televisie moet toch een afspiegeling zijn van onze maatschappij, met alles d’r op en d’r aan?

Ah ja, natuurlijk, discriminatie, taboes, de schuld van de media. Als het niet het onderwijs is, zijn het wel de media.

Maar weet je wat het is: de televisie is helemaal geen letterlijke afspiegeling van onze maatschappij. De televisie is een droomfabriek, een opgepoetste wereld. In de echte wereld worden we niet allemaal professioneel opgemaakt en aangekleed als we de deur uitgaan. Dan sjokken we door de Albert Heijn, schots en scheef en krummelig en oud en dik en spastisch. Of dan zijn we zwerver of moslim, dragen we hoofddoeken, zijn we zwart en geel en gifgroen pimpelpaars.

Maar waarom is de televisie dan een soort Truman Show, een geregisseerde schijnwereld, een groot decor van bordkarton met louter acteurs en figuranten en overal verborgen camera’s. Een grote show (waarbij in de gelijknamige film Truman als enige niet weet dat hij in een giga-televisieshowwereld leeft, maar dit terzijde). En waarom lijkt de televisie eigenlijk niet op de wereld buiten?

Ik voelde me – als betrokken programmamaakster – meteen een beetje beschuldigd door de vraag van de interviewster. Omdat, zei ik, we allemaal eigenlijk permanent geamuseerd willen worden, gepamperd, gerustgesteld, aangenaam getroffen, getroost, we willen geraakt worden maar niet te hard, en zeker willen we niet verontrust worden.

Daar betalen we geen kijkgeld voor. We hebben al genoeg narigheid, daar hebben we de televisie niet voor nodig. We willen dus helemaal geen schotse en scheve en alledaagse mensen zien die journaals lezen, talentenshows presenteren, ons bij de hand nemen om buitenissigheden te showen, talkshows bevolken. En als we narigheden voorgeschoteld krijgen, willen we er toch altijd het gouden randje van leedvermaak omheen.

Kijk, zei ik tegen de interviewster boven de foto’s van de slachtoffers van schedelmisvormingen, daarom zien we deze mensen niet of nauwelijks op de televisie.

Maar wel veel succes met de kalender!

Dit artikel verscheen op het weblog van Hanneke Groenteman