Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De sneeuwbal van het Sinterklaasfeest

  •  
17-10-2013
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
Dylan_Sinterklaas300
Veel belangrijker dan de historie van het sinterklaasfeest vind ik het gegeven dat mensen nu aanstoot nemen aan het verschijnsel
Iedereen die wel eens een sneeuwpop heeft gemaakt, kent het principe. Je begint met een kleine sneeuwbal en rolt hem door de sneeuw. Tijdens het rollen kleeft steeds meer sneeuw aan het balletje en daardoor wordt hij langzaam groter. Vervelend is het dan als er vieze sneeuw tussen komt, stukken aarde of gras, zodat je vuile vlekken of bobbels in je sneeuwbal krijgt.
Als een sneeuwbal ontwikkelen zich ook tradities door de eeuwen heen. Er zijn oerverhalen die telkens maar worden doorverteld, maar steeds weer iets meekrijgen van de tijd waarin ze worden verteld. Zo zijn veel sprookjesfiguren, elfen en kabouters, afgeleid uit voorchristelijke, heidense mythologie. In christelijke tijden zijn de oude verhalen als het ware opnieuw geïnterpreteerd, en ‘ondergronds’  gegaan als sprookje.
Zo was ook ons kerstfeest oorspronkelijk het Germaanse Joelfeest, waarin midwinter werd gevierd en niet de geboorte van Jezus. Ook deze traditie is door de komst van het christendom aangepast aan de nieuwe situatie en verrijkt met het Bijbelse kerstverhaal. Nog steeds bevat ons kerstfeest elementen van dat heidense feest, zoals het vieren van het licht in de duisternis door ons huis te versieren met kaarsen en lichtjes. Dat neemt niet weg dat veel elementen van kerst wel degelijk christelijk zijn en dat het kerstverhaal voor velen een belangrijk onderdeel is van die traditie, ook al gaat het hier om een latere ‘laag sneeuw’. Het zou raar en aanmatigend zijn om te beweren dat het kerstfeest ‘in wezen’ heidens is en niet christelijk omdat het toevallig ooit – heel lang geleden – zo is begonnen.
Dit laatste is nu precies de denkfout die Arnold-Jan Scheer maakt in zijn essay in De Volkskrant van gisteren. Scheer heeft onderzoek gedaan naar Sinterklaas- en nieuwjaarsriten over heel Europa en hij heeft ontdekt hoe zowel Sinterklaas als Zwarte Piet hun wortels hebben in hele oude heidense mythologie. Op veel meer plekken in Europa maken mannen zich zwart zegt hij, en zo vindt hij nog wel meer overeenkomsten die geworteld zijn in een tijd ver voor de slavernij. Conclusie: Zwarte Piet is geen slaaf, want de traditie is veel eerder begonnen dan het boek van Jan Schenkman uit 1850, waarop onze moderne Sinterklaastraditie is gebaseerd.
Die redenering is al even krom als de bewering dat het kerstfeest geen christelijk feest zou zijn. Tradities veranderen en nemen elementen uit de geschiedenis met zich mee, precies zoals de sneeuwbal waar ik dit stukje mee begon. De heidense traditie van Scheer werd opnieuw gedefinieerd door Schenkman, en die voegde er onmiddellijk – misschien niet eens bewust, want in zijn tijd was het volkomen normaal om zo te denken – een hele rij racistische verbeeldingen uit zijn eigen tijd aan toe: kroeshaar, dikke lippen en een Moors pagepakje. Het is de vieze sneeuw die de sneeuwbal in zijn tocht door de tijd heeft opgedaan en die de bal nog steeds ontsiert.
Overigens veel belangrijker dan de historie van het sinterklaasfeest vind ik het gegeven dat mensen nu aanstoot nemen aan het verschijnsel. Wij kijken immers niet met de ogen van oude Germanen, met de associaties die mensen in die tijd met het feest gehad hebben. We kijken met moderne ogen, met moderne associaties, met een relatief recente historie van slavernij en rassendiscriminatie. In die samenleving roept de verbeelding van Zwarte Piet voor veel mensen veel pijn op. Verwijzen naar de (oer-)oorsprong van een traditie is dan een van de zoveelste verkrampte uitvluchten die ik in mijn vorige blog genoemd heb. Wat is er toch op tegen om de sneeuwbal van dat mooie sinterklaasfeest weer een klein beetje verder te rollen? Dit artikel verscheen op de website van Dylan van Rijsbergen. De illustratie, ‘Plegtige intogt van St. Nikolaas’ is afkomstig uit het besproken boek van Jan Schenkman. Het boek staat volledig online en is hier te vinden.
Andere opinies over Zwarte Piet:
Kristina Goikoetxea Langarika: Lola’s Sint – Sinterklaas door de ogen van een biraciaal meisje Francisco van Jole: Het kwartje van Zwarte Piet Vincent Patty: Ook al ben ik bruin als poep, ik meen het wel goed Aart G. Broek: Gekleurde lessen uit Curaçao Han van der Horst: Zwarte Piet, wie kent hem niet? Christopher Houtkamp: Zwarte Piet-discussie leidt aandacht af van urgentere zaken Dylan van Rijsbergen: Sinterklaas, zwarte piet en onze beleving Mathijs van de Sande: Een paar kritische (peper)noten Enzio Bakker: ‘Ja maar het is traditie’ Christian Jongeneel: Sinterklaas is het probleem, niet Zwarte Piet Sandew Hira: De schaamte afwezig Çilay Özdemir: Sinterklaasfeest: Kitsch toneelstuk voor één dag Han van der Horst: Zwarte Piet en het hoofddoekje Yorgis Mayenburg: Zelfs als Zwarte Piet geen neger is, is Zwarte Piet een neger Jan Rot: Kleurenpiet Bart Schut: Zwarte Piet is dood

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (8)

SonnyBoliv
SonnyBoliv17 okt. 2013 - 13:16

Zwarte Piet is een slaafse neger in dienst van een witte ouwe demente leider! Daarom vind ik dat ze met kip (van KFC) moeten strooien i.p.v. pepernoten!!

Jansen & Jansen
Jansen & Jansen17 okt. 2013 - 13:16

[Overigens veel belangrijker dan de historie van het sinterklaasfeest vind ik het gegeven dat mensen nu aanstoot nemen aan het verschijnsel] Als dat een valide argument is, dan heb je zojuist de Russische anti-homopropagandawetgeving goedgepraat. Die wetgeving is ook getriggerd doordat er mensen aanstoot aan een verschijnsel nemen.

Braboman
Braboman17 okt. 2013 - 13:16

Laat dit alsjeblieft de laatste bijdrage zijn over Zwarte Piet. Het is toch ongelofelijk dat zoiets kleins en onbelangrijks al dagen een nieuws- en opiniesite beheerst. Gelukkig is iedereen die ik hoor of spreek Piet-moe aan het worden en zal de sympathie voor de tegenstanders verder afkalven. Ik hoop trouwens dat alle Piet-tegenstanders zich de komende tijd net zo druk gaan maken over andere misstanden in onze maatschappij, zoals Bart Schut al eerder in zijn bijdrage opsomde.

JoopSchouten
JoopSchouten17 okt. 2013 - 13:16

Ik noemde het eerder een gemengd kweekresultaat van opeenvolgende culturen. Dit stuk vult het goed aan.

PeterDraman
PeterDraman17 okt. 2013 - 13:16

"Veel belangrijker dan de historie van het sinterklaasfeest vind ik het gegeven dat mensen nu aanstoot nemen aan het verschijnsel" Als we alles waar men zich mogelijkerwijs gekwetst door kan voelen gaan aanpassen, wat blijft er dan over?

1 Reactie
RosaLange
RosaLange17 okt. 2013 - 13:16

Wat er over blijft: een leuk sinterklaasfeest voor iedereen met cadeautjes, gedichtjes, surprises, een intocht, een schimmelpaard, een man met een oude baard en een rode mijter en heel veel pieten in alle kleuren van de regenboog. Wat we gaan missen: een karikatuur van een negerslaaf waar zich een minderheid aan stoort. Wat we ervoor terug krijgen: een tolerant land waar ook naar minderheden wordt geluisterd. Het is inderdaad een non-issue waar we niet langer aan vast zouden moeten houden. De wereld verandert, de tradities veranderen mee.

StormdeBeer
StormdeBeer17 okt. 2013 - 13:16

Deze schrijver schuift elke verklaring die het tegendeel bewijst (of zou kunnen bewijzen) onder de tafel. Het is maar wie je geloofd. Hoe dan ook zijn we nu al dagen met zijn allen met een handjevol anti-pieters aan het debatteren. Het is duidelijk welke mening JOOP er op nahoudt en het begint een beetje op drammen te lijken. De schrijver heeft het over een sneeuwbal met vieze vlekken. Dus mijn herinnering aan het feest moet ik nu als vies zien? Als besmeurd..? Ik ben tegen de connotatie slaaf en wordt daarom afgeschilderd als racist, alcoholist, nationalist enz.. Nu gaat de burgemeester van Amsterdam kijken of er iets aan moet veranderen omdat 21(!) mensen en een handjevol medestanders er een probleem mee hebben. Van der Laan heeft al gezegd dat hij er eigenlijk niets aan kan (en wil?) veranderen, maar zoals een goede burgervader betaamd dient hij te luisteren naar zijn stadsgenoten en dat doet hij dus ook. Maar ik voorspel weinig goeds wanneer letterlijk een handjevol mensen het voor elkaar gaan krijgen dat er een landelijk verbod op Zwarte Piet gaat komen. We hebben dit al eens geprobeerd in de jaren '90 en dat is toen niet populair gebleken.. Laat het toch met rust, als er verandering in moet komen komt dat vanzelf wel. Dit dwingen leidt alleen maar tot onrust. Want het wordt dan weer een 'weg-met-ons' topic. Koren op de populistenmolen. We hebben al genoeg problemen met die lui.

1 Reactie
nikita72
nikita7217 okt. 2013 - 13:16

De burgemeester kan zeker iets doen. Als de intocht subsidie krijgt, kan hij die intrekken. Hij kan de vergunning voor de optocht weigeren, omdat hij verkeershinder veroorzaakt en niet bijdraagt aan het welzijn van de inwoners, gezien onbedoeld racistische aspecten ervan. Hij kan daarbij als alternatief voorstellen dat de intocht een rustigere route moet nemen, bijvoorbeeld in het Westelijke havengebied.