De slavernij duurde 350 jaar, kolonialisme is eeuwigdurend

Suriname is een interessante casus. Duidelijk zichtbare contouren en patronen van het kolonialisme met al zijn aberraties die nog steeds de waan van alledag bepalen.

De Surinaamse president Chandrikapersad Santokhi vertelde tijdens de laatste EU- CELAC top opgeruimd aan pers, publiek en de andere delegaties, dat hij en "Holland" dikke vrinden waren. Hoe merkwaardig: in die multilaterale constellatie van de EU positioneerde meneer Santokhi Nederland-Suriname als een onbreekbare twee-eenheid. Een oud, sleets frame: De gezamenlijke historische banden. Meneer Santokhi herinnerde de Nederlandse regering er weer even fijntjes aan dat die komma van Rutte inderdaad ook echt een komma IS. Want na het slavernijverleden, verwacht de president van de Nederlandse regering excuses in de eigen taal voor de contractarbeiders uit India en het voormalige Indië, en daarna, excuses het voor hele koloniale verleden. Excuses gevolgd door een pak geld om lekker te verjubbelen, dat is wat Paramaribo graag ziet gebeuren.

Altijd weer die poen uit Nederland. Altijd maar weer die geld-vragende ogen. Die opgeheven handjes. Altijd weer die klagende stemmen die verzoeken en smeken om kruimels en tokens. Ay, baya!

Meneer Santokhi is de zoveelste Surinaamse president, die Suriname ondanks zijn enorme economische potentie (de Verenigde West-Indische Compagnie had het prima bekeken) niet tot bloei kan brengen. De reden? Die bitch die Kolonialisme heet, die nog steeds de mindset bepaalt en de samenleving vergiftigd. Niet alleen in Suriname. Het gros van de oud-kolonies in Afrika, Azië en Zuid-Amerika kwakkelt. Het lukt deze landen maar niet om economisch, politiek en sociaal-maatschappelijk tot wasdom te komen. Landen met een politiek waterhoofd dat bungelt op rudimentaire instituties. De (voormalige) kolonisators vonden het prima zo. Zij konden het beste zaken doen met lage kwaliteit politici en slechte bestuurders. Gebrek aan transparantie en de nadruk leggen op verkiezingen in plaats van versterken van instituties en rechtssysteem was gunstig voor de politieke elite in de gekoloniseerde wereld. Dus wat moet er dan precies onderzocht worden?

Suriname is een interessante casus. Duidelijk zichtbare contouren en patronen van het kolonialisme met al zijn aberraties die nog steeds de waan van alledag bepalen.

Bijvoorbeeld. De huidige president Santokhi, zijn partij de VHP en de andere grote Surinaamse populistische partijen- ook de partij van Bouterse- danken hun bestaansrecht aan het kolonialisme. "De etnische politiek”, concludeerden Dirk Kruyt en Marion Maks in het rapport De armoede in Suriname (2002), "werd gefinancierd met Nederlandse ontwikkelingshulp". Dit controversiële rapport, dat ik ooit eens in handen gedrukt kreeg van iemand tijdens een bezoek aan de Tweede Kamer is een kroniek van de mislukte ontwikkelingsrelatie Nederland-Suriname. Pijnlijk. Al dat geldverslindende mismanagement en kapitaalvernietiging.

Onderzoek naar het kolonialisme.

Al dat gepruts en geknoei heeft de gemiddelde Surinamer niets dan ellende gebracht. Vraagt de Surinaamse president om een onderzoek naar al dat gefröbel en gefriemel met potjes geld die nooit op hun bestemming (lees: het volk) terecht kwamen? Of wil hij weten waarom Nederlandse (staats)bedrijven als de Heidemij en een aantal prominenten uit zijn eigen partij zo geprofiteerd hebben van al dat ontwikkelingsgeld? Of wil hij dieper de geschiedenis in duiken en de misstanden op de plantages tijdens de periode van de Hindoestaanse contractarbeid onderzoeken? Dan moet hij daarvoor eerst bij de Engelse regering aankloppen. Het besluit om contractarbeiders uit India laten halen? Dat een deal tussen Nederland en de Engelsen die een oplossing zochten voor de steeds groter wordende groep werkloze kastelozen. Net als de deal met Turkije en Marokko uit de jaren 60, om gastarbeiders te laten halen om in Nederland al het vuile werk te komen doen. Het westen heeft de potsierlijke gewoonte om bruine en zwarte mensen voor hun karretjes te spannen.

De Amerikaanse wetenschapper Edward Dew publiceerde in 1978 het boek The Difficult Flowering of Suriname. Een wetenschappelijk onderzoek over het politiseringsproces in Suriname meteen na de Tweede Wereld oorlog. Hij beschrijft de machtshonger van politieke underdogs die zich afzetten tegen de oude elite, hun atavistische methodes en hun bereidheid om te demoniseren en te polariseren. Dew noemt zijdelings de fnuikende rol van de Nederlandse regering, maar vindt de rol van Gouverneur Johannes Kielstra (1933-1943) in dat politieke gekrakeel niet echt relevant.

De gouverneur had een loeihekel aan die bruine elite met hun grote monden, en het is zijn verdeel en heersstrategie geweest, die toen in 1950 en nog steeds vandaag het ritme in de politieke arena bepaalt.   

Koloniale erfenissen

Een andere erfenis van het koloniale verleden zijn de gag-orders: dissidenten met behulp van de sterke arm muilkorven en kaltstellen. Tijdens de koloniale periode werden diverse dissidenten verbannen naar Nederland. Het geachte statenlid Colaço Belmonte bijvoorbeeld, werd netjes naar Nederland verscheept toen hij zich luidop afvroeg wie eigenlijk de baas in Suriname was, de Kroon of de Nederlandse regering. Hij beklaagde zich over het feit dat Nederland niets ondernam tegen de armoede en de inertie, maar dat ze Suriname ook niet onafhankelijk wilde maken. Het lid Pütscher verwoordde het in de jaren 30 als volgt: “Nederland wenst ons veel toe, maar nooit iets goeds". Gouverneur Kielstra liet het statenlid Wim Bos Verschuur interneren omdat hij “opruiend en destabiliserend” bezig zou zijn geweest. Louis Doedel werd in opdracht van de gouverneur opgesloten in het gekkenhuis. Niemand die nog praat over dat onzalige Aziatiserings-programma van meneer Kielstra. Dat was een programma om de demografie van Suriname te veranderen van Afrikaans naar Aziatisch. Men wilde Suriname opdelen in Kampongs en dessa-gemeenschappen, en op die manier, net als in Zuid-Afrika, de apartheid introduceren.

Ook na de onafhankelijkheid in 1975, bleef de Nederlander heer en meester. De bruidsschat van 3,4 miljard oude Nederlandse guldens, een douceurtje omdat de Surinaamse regering zo netjes had meegewerkt aan die snelle maar oh zo schele onafhankelijkheid was aan strenge voorwaarden gebonden: namelijk, de harde eis dat een deel- een aanzienlijk deel- van het geld terug moest vloeien naar de Nederlandse schatkist. En toen de regering Arron dat weigerde werden ze fluks weggeschoten. Een drive-by shooting door een stel padvinders met een ULO-diploma. De regering-Van Agt knikte goedkeurend. Men geloofde in het sprookje dat de militairen naar voorbeeld van Julius Caesar, orde op zaken zouden stellen, en daarna rustig terug zouden keren naar het kamp. Maar het liep allemaal uit de hand. Gelukkig is deze dramatische geschiedenis real-live minutieus opgetekend door Gerard van Westerloo en Elma Verheij. Het Legergroene Suriname (1983) verscheen lang voordat Mark Rutte besloot het archief over de rol van Nederland in de staatsgreep van Suriname als “geheim” te classificeren en lang voordat broodonderzoekers met dikke rode stiften begonnen te krassen in deze onfrisse geschiedenis.

Succes van de zwarte Grass Roots

Doelt de Surinaamse president op dat soort affreuze zaken wanneer hij zegt dat er na de komma nog meer dingen aan de orde moeten komen? Ik vraag het maar. Want ik geloof niet dat een onderzoek naar dat zwarte koloniale verleden de man echt interesseert. De geur van witte schuld. Net als de geur van versgebakken brood, zo appetijtelijk.

Het kan verkeren. Die mensen die zich in eerste instantie laatdunkend over de acties van de Afro-Nederlanders hadden uitgelaten willen nu meeliften op dat succes en, natuurlijk cashen. En dan? Want wat er ook gebeurt, het kolonialisme verdwijnt niet zomaar. In Nederland waar museumdirecteuren aarzelen om gestolen en geroofde kunstschatten terug te geven, want "die mensen daar zullen al dat kostbaars niet goed behandelen". Of al die witte mensen die zich het erfgoed van de voormalige koloniën toe-eigenen. Het archief van Frank Martinus Arion, bijvoorbeeld, onderdeel van het nationale erfgoed van Curaçao. Verbaasd lees ik op LinkedIn dat een witte mevrouw geld heeft gekregen van een fonds om het archief in te pakken en mee te nemen naar Nederland. Hoezo? Hetzelfde gebeurde met het archief van de oud-premier van Suriname, Henk Arron. Allerlei belangrijke staatsstukken werden meegenomen door de historicus Peter Meel. Ondertussen krijgen zwarte wetenschappers in Nederland amper voet aan de grond. Zwarte en bruine wetenschappers die in het Zuiden wonen en werken krijgen over het algemeen geen visa van westerse landen om congressen te bezoeken die gaan over hún samenlevingen. Zwarte schrijvers kunnen vaak geen uitgever vinden. "Het letterenfonds wil geen geld geven voor boeken die ergens anders overgaan dan de slavernij", zegt een insider.

Kolonialisme muilkorft. Kolonialisme houdt mensen achter. Kolonialisme beroofd mensen van hun identiteit. Kolonialisme vertelt alleen het verhaal van de overwinnaars. Kolonialisme beroofd mensen van hun waardigheid, van hun vrijheid, van de waarheid. De slavernij duurde 350 jaar. Kolonialisme is eeuwigdurend. Ziet u: een goede voetballer, die wordt gebaard. Door een Surinaamse vrouw. Maar alleen als die voetballer in Amsterdam geboren wordt zal hij schitteren. Bij Ajax of Inter-Milaan of Chelsea.

Wat ons nog rest

De effecten van de koloniale overheersing reiken veel verder dan de slavernij. Het was de giftigheid en de woede van de koloniale autoriteiten die het land vormde. De geest van Johannes Kielstra waart nog steeds rond in Politiek Paramaribo. Zijn gedachtengoed is springlevend.

Kolonialisme: mindfuck. Shitzooi. Suriname de lacrymocratie: een tranendal waar onrechtvaardigheid en straffeloosheid constant het leven van mensen bepalen. Libi Tranga! Libi Hebi! ( het leven is zwaar en hard)

De oude gag-orders die gebruikt worden om dissidenten en mensen die protesteren tegen de slechte economische omstandigheden de mond te snoeren.

Rechteloosheid: Bouterse, veroordeeld voor moord, loopt nog steeds vrij rond. Bandeloosheid: de vicepresident Ronnie Brunswijk (ook een product van Nederlandse inmenging), veroordeeld bankrover en drugscrimineel, heeft zich door een Nigeriaanse organisatie laten kronen tot koning van de Afro-Surinamers. Meneer Brunswijk strooit kwistig rond met kleingeld uit een helikopter en eist in ruil voor zijn gulheid, volstrekte eerbied en absoluut respect. Wie ongehoorzaam is, krijgt klop. Feodalisme en horigheid. De president knijpt een oogje toe, en laat meneer Brunswijk rustig het hele binnenland leegroven en vernietigen. Kwikdampen en vervuild, en vergiftigd water maken het binnenland van Suriname onleefbaar. Die witte koloniaal met zijn roodverbrande neus, zijn tropenhelm en kniekousen is vergeleken met Brunswijk maar een amateurtje.

Geef me dat centen

De slavernij is geen melkkoe. Het koloniale verleden, die gedeelde geschiedenis van Nederland en Suriname? Dat is een idee-fix. Een fabel die gepusht wordt door visieloze, ondeskundige, politieke leiders die menen dat ze lekker op hun krent kunnen zitten wachten op sponsoring uit Den Haag.

Zoals een prominente Surinamer het zo mooi zegt: ' [kolonialisme?] Dat ligt heus niet alleen aan Blanda, hoor. Kijk wat hier nu gebeurt. Ik zeg je: de Surinamers hebben [het] kolonialisme verheven tot een heuse kunstvorm'.

De roep om meer onderzoek naar het koloniale verleden moet niet komen vanuit de politiek maar vanuit de mensen zelf. In Nederland. In Suriname. Op Curaçao, Aruba. Bonaire. Op Sint-Maarten, Saba en Sint-Eustatius. Die zwarte geschiedenis is van ons allemaal!

"Is liever geef mevrouw me dat centen", riepen de hosselaars voor de Centrale Markt in Paramaribo tijdens de donkere jaren 80. De wurgende armoede van de zwarte mens. Dat moet stoppen. Zoals Barack Obama zei: We need Change! The Audacity to Dream! Durven dromen van kansengelijkheid in dit moeras van kansenongelijkheid.

Daarom zeg ik: geef al dat geld dat nu bestemd is voor al die geweldig ambitieuze slavernijprojecten direct aan de mensen om wie het gaat, net als Californische overheid. De Californische regering is momenteel met een compensatieprogramma waarbij er direct aan de nazaten van de tot slaaf-gemaakte mensen zal worden uitgekeerd. Het zou goed zijn als de volgende Nederlandse regering ook met een soortgelijk programma komt. Iedereen wint. Een aanzienlijk deel van het geld vloeit meteen terug in de economie. Een ander deel zal op spaarrekeningen verdwijnen of worden omgezet in crypto-munten. Sommige mensen zullen investeren in een onderneming, en weer anderen zullen het geld gebruiken als startkapitaal voor een woning of een auto.

Free yourself from mental slavery, cause none of them will free our minds….Redemption Song…this Song of Freedom! (Bob Marley)