‘De relatie tussen Duitsland en Frankrijk wordt steeds stroever, daar kan Rutte wat aan doen’

De tegenstellingen tussen Duitsland en Frankrijk nemen toe. De twee worden samen vaak gezien als ‘de motor van de Europese samenwerking’, maar de laatste maanden verloopt het samenspel stroef, zegt het vooraanstaande liberale Duitse Bondsdaglid Otto Fricke in de podcast Betrouwbare Bronnen. 

De Franse president Emmanuel Macron waarschuwde afgelopen donderdag zelfs dat Duitsland zich in Europa dreigt te isoleren. Dat laatste verwacht Fricke niet, maar hij erkent dat er problemen zijn over leiderschap en over energiebeleid en geld.

“Duitsland is economisch veel groter, maar Frankrijk heeft meer een idee van leiderschap en waar ze naartoe willen. En dat speelt de laatste maanden op. Het is altijd de vraag wat Frankrijk bedoelt als het Duitsland vraagt om leiderschap. Dat woord - leiderschap - heeft in Duitsland nog altijd een negatieve connotatie. Al accepteren we in Duitsland wel meer dan vroeger dat ons land nu eenmaal in een leiderspositie zit.”

Frankrijk wil graag Europa aanvoeren samen met Duitsland. Maar, zegt Fricke: “Zelfs als men zegt: het is voor Europa, dan is het toch vooral pour la gloire de la France. Dat heeft Nederland ook gemerkt met KLM en wij met Airbus.”

Er is ook een generatieprobleem. “De nieuwe generatie Duitse politici, zeker sinds de verhuizing van de Bondsdag naar Berlijn, is minder francofiel dan de oude. Men snapt ook niet altijd wat Frankrijk wil. Dat is een cultureel probleem. Het heeft ook te maken met patriottisme en nationalisme waar wij vanwege onze geschiedenis afstand van houden.”

Otto Fricke is financieel woordvoerder van coalitiepartij FDP. Hij kent bondskanselier Olaf Scholz heel goed. Scholz was in de vorige regering minister van Financiën. Fricke: “Als er een probleem is, dan zegt Macron: wat moet ik doen? Terwijl Scholz zegt: móet ik wat doen? Fransen hebben het idee dat wat zij doen juist is, terwijl Duitsers zich altijd afvragen: is het werkelijk juist wat we gaan doen?”

De tegenstelling speelde vorige week op bij de Europese top van regeringsleiders. Frankrijk was boos omdat Scholz op eigen houtje de wereld afreisde om snel gas in te kopen. En omdat het rijke Duitsland voor de eigen burgers 200 miljard euro uittrok om de last van de snel stijgende energiekosten minder pijnlijk te maken. Ook was Duitsland geen voorstander van het plan voor een prijsplafond voor gas. Eerder al zou Macron woedend geweest zijn over het gezamenlijk optrekken van Duitsland en Nederland met de Noren en de Britten bij de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen en luchtverdedigingssystemen, buiten Frankrijk om. En er is nervositeit over de wens van China om in de haven van Hamburg (waar Olaf Scholz burgemeester was) mede-eigenaar te worden van een containerterminal. Tot overmaat van ramp waren er afzeggingen van Duitse ministers voor de jaarlijkse bijeenkomst van de Duitse en Franse regering die deze week in Fontainebleau zou worden gehouden, waarop Macron besloot de top niet door te laten gaan. 

Volgens Fricke is de steun die de Duitse burgers krijgen vergelijkbaar met die in andere EU-lidstaten. “We stoppen met kerncentrales en willen voorkomen dat we weer aan bruinkool moeten beginnen. Daarom proberen we overal vandaan gas te krijgen. Met voor de burgers begrotingssteun. Frankrijk vindt dat niet goed voor Europa. Want Duitsland en ook Nederland kunnen dat dure gas kopen, maar de zuidelijke landen hebben daarvoor niet genoeg geld. Maar we moesten snel handelen. Dat is ook de reden dat Nederland meteen een LNG-terminal is gaan bouwen in de Eemshaven om vloeibaar gas te kunnen inkopen. Je kunt niet wachten tot heel Europa klaar is, wij willen sneller. Eerst handelen en aan het einde kijken: wie in Europa is te zwak en hoe kunnen we die helpen? Stel dat we gewacht hadden op gesprekken tijdens het WK in Qatar – dat zou zeker te laat zijn.”

Toen de Britten nog in de EU zaten, was het conflict tussen Frankrijk en Duitsland niet zo groot. Onder Mario Draghi speelde Italië de rol van ‘derde in het spel’, maar met de nieuwe zeer rechtse Italiaanse regering kan dat niet.Fricke ziet hier een rol voor Nederland, dat met de Scandinavische landen en bijvoorbeeld Oostenrijk, Tsjechië en Luxemburg tegenwicht kan bieden. “Die landen moeten dan ook een leider hebben. Dat is natuurlijk Mark Rutte. Die is de langst dienende premier en de enige die met zijn ervaring ook een machtspositie kan innemen. Je ziet hem op de beelden bij topontmoetingen vaak overleggen met Macron en Scholz. Europa functioneert alleen als er op het einde een compromis is waar iedereen van kan zeggen: we hebben er wat uitgesleept. Dat kan alleen als iemand zegt: zou dit niet een oplossing kunnen zijn? Daar zit Rutte zeker in een sterke positie. En aan het einde is politiek toch heel vaak ook: een sms’je hier, een kort gesprek daar en als we iets meer die kant uitgaan of iets sneller daarnaartoe, is dat een oplossing?”

cc-foto: Olaf Kosinsky