De PVV is het symptoom, de VVD de ziekte

“Ja maar Geert Wilders”, jammerde Dilan Yesilgöz alweer. Donder toch een eind op met je hypocriete gejank.

Zo, Wilders is opgedonderd. Dat was het dan voor de racistische koortsdroom genaamd kabinet-Schoof I. Hoera, zou je zeggen, maar vergeef me als ik niet deel in de jubelstemming. Wat we zien is niet meer dan de zoveelste politieke implosie in een land waar het politieke fundament door en door rot is. En terwijl we ons weer mogen verheugen op tenenkrommende verkiezingsdebatten en holle beloftes, blijft de werkelijke kern onaangeroerd: de PVV is niet het grootste probleem. De PVV is het terminale stadium van een veel oudere kwaal. Die kwaal heet de VVD.

Want laten we ophouden met die onzin over een “ruk naar rechts”. In dat woord ligt besloten dat het iets is dat plotseling gebeurde in plaats van dat het al jaren in de maak is. En altijd was het de VVD die aan het roer stond. Zogenaamd fatsoenlijk, zogenaamd bestuurlijk, zogenaamd verantwoordelijk. En ondertussen werd het sociale vangnet afgebroken, werd de volkshuisvesting verkocht aan de hoogste bieder, werden het onderwijs en de zorg kapotbezuinigd en werd migratie vooral een wortel om de woeste meute af te leiden en de juiste richting op te krijgen. En wie kreeg de schuld? Niet de VVD, maar links. De ‘woke elite’. De nieuwkomer. De moslim.

Wilders steekt al een kwart eeuw hetzelfde riedeltje af. Gewoon steeds een beetje luider. Heeft hij de toon in het parlement verhard, de omgangsvormen verruwd? Absoluut. Maar het is de neoliberale doctrine van de VVD die de samenleving tot op het bot uitgehold heeft. En het is precies dat vacuüm dat vervolgens feilloos gevuld kon worden door het populisme dat de VVD zelf heeft gelegitimeerd.

De VVD wist precies wat ze deed. Ze omarmden de taal van Wilders wanneer het politiek uitkwam en distantieerden zich hooguit (en in de meest magere termen) wanneer het te veel stonk voor hun vaste achterban. Een achterban die als het om racisme en uitsluiting gaat overigens behoorlijk veel kan hebben.

Het is die hypocrisie die zo giftig is. Ja, Wilders schreeuwt wat hij denkt (of wat hem door het Kremlin/de Knesset wordt ingefluisterd). Verwerpelijk, uiteraard. Maar openlijk. Ranzig racistisch en fascistisch. Maar openlijk. De VVD daarentegen heeft jaren gedaan alsof ze de verantwoordelijke bestuurspartij was, terwijl ze ondertussen het systeem faciliteerde dat de bodem bevruchtte waarin dit extremisme kon bloeien. Ze hebben lang genoeg de tijd gehad om bij te sturen. Ze hadden allang kunnen bouwen. Maar ze kozen heel bewust voor het uit elkaar spelen van bevolkingsgroepen, voor afbraak van instituten, voor ongebreideld marktfetisjisme, voor incidentpolitiek.

De VVD heeft decennialang het vuur aangewakkerd en doet bij elke kabinetsval alsof ze niet begrijpen waarom het huis brandt. “Ja maar Geert Wilders”, jammerde Dilan Yesilgöz alweer. Donder toch een eind op met je hypocriete gejank.

Dus nee, ik ga vandaag geen kaarsje opsteken voor de val van dit kabinet. We zitten nog middenin de etterende puinhoop van een politiek project dat tientallen jaren met opzet is verrot. En zolang zo ontiegelijk veel mensen in dit land de VVD blijven zien als een fatsoenlijke partij, als een club die “tenminste bestuurt”, zullen we steeds opnieuw wakker worden in dezelfde extreemrechtse, disfunctionele klote nachtmerrie.