Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De PVV heeft gelijk: overheidsbemoeienis met de journalistiek is nodig – maar dan anders

  •  
03-09-2011
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
De journalistiek is alleen te redden met publiek geld
De Partij voor de Vrijheid heeft minister Van Bijleveldt opgeroepen ervoor te zorgen dat de afbrokkelende muur tussen de redactie van NRC Handelsblad en kranteneigenaar Sauer fier rechtop blijft. Dit is zo’n zeldzaam geval waarin wat de PVV zegt (in dit geval bij monde van Martin Bosma) gekker klinkt dan het is; meestal is het andersom.
Het traditionele liberale standpunt is dat de persvrijheid het best wordt gegarandeerd door een terughoudende overheid. Sinds lang is dit de dominante opvatting, niet alleen onder liberalen maar in heel Nederland, en het Westen in het algemeen.
Het bestaan van staatsomroepen lijkt hiermee in tegenspraak, maar dat is het niet – of in ieder geval niet zoveel als je op het eerste gezicht misschien zou verwachten. Er zijn goede redenen voor de overheid om zich in te laten met radio en televisie, al was het maar om te zorgen voor een ordelijke frequentieverdeling, iets waar de vrije markt niet toe in staat is gebleken.
Een andere belangrijke reden, bijvoorbeeld in Nederland, was overigens de angst onder de elite dat het volk onder invloed van machtige technologieën (eerst radio, toen televisie) gekke dingen zou gaan doen. De Nederlandse regering was in de jaren dertig, maar ook nog tot lang na de Tweede Wereldoorlog, succesvol in het weren van allerlei (meestal linkse) radicalen van de air waves.
Het grote gevaar De PVV vindt nu dat de regering zich opnieuw moet bezondigen aan directe inmenging met de journalistiek. Het gevaar is dan ook groot. De staat moet de dreigende links-radicale samenzwering die, as we speak, wordt gesmeed ter burelen van NRC Handelsblad, opblazen. Het bewijs? Derk Sauer, zo meldt de Volkskrant, heeft een minderheidsbelang van maar liefst 9 procent in het bedrijf dat naast NRC Handelsblad ook NRC Next uitgeeft.
Sauer zou invloed uitoefenen op het beleid van de krant en op de benoeming van de hoofdredacteur. Dit is verwerpelijk (lees: staatsgevaarlijk) omdat Sauer een links-radicaal (maoïstisch) verleden heeft. De PVV beschuldigt Sauer er ook van geld in de SP te pompen, as we speak. Was er ooit een duidelijker voorbeeld van hoe de linkse propagandamachine het Nederlandse volk indoctrineert met gevaarlijke socialistische waarden zoals, zeg, betaalbare gezondheidszorg voor iedereen en inkomensnivellering?
Een kostbare waarheid Toen ik de oproep van de PVV aan de minister las, was mijn eerste gedachte: was er maar een kleine Bosma aanwezig in de colleges die ik geef aan de Universiteit van Illinois. Want de oproep is een ideaal uitgangspunt voor een korte uitleg, gevolgd door een discussie in de collegezaal: er rammelt van alles aan, maar ergens onder de misverstanden ligt een kostbare waarheid begraven.
Dit is wat ik student Bosma zou antwoorden: “Dank je wel , dit is een heel interessante opmerking. Laat me eerst een aanname die verstopt zit in je opmerking expliciet maken. Het is een belangrijk inzicht te begrijpen dat de media niet ‘neutraal  zijn. Hoewel individuele journalisten dit soms bestrijden en in ieder geval bijna nooit bewust ‘propaganderen’ – want dit gaat in tegen hun beroepstrots en hun professionele waarden – is het nieuws niet neutraal.”
Zoals bijna elke communicatiewetenschapper zal bevestigen, weerspiegelt het nieuws vooral het wereldbeeld van de bronnen binnen de overheid en het bedrijfsleven waarop de commerciële journalistiek zich meestal baseert. Het nieuws is niet radicaal, maar bevestigt impliciet en expliciet de status quo.
Media zijn nauwelijks links Die status quo is inderdaad een stuk meer naar de linker kant van het politieke spectrum dan Bosma en zijn  PVV – dat kan moeilijk anders. Dit verklaart waarschijnlijk waarom Bosma relatief weinig (overduidelijk niet genoeg) cognitieve dissonantie ervaart wanneer hij de media ervan beschuldigt (radicaal)-links te zijn. Hoewel de media dus ‘linkser’ zijn dan Wilders, zijn ze nauwelijks links te noemen.
Een paar van de ideologische boodschappen die de commerciële media ‘propageren’ (tegen wil en dank) is dat kapitalisme een goed systeem is dat nu en dan door de overheid moet worden ingedamd; dat het Westen het beste met de rest van de wereld voor heeft; dat de autoriteiten (bijna altijd) te vertrouwen zijn; dat het uitmaakt of een Nederlands team wint of verliest; dat politiek saai is en dat je echt die nieuwe Audi moet hebben.
Interessanter dan de onzin die de PVV uitkraamt is die eenzame waarheid. Ja, die over overheidsbemoeienis met de pers.
De Nederlandse journalistiek verkeert in een diepe crisis. Net zoals in de VS en Groot-Brittannië, is een belangrijke (waarschijnlijk de belangrijkste) oorzaak hiervan de commerciële logica waaraan de pers en de commerciële zenders onderworpen zijn. Om zoveel mogelijk winst te maken moeten de output geoptimaliseerd worden en moet zoveel mogelijk in de kosten worden gesneden. Nick Davis heeft dit proces en de diepte van de journalistieke crisis op geweldige wijze beschreven voor de Britse media, inclusief de staatsomroep BBC.
De journalist als boodschappenjongen De gevolgen zijn dat het immer krimpende aantal journalisten niet tegen hun taak is opgewassen. De journalistiek controleert de macht niet (geen tijd want geen geld), maar fungeert als de boodschappenjongen van de autoriteiten, zeker als het gaat om politieke en economische kwesties. Voorlichters niet journalisten zetten de toon.
Het gaat dus niet om de 9 procent die Sauer in handen heeft, wat best wel weinig procenten zijn. Dat Sauer extreemlinkse sympathieën zou hebben is ook niet zo relevant. NRC Media is een bedrijf dat adverteerders moet trekken om niet onder te gaan. Het bedrijfsleven is slim genoeg om niet te adverteren in links-radicale publicaties. Die bieden namelijk geen rijke voedingsbodem voor het kweken van consumenten.
Zolang de adverteerders niet en masse NRC Handelsblad verlaten hoeven we ons weinig zorgen te maken over de mogelijke verderfelijke links-radicale invloed van de krant. We kunnen er gerust op vertrouwen dat die adverteerders zorgen dat NRC het niet te bont maakt met die linkse sympathieën. Het doet er ook niet toe dat de PVV-oproep aan de minister zinloos is, omdat de minister geen enkele bevoegdheid heeft om NRC Media te vertellen wat te doen.
De journalistiek is alleen te redden met publiek geld Zij die de grip op de werkelijkheid nog niet hebben verloren, hebben andere zorgen. Hoe kunnen we de journalistiek redden als onafhankelijk instituut dat van doorslaggevend belang is voor de kwaliteit van de Nederlandse democratie? Het antwoord ligt voor de hand wanneer je je realiseert dat nieuws geen commercieel product is (moet zijn), maar dat nieuws is wat economen een public good noemen.
De journalistiek kan alleen gered worden door publiek geld, dat uiteraard op dusdanige wijze gedistribueerd moet worden zodat de staat geen enkele invloed kan uitoefenen op wat journalisten doen.
Postsubsidie Een historisch voorbeeld uit onverwachte hoek van succesvolle stimulering van de media door de overheid zijn de erg gulle postsubsidies tijdens de vroege Amerikaanse republiek. De federale overheid legde fors geld toe zodat kranten vrijwel kosteloos door het hele land per post konden worden verzonden. Het is geen toeval dat de Amerikanen toentertijd de reputatie hadden het best ingelichte volk ter wereld te zijn. Dat was dankzij Uncle Sam.
Zolang we erop blijven vertrouwen dat de markt in staat is om consequent journalistiek van hoge kwaliteit te leveren, zullen we teleurgesteld worden. Communicatiewetenschappers en prominente journalisten zeiden het al in de jaren zeventig: bijvoorbeeld Kees Brants, Jo Bardoel, Peter Vasterman, Ben Manschot, Paul Brill (ja echt), Cees Hamelink, Jan Rogier en Rudie van Meurs.
En nu is het tijd voor een fikse discussie.
Dit stuk verscheen eerder op De Nieuwe Reporter

Meer over:

opinie, media
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (12)

Magikeven!ikheetMostafa
Magikeven!ikheetMostafa3 sep. 2011 - 18:52

Waarom krijgt de regering 3 of 4 uitgezochte kranten in de ochtend naast hun warme croissantjes, terwijl Nederland telt nog veel andere meningen, analyses en kranten?? Waar mag Rutte de Telegraaf als basisis voor zijn daagelijks funtionering en niet De Pers bijvoorbeeld. Wie bepaalt wat voo krant mag de regering hebben voor hun neus, tijdens hun koffie in dure kopjes en warme broodjes met iets raars op, vroeg in de ochtend. Ik hoor vaak mensen zeggen: '' De politici staan smorgens vroeg op hoor'' vind je het gek, alle dat lekker croissantjes en nog meer van dat lekker rare dure hapjes. En dan de Telegraaf in de voorpagina: ''Laat ze vrij''. toen twee journalisten van de Telegraaf werden gearresteerd, deze twee wilden hun criminele bron niet verklappen, maar zij werden meteen losgelaten.''Laat ze Vrij''!!

rgeurtsen
rgeurtsen3 sep. 2011 - 18:52

smullen van deze intelligente analyse, met een twist.

toshiba
toshiba3 sep. 2011 - 18:52

Aanvulling op het stuk is de wederzijdse afhankelijkheid tussen journalisten en politiek. Je wilt enerzijds dat de journalistiek de politiek zo 'onafhankelijk' controleert. maar voor veel nieuws is de journalist afhankelijk van de relatie die hij/zij onderhoudt met diezelfde politiek. Politici zullen minder genegen zijn om journalisten te voeden met nieuwtjes als diezelfde journalisten continue op de tenen gaan staan van die politiek. Andersom geldt dat ook. Het is een tango waarbij geen van de partijen wil of kan loslaten. NIeuwspoort is daar een typerend voorbeeld van. Een sociëteit waar je op voordracht lid van wordt, maar voor beiden partijen een uitgelezen kans om hun verhaal te kunnen doen langs geëigende paden. Hierdoor krijg je een sterke verstrengeling van belangen, maar het levert partijen de nodige voordelen op. De onoverzichtelijkheid van onze maatschappij, de snelheid van informatie en het consumptieve gedrag van de burger sturen de partijen in deze rondedans. Nieuws moet snel zijn. hap snap. De burger verdiept zich nauwelijks in de achtergronden. Wat trouwens altijd zo is geweest. Vroeger volgde men blind de voorgangers in de kerk. Nu volgt men blind de journalistieke voorganger. Maar is het nou echt zo slecht gesteld met het journaille? Menig onverkwikkelijk schandaal komt toch aan de oppervlakte en dwingt betrokken partijen tot openheid. Als de overheid zich bemoeit met nieuwsgeving, dan is het om te zorgen dat er voldoende diversiteit blijft bestaan. Dus naast de commerciele ook publieke nieuwsbronnen.

JanJansen17
JanJansen173 sep. 2011 - 18:52

Dit artikel impliceert dat de journalistiek al langer niet meer objectief is, vanwege het winstbejag. Geen verrasssing, wel fijn om een keer bevestigd te zien in de media zelf. En dat daarmee de journalistiek in een diepe crisis verkeert is al triest genoeg. Het is daarom niet opvallend dat Martin Bosma suggereert dat inmenging van Links komt, met een Derk Sauer als groot andeelhouder. Alles wat Links is, is Martin Bosma een gruwel. Maar krijgt hij wel een column omdat het NRC nog journalistiek objectief wil zijn; een extreem rechts kamerlid een podium bieden in een ' extreem Linkse ' krant, zou Martin Bosma daarom juist moeten toejuichen. Het gevaar zit 'm juist in de achterliggende gedachte van Martin Bosma; het NRC als extreem Links betitelen!! Een krant in een hoek zetten waarin het niet behoort te zitten. Dit is pootje haken!! Dat zijn streken die we in Nederland niet zouden moeten willen hebben. Dit is misbruik maken van zijn positie. Dit pootje haken moet wel haast op persoonlijke titel zijn, omdat het NRC zich zelden excpliciet uitlaat over de PVV of dhr. Wilders. Ik lees het NRC precies zoals zij het bedoeld heeft; als objectieve journalistiek. Ik vind het een onvoorstelbare gedachte dat Martin Bosma, als creator en souffleur van het extreem rechtse gedachtegoed binnen de PVV, graag hard om zich heenslaat waar het kritiek op de PVV of dhr. Wilders betreft, het liefst met het argument dat anderen misbruik maken van hun positie, wel of nietgesubsidieerd, maar ondertussen zelfs machtsmisbruik toepassen. Een perfect voorbeeld van projectie, zij het in het geval van de PVV bewuste tactieken die ze daarom, in mijn ogen, gevaarlijk maken. Mijn hoop gaat uit naar de NRC lezer, die zich niet voor het karretje laat spannen, die niet te manipuleren is. In één ding vergist Martin Bosma zich zeker en dat is dat de NCR lezer geen Telegraaf lezer is.

pietdevries2
pietdevries23 sep. 2011 - 18:52

Het meest objectieve westerse nieuws komt uit België, waar er nog een staatsomroep is. Na tientallen jaren NRC abonnee geweest te zijn zegde ik dat op, sinds jaren lees ik geen kranten meer, geen enkele Nederlandse krant brengt objectief nieuws. Wie zich een mening over het nieuws en de wereld wil vormen raad ik een satellietontvanger aan, als je kennis van het engels voldoende is blijkt dan dat het westerse nieuws eigenlijk alleen westerse propaganda is. Dit betekent niet dat niet westers nieuws altijd objectief is, maar 'the truth emerges from the clash of opinions'.

Jaantje2
Jaantje23 sep. 2011 - 18:52

Heer Wilders gelooft dat de Heer Sauer geld pompt in de SP. O. In dat geval wordt dat vermeld in de jaaroverzicht van de SP. Dus dat zou de Heer Wilders zo kunnen opzoeken. Mensen in Nederland kunnen ook zo makkelijk opzoeken wie er geld pompt in de Beweging van de Heer Wilders, neem ik aan.

dave1946
dave19463 sep. 2011 - 18:52

Ik zou wel eens willen weten wie die bende van de PVV betaald.

Joeri2
Joeri23 sep. 2011 - 18:52

Het gaat een beetje voorbij aan het feit dat steeds minder Nederlanders ergens iets aan willen bijdragen, en al helemaal niet aan de vrijheid van anderen.

Rokvok
Rokvok3 sep. 2011 - 18:52

"Het gaat dus niet om de 9 procent die Sauer in handen heeft, wat best wel weinig procenten zijn. Dat Sauer extreemlinkse sympathieën zou hebben is ook niet zo relevant. NRC Media is een bedrijf dat adverteerders moet trekken om niet onder te gaan. Het bedrijfsleven is slim genoeg om niet te adverteren in links-radicale publicaties. Die bieden namelijk geen rijke voedingsbodem voor het kweken van consumenten. Zolang de adverteerders niet en masse NRC Handelsblad verlaten hoeven we ons weinig zorgen te maken over de mogelijke verderfelijke links-radicale invloed van de krant. We kunnen er gerust op vertrouwen dat die adverteerders zorgen dat NRC het niet te bont maakt met die linkse sympathieën. Het doet er ook niet toe dat de PVV-oproep aan de minister zinloos is, omdat de minister geen enkele bevoegdheid heeft om NRC Media te vertellen wat te doen." De vermeende linksheid van de media is, zeker de laatste jaren, inderdaad een mythe. Zelfs bij de Volkskrant en Vrij Nederland overheersen de economisch liberale geluiden (VN had onlangs nog een paginalang artikel dat betoogde om de kunstsubsidies te verminderen). Sociaal-economisch gezien hanteren vrijwel alle media een rechtse bias. Wilders maakt echter handig gebruik van het feit dat een aantal media grosso modo nog steeds het multiculturalisme omarmen. Er zijn duidelijke dissonanten in het landschap zoals de Volkskrant en Elsevier maar daartegenover staan vrijwel de gehele publieke omroep (jazeker; van EO tot VARA), het NRC en een aantal opiniebladen die overwegend niet mee gaan in het mantra van de 'leitkultur'. Op zichzelf willen de grote adverteerders dit uiteraard; zij hebben belang bij een open geglobaliseerde wereld met vrije immigratie en stukgeslagen nationale identiteiten, collectiviteiten en saamhorigheid/solidariteit, maar deze liberale multiculturele bias geeft Wilders een stok om te slaan naar de vermeende linkse media.

JoopSchouten
JoopSchouten3 sep. 2011 - 18:52

Youp: 'Heel Den Haag ligt donkerblauw van de pret. Dit doet denken aan de gouden dagen van de LPF toen het manisch-depressieve drankorgel Winnie de Jong nog over het Binnenhof raaskalde.' Lees hele stuk. http://www.nrc.nl/youp/2011/09/03/partij-van-de-wat-2/ : )

kraai21
kraai213 sep. 2011 - 18:52

De Partij van de Vrijheid wil dat het NRC een toontje lager zingt. Wilders glijdt af in de richting die "links" al lang heeft voorzien, maar die vanwege een taboe niet mag worden genoemd, van diezelfde Wilders Het recht op Godwins is immers, volgens Wilders, bestaat alleen om tegen de Islam in te zetten, zoals hij ons op zijn website tientallen malen toont.

1 Reactie
TheoJ2
TheoJ23 sep. 2011 - 18:52

Je reageert niet op de complexe analyse; je gebruikt alleen het onderwerp om weer een sneer naar de PVV uit te delen.