De publieke omroep van en voor iedereen

De publiek omroep heeft zichzelf ooit in de vingers gesneden door de slogan ‘Van iedereen, voor iedereen’ te introduceren. Daarin hebben sommigen een vrijbrief gelezen om zich al dan niet terecht actief te bemoeien met de omroep. Dat de waterleiding van iedereen en voor iedereen is betekent niet dat een willekeurige burger vanaf morgen mag claimen dat er bubbeltjeswater uit de kraan komt. De slogan schept verwachtingen die niet waargemaakt kunnen worden.

In een gezonde democratie financiert de overheid een brede publieke omroep en houdt zij zich verre van de inhoud. Uiteraard mag zij zich buigen over taken en functies maar door zich intensief te bemoeien met de financiering begeeft de politiek zich al op bijzonder glad ijs. Publiek omroep in Nederland is belangrijk cultureel erfgoed en een vanuit journalistiek oogpunt een pijler binnen de democratie.

Via de media worden mensen geïnformeerd en kunnen zij een opinie vormen. Vandaar dat er een natuurlijk neiging bestaat vanuit de politiek om daar sturing aan te geven. Immers informatie is macht. In het recente verleden zijn er pogingen gedaan de publieke omroep te muilkorven. Mat Herben had zogenaamd nog een appeltje met de linkse kerk van de NOS te schillen toen de LPF in het kabinet Balkenende 1 trad. Prompt kreeg de publiek omroep een forse bezuiniging voor de kiezen.

Ook in de regio proberen bestuurders telkens meer invloed te krijgen op de omroepen. Sinds de financiering van de regionale omroepen via de provincies verloopt staan er Statenleden en Gedeputeerden op die graag met de directie, maar het liefst met de hoofdredactie, afspraken willen maken over wat er allemaal wel en niet uitgezonden moet worden. En dat terwijl zij uitsluitend een doorgeefluik zijn van het geld en dus dat het principe ‘de betaler bepaalt’ niet geldt. Het is een afspraak waar ze zelf voor getekend hebben, maar die steeds tot grote frustratie leidt.

Diverse onderzoeken tonen aan dat alle politieke stromingen ruimschoots vertegenwoordigd zijn in het nog altijd unieke publieke bestel dat wij kennen. En sinds enige jaren is het vooral Geert Wilders en de PVV die de publieke omroep in de linker hoek plaatst. En door het maar vaak genoeg te herhalen gaat iedereen het blijkbaar als waarheid aannemen. Nogmaals, er is geen onderzoek die de stelling onderbouwt. Maar publieke omroep is een linkse hobby en blijkbaar is het kortwieken van de publieke omroep een rechtse hobby. Weinig verheffend en zeker niet productief om in dergelijke termen over de publieke omroep te praten.

Met als argument dat er 18 miljard bezuinigd moet worden, hebben VVD, CDA en PVV besloten dat er 200 miljoen bij de omroep moet verdwijnen. Een druppel op de bezuinigingsplaat, maar een destructieve opdracht voor de publieke omroep. Maar liefst een kwart van het totale budget! Er is geen sector in Nederland die zo onevenredig veel moet bezuinigen. Met niet alleen enorme gevolgen voor de werkgelegenheid. Vele honderden directe en indirecte arbeidsplaatsen zullen verdwijnen. Overwegend kwalitatief hoogwaardige arbeidsplaatsen. Maar ook onherstelbare schade aan cultuur en onafhankelijke journalistiek zal worden toegebracht. Schade die verder gaat dan de 200 miljoen. Culturele instellingen en productiebedrijven zullen als gevolg van deze bezuiniging ten onder gaan.

Het zou een teken van kracht zijn als de Tweede Kamer zou besluiten de fout die toenmalig staatssecretaris Rick van der Ploeg maakte in 1999 zou herstellen. Herinvoering van de Omroepbijdrage. Ooit afgeschaft met de belofte dat de politiek geen misbruik van de situatie zou maken door via de begroting invloed op het beleid uit te oefenen. Maar de politici die ooit die beloftes deden zijn al lang en breed vertrokken. Met de herinvoering van de Omroepbijdrage zal de publieke omroep niet langer afhankelijk zijn van het politieke klimaat. Het is bovendien een heldere heffing waardoor ook iedere inwoner van Nederland weet wat hij of zij betaalt voor deze publieke voorziening. Dat is publieke omroep van en voor iedereen.