De Pietenoorlog

Deze week besloot de politieke partij Leefbaar Rotterdam munt te slaan uit de kwestie rond Zwarte Piet. Aanhangers bonden aan zeshonderd lantarenpalen een klein poppetje, voorstellende de controversiële knecht. Vervolgens werd het publiek verzocht daarmee selfies te maken. Dat kregen de Leefbaren keihard op hun ongetwijfeld witte boterham. Tegenstanders van Zwarte Piet herkenden in het poppetje onmiddellijk een slaaf die aan een paal was gebonden of nog erger – het symbool van een zwarte die juist door een woedende blanke menigte was gelynched. Zelfs Johnny Quid van GeenStijl ging in die voorstelling van zaken mee.

Het laatste wat we in dit land kunnen gebruiken is een verdere politisering van Zwarte Piet want dat maakt deze kindervriend voorgoed kapot. Dan wordt sinterklaas net zoiets als de feestelijke oranjemarsen die de Noord-Ierse protestanten onder zware politiebewaking houden, niet voor hun plezier maar om te laten zien dat ze serieus genomen willen worden. Geert Wilders en Leefbaar Rotterdam zijn dan ook meer nog dan Quinsy Gario of Sunny Bergman doodsvijanden van de Zwarte Piet zoals wij die hebben leren waarderen.

Kwade wil Aan de andere kant gaat het ook bijzonder ver om in een poppetje aan een lantaarn onmiddellijk de vastgebonden slaaf te herkennen. Dat noemden ze bij ons thuis ‘zoeken’ en het zou nog tot daaraan toe zijn als het daarbij bleef. Maar dat is niet het geval. Wie dát in een poppetje ziet, gaat uit van de kwade wil bij de tegenstander. Die reduceert hem van iemand met een andere visie op een traditie tot een vertegenwoordiger van het kwaad.

Bij de pro-Pieten zie je hetzelfde verschijnsel, getuige de bedreigingen aan het adres van Peter R. de Vries de beledigingen, de seksuele agressie in woorden, die bijvoorbeeld Sunny Bergman te beurt valt. Zij moet het bij een deel van het publiek in het bijzonder ontgelden omdat zij een vrouw is en bovendien een blanke huid heeft, wat haar in de ogen van racisten tot een verraadster maakt. Ik zelf kreeg te horen dat ik een hypocriet was, een racist een aanhanger van de Nederlandse Volksunie en – toppunt – een misleider van de witte massa, hoewel het aan de andere kant op een bepaalde manier bijna vleiend is als iemand je op één lijn stelt met Sjuul Paradijs, de hoofdredacteur van De Telegraaf.

Oorlog De extremisten hebben aan beide kanten van het spectrum de overhand gekregen. Er is dan ook al enige tijd geen sprake meer van een debat. De controverse rond Zwarte Piet is een conflict. Het is een oorlog. Dit blijkt uit de beschadiging die je kunt oplopen als je op ouderwetse wijze probeert te polderen. Bestuurders proberen dat, zoals minister Asscher of burgemeester van der Laan. Zij gaan met allerlei types om de tafel zitten, die beweren een achterban te hebben. Ze luisteren. Ze willen de tijd nemen want de tijd heelt alle wonden. Ze denken compromissen uit.

Daarom zullen wij bij de Amsterdamse intocht roetvegenpieten zien. Daarom hebben ze in Gouda besloten naast Zwarte Pieten ook kaaskoppen in te zetten. Zo ontstaat een intocht die niet helemaal naar ieders smaak is maar waarin alle betrokkenen zich toch kunnen herkennen. Bekende Nederlanders en zij die naar deze status streven doen op Facebook oproepen tot matiging. Dat levert allemaal niks op. Zij worden om hun compromisbereidheid door de felle woordvoerders van beide partijen bij de vijand ingedeeld. Quinsy Gario heeft de kaaskop al veroordeeld. Hetzelfde deden de zwarte Piet minnaars. Toegeven betekent immers toegeven aan het kwaad. Daarom is elk compromis onmogelijk.

Wittenoorlog Is dit vaker voorgekomen? Het enige voorbeeld wat mij te binnen schiet is de Wittenoorlog uit de achttiende eeuw. Dat was een enorm conflict – voornamelijk door pamflettisten via het gedrukte woord uitgevochten over de verdiensten van Johan en Cornelis de Witt. Waren die zeventiende eeuwse regenten helden of landverraders? De strijd is uiteindelijk doodgebloed omdat niemand er nog zin in had.

Dat is de best mogelijke afloop van de Pietenoorlog zoals wij die nu beleven, dat beide partijen het uitgeput opgeven en de sinterklaasviering zijn natuurlijke gang kan gaan. En dan zien wij wel wat ervan komt. Maar het kan ook zijn dat we te maken hebben met een cultuuromslag. Dan is de pietenoorlog de voorbode van nog veel meer conflicten waarin de strijdende partijen zich allebei beschouwen als ridders zonder vrees of blaam die oog in oog staan met het absolute kwaad.

En hier en daar denkt dan nog een of andere ouwe lul zoals ik met heimwee terug aan de dagegn dat we argumenten uitwisselden, dat je nog niet automatisch twijfelde aan de integriteit van je tegenstanders. En je hem niet meteen van het ergste betichtte.

Beluister dit opiniestuk hier  

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)