Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De Participatiewet is mislukt

  •  
21-02-2020
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
610 keer bekeken
  •  
bouwvakkers

© cc-foto: pxhere

Wat is het ons waard om iedereen werkelijk te laten deelnemen aan onze arbeidsmarkt en onze samenleving?
De Participatiewet 2015 wordt dit jaar geëvalueerd door de Tweede Kamer. De wet is nu vijf jaar oud en veranderde het beleid ingrijpend, vanuit de visie dat iedereen zou moeten participeren in de samenleving en op de arbeidsmarkt: ook de mensen met een arbeidshandicap en de mensen in de ‘klassieke’ bijstand. De Wet Werk en Bijstand en de Wet op de Sociale Werkvoorziening werden alvast afgeschaft en de Wajong sterk ingeperkt. Ook werd een nieuwe infrastructuur ingericht; daarmee werd iedere gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering de wet in haar gebied.
Nadat het Sociale en Culturele Planbureau eind 2019 bij monde van directeur Kom Putters grote zorg heeft geuit over de Participatiewet, is 2020 is het jaar dat de FNV constateert dat de Participatiewet definitief is mislukt. Hij kan terug naar de tekentafel. Tegelijkertijd zien we tal van oplossingen die zonder stelselwijzigingen kunnen worden geïmplementeerd. Dat is de strekking van de FNV-inbreng die ik gisteren uitsprak tijdens de ronde tafel met de vaste Kamercommissie Sociale Zekerheid, de eerste stap in de evaluatie.
Een alleenstaande moeder met kleine kinderen die gedwongen wordt toiletten schoon te maken in het kader van re-integratie, maar die liever een opleiding zou volgen om duurzaam aan de slag te gaan en zo uit de schulden te komen. Een bouwvakker van 57 die in crisistijd op straat is komen te staan en niet meer aan de slag kwam: hij had mijn vader kunnen zijn. Een stratenmaker die voor minder dan 35% arbeidsongeschikt werd verklaard en geen werk kon vinden in de functies die voor hem door UWV werden geduid: er waren namelijk helemaal geen vacatures in die functies. Een hooggekwalificeerde Afghaanse oogarts die naar Nederland vluchtte en waarvan de diploma’s niet helemaal matchte, en geen aanvullende opleiding mocht doen. Een meisje met een arbeidsbeperking die voorheen groepsgewijs gedetacheerd kon worden via de sociale werkvoorziening en daar ook mbo-deelcertificaten kon halen, maar die nu zonder uitkering thuis bij haar ouders op de bank zit. Een jongeman met psychische problemen zonder vaste woon- of verblijfplaats die worstelt om de dag door te komen.
Zomaar een paar gezichten achter de Participatiewet. Mensen die door omstandigheden, door pech, door kabinetsbeleid, de sociale dienst, of werkgevers op een afstand tot de arbeidsmarkt en daarmee tot de samenleving zijn gezet. En die vervolgens worden beschouwd als last voor die samenleving in het algemeen, en voor de wethouder met het BUIG-budget in portefeuille in het bijzonder. En in veel gevallen ook zo worden behandeld.
Een grote groep burgers van dit land staat langs de kant en wordt ofwel genegeerd, ofwel gewantrouwd en onderworpen aan een voor-wat-hoort-wat regime, waarin zelfs aantasting van het bestaansminimum niet wordt geschuwd. Het perspectief van de werkzoekende zelf is heel ver uit beeld verdwenen en het kleine beetje eigen regie en het kleine beetje inspraak dat men nog heeft wordt ondergeschikt gemaakt aan dat van casemanager, de ondoorzichtige, maar zeer gecompliceerde regelgeving van de gemeente, de ongelijke machtsbalans en het soms kafkaëske sanctiebeleid dat niet alleen door SCP als weinig effectief wordt gezien, maar dat ook het zelfrespect en het welzijn van mensen aantast. Of hen in pure armoede drukt voor zover dat al niet het geval was.
Wat de FNV betreft is de Participatiewet mislukt. Het bleek niets minder dan een meedogenloze bezuiniging verpakt in hoogdravende woorden als participatieve samenleving en inclusieve arbeidsmarkt. Om met het Goede Doel te spreken: een pakketje schroot met een dun laagje chroom. Uitgevoerd door gemeenten. Onderzoek van de FNV dat gisteren door ons naar buiten is gebracht wijst uit dat mensen in de Participatiewet zich gekleineerd voelen en bij voorbaat verdacht. En zij geven de gemeenten dan ook een dikke onvoldoende.
Er zijn echter tal van oplossingen te bedenken om te komen tot een werkelijke inclusieve arbeidsmarkt. Oplossingen die geen stelselwijziging vereisen en nog deze kabinetsperiode kunnen worden doorgevoerd.
Heb vertrouwen in mensen. Schaf de tegenprestatie, de sancties en andere repressieve maatregelen af. Argwaancultuur gebaseerd op een zeer negatief beeld over mensen in de bijstand levert helemaal niets op. Het leidt slechts tot wantrouwen in de richting van en angst voor de overheid. Bovendien is de tegenprestatie in veel gevallen feitelijk werken zonder loon, een fenomeen dat ook de arbeidsmarkt in zijn algemeenheid zeer schaadt. Zorg voor heldere, simpele, eenduidige en zinnige regelgeving. Overweeg regelvrije bijstand serieus tot norm te maken.
Versterk de positie van werkzoekenden, creëer duurzame arbeid en zorg voor maatwerk. Mensen hebben behoefte aan eigen regie, aan scholing en heel concreet aan een werknemersservicepunt waar zij kunnen aankloppen en waar een plan van aanpak kan worden gemaakt waar zij zelf aan mee hebben geschreven.
Zorg voor regionale sociale ontwikkelbedrijven waar mensen met een arbeidsbeperking terecht kunnen voor recht op ondersteuning. Waar ze gedetacheerd kunnen worden naar een reguliere werkgever, beschut kunnen werken en alle vormen van begeleid werk kunnen krijgen die daartussen liggen. Een springplank en een vangnet.
Bescherm mensen tegen armoede. Het meedogenloze sanctiebeleid heb ik al genoemd. Schaf ook de kostendelersnorm af: het leidt tot grote financiële problemen bij bijvoorbeeld mantelzorgers, stijging van aantal daklozen en tot de toename van de druk om jongeren het huis uit te zetten. En mensen met een arbeidsbeperking die op hun toppen van hun kunnen tot een werkweek van bijvoorbeeld 28 uur komen, geef die zoals voorheen gewoon het minimumloon. Het heet niet voor niets minimumloon.
Zorg ervoor dat we geen verloren generatie jongeren krijgen. Met name de jongeren van VSO-Pro dreigen ons te ontglippen: zij hebben meestal geen recht op Wajong, vinden de weg naar de gemeente niet, hebben te maken met een wachttijd van vier weken of krijgen te maken met onwillige gemeenten die terughoudend zijn met uitkeringen en begeleiding. Begin met de afschaffing van de wachttijd. En geef de VSO-Pro-scholen structureel budget voor structurele begeleiding naar stage en werk.
Het is nog niet te laat. Het tij kan worden gekeerd, maar daarvoor zijn wel investeringen nodig of liever gezegd het ongedaan maken van de veel te radicale bezuinigingen. Wat is het ons waard om iedereen werkelijk te laten deelnemen aan onze arbeidsmarkt en onze samenleving? De baten zullen de balans zeer positief laten doorslaan. Niet alleen economisch, maar ook sociaal.
De FNV heeft in februari twee rapporten het licht doen verschijnen. Recht op werk, een plan, met financiële onderbouwing, voor de concrete invulling van sociale ontwikkelbedrijven. En Snelweg of karrenspoor, getuigenissen in het kader van de evaluatie van de participatiewet. Beide rapporten zijn te vinden via: https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/algemeen-nieuws/2020/02/gemeenten-krijgen-dikke-onvoldoende-bij-uitvoering
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.