De Oranjes kunnen hun naam beter veranderen in De Wit

Nog niet te veel mensen beseffen het ten volle maar corona heeft in Nederland een culturele revolutie op gang gebracht. Onze manier van leven is nu al drastisch veranderd. Datzelfde geldt voor ons perspectief op de toekomst en heel wat verworvenheden die wij tot nog toe vanzelfsprekend achtten zoals betaalbaar reizen naar de andere kant van de wereld of de stelling: ‘”Wij worden met zijn allen steeds ouder”. De meest opvallende onderdelen van de hedendaagse maatschappelijke machine zijn de losse schroeven.

Het is dan ook best mogelijk dat de positie van het Oranjehuis – tot nog toe onwrikbaar – aan het schuiven raakt. De koning is in Nederland het symbool van de nationale samenhang. Hij brengt die tot uitdrukking door symbolische handelingen en puur door zijn aanwezigheid. Daarom is het de koning die op 4 mei de krans legt bij de Dodenherdenking. Om die reden laat hij zijn neus zien in het kader van lintendoorknipperij of – andere uiterste – bij rampen. Tenslotte voert hij handelsdelegaties naar het buitenland aan. De meegereisde captains of industry delen daarna steevast mee, dat zijn aanwezigheid voor hun succes zo wezenlijk was omdat de koning Nederland weer op de kaart heeft gezet. Een blik op de nieuwssites in het betreffende land leert dan dat berichten over de reis ergens heel onderaan zijn weggestopt. Dat doet er niet toe: het koningshuis is er voor de binnenlandse consumptie.

Daarom is het vakantiereisje naar Griekenland zo ernstig. De koning heeft vorig weekend opzichtig aangetoond dat hij n i e t  de nationale samenhang vertegenwoordigt. Integendeel, dat hij zichzelf en de familie daarvoor te goed acht. Hij ging immers in het regeringsvliegtuig naar zijn gigantische villa in Griekenland terwijl het volk geacht werd in het kader van het algemeen belang thuis te blijven. Onder zware drukke keerde hij terug, niet omdat – aldus een door de Rijksvoorlichtingsdienst verspreide verklaring – hij een domme fout had gemaakt, maar onder druk van de publieke opinie. En dan liet hij zijn twee oudste dochters ook nog een lang weekend zitten. De smoes dat die geen vliegtuig eerder konden nemen is al te doorzichtig. Privézaak? Wat de kroonprinses en haar zuster doen is géén privézaak. Dat wordt het pas als ze uit het Koninklijk Huis treden en van troopopvolging afzien. Deze woensdag probeerde Willem Alexander te redden wat er te redden valt met een larmoyante verklaring waarin hij toch de bijzin smokkelde dat wat hij deed binnen de regels viel. Slotzin die de spindoctor hem in de mond legde: “We zijn betrokken maar niet onfeilbaar”. Maxima zat er bij te kijken of zij in huilen kon uitbarsten. Het is de vraag of ze het hiermee redden. Daarvoor is de feilbaarheid op een te cruciaal punt gekomen.

Er heeft in Nederland sinds de misdragingen van Willem III in de negentiende eeuw nooit zoveel verontwaardiging geheerst over koninklijk optreden. Zelfs de Lockheed-affaire, een omkoopschandaal rond Prins Bernhard, valt erbij in het niet. Het koningshuis beseft niet dat het zelf ook op losse schroeven staat, nu op deze drempel van een nieuwe tijd: incident blijkt kantelpunt. Anders gebeurt het niet dat in een tot nog toe van oranjeliefde blakende krant als het AD   de historica en dynastiekenner Dorine Hermans ongestraft kan zeggen: “Maar het is goed mogelijk dat de Oranjes er geen zin meer in hebben als ze minder geld krijgen want ze zijn daar nogal op gesteld. Zij vinden dat ze onnoemelijk veel doen voor het land en dat het niet meer dan terecht is dat ze daar riante beloningen voor krijgen”.

Een vernietigender uitspraak is zelden gelezen over deze familie in een land waar bijna een eeuw lang “De koningin kan zich niet verdedigen” in ieders mond bestorven lag evenals het “Een president is ook duur”. Hier staat: ze doen het niet voor het vaderland. Ze doen het voor de centen.

Inderdaad: de president van de Verenigde Staten, die ook nog eens persoonlijk de hele uitvoerende macht aanstuurt, verdient slechts 400.000 dollar, natuurlijk ook met vrije woning en een regeringsvliegtuig dat meer voorstelt dan het Nederlandse tweedehandsje maar toch……

Er is véél aan het schuiven. Zo zal men zich in de komende tijd steeds meer gaan afvragen wat er nu zo bijzonder is aan het Oranjehuis. Blauw bloed kan het niet meer wezen, want de familie trouwt al meer dan twee generaties met “gewone” jongens en meisjes, voor zover ze, meest afkomstig uit Baarns of Aerdenhouts ogende villawijken daarvoor door kunnen gaan. Van verbintenissen met echte prinsen en prinsessen is geen sprake meer.

Tot nog toe werd hier tegenin gebracht dat ook oranjetelgen recht hebben op een liefdeshuwelijk. Daarvoor zijn er tegenwoordig  te weinig prinsen en prinsessen voorhanden.

Dat is een onzinnig element. In Afrika en Azië wemelt het van de dynastieën, die in een aantal gevallen een stuk ouder zijn dan het Oranjehuis. Alleen in Nigeria en India vind je ze zeker in honderdtallen om nog maar te zwijgen van Indonesië, Maleisië of Ghana. Take your pick , zou je zeggen. In die veelheid moet toch de levenspartner van je dromen te vinden zijn.

Het zou tijd worden. Nu kunnen de Oranjes hun familienaam beter laten omzetten naar De Wit. Er is niets speciaals meer aan. Het is een gewone Hollandse familie met verbeelding die een sprookje is binnen gedrongen.

Dat is nog een reden om het experiment van Dorine Hermans eens daadwerkelijk uit te voeren: vertel Willem-Alexander dat hij voortaan volgens de Balkenendenorm betaald zal worden net als alle topfiguren in overheidsdienst en kijk wat hij doet. Als het gezin dan de pijp aan Maarten geeft om nog lang en gelukkig te leven op de Peloponnesos dan wel op een Argentijns landgoed, kunnen wij hier in Nederland de monarchie serieus moderniseren. We zijn dan niet tot een republiek veroordeeld met een of andere in de politiek vergrijsde heer of dame als staatshoofd. In de jaren zestig van de vorige eeuw al suggereerde de politicoloog Kees Wagenaar om voor de monarch elke vijf jaar verkiezingen te houden. Alleen beroepsacteurs en -actrices mogen zich kandidaat stellen. Wat denk je van Ramsey Nasr, Pierre Bokma, Michiel Huisman, Monic Hendrickx, Carice van Houten, Halina Reijn of als we toch aan willen knopen bij de oranjestijl Jeroen Krabbé op de troon. Dan wordt de troonrede eindelijk op professionele wijze uitgesproken.

Misschien dat Kees Wagenaar zijn oude idee weer uit de mottenballen kan halen. Dit is tenslotte de tijd om alles anders te gaan doen.