De oplossing voor Libische toestanden

Volgens Han van der Horst rechtvaardigt geen belediging een moordpartij, dus de Libiërs mogen de Amerikaanse ambassadeur niet vermoorden. Dit argument is bijna juist.

Stel je voor dat de bestaande continenten in een natuurramp verdwijnen en er een nieuw continent ontstaat. Jij met andere overlevenden, uit alle hoeken van de wereld, koloniseren dit nieuw continent. In het begin is er geen wet, geen staat, geen politie, geen rechter. Het lukt jullie om het land onderling te verdelen en iedereen heeft zijn eigen boerderij.

Op dat moment ontstaat er een conflict met je buurman. Je meent dat het hek tussen jullie boerderijen ’s nachts regelmatig verplaatst wordt; in jouw nadeel. Je vee begint uit te sterven door minder gras en een aantal van je kinderen sterft van honger.

Daarna gebeurt er iets anders, je buurman, de heer S. Lim, vermoordt je twaalfjarige dochter en verkoopt haar organen. Tenminste dat geloof jij stellig, omdat je het zelf hebt gezien, samen met tientallen andere getuigen. Je hebt het ook gefilmd. Je bent dus van mening dat S. Lim twee dingen heeft gedaan: hij heeft misdaden tegen jou gepleegd en hij is een gevaar voor de overleving van jezelf en je geliefden. S. Lim ontkent en geeft je één van de onderstaande mogelijke antwoorden:

(1)  “Ik heb haar niet vermoord, jij en je getuigen zijn blind en je film is prutswerk.” (2)  “Ja ik heb haar met tegenzin gedood en ik lijd onder de pijn, maar ik kon niets anders doen.” Hieraan voegt hij een van de volgende excuses toe: a.  “Ze heeft me aangevallen en ik moest mijzelf verdedigen.” b.  “Ik heb een hersenziekte en verlies mijn controle soms.” c.  “Ik heb haar organen niet verkocht, maar gebruikt in een succesvol wetenschappelijk onderzoek, dat miljarden kinderen in de toekomst het leven zal redden, inclusief één van je kinderen die aan een dodelijke ziekte lijdt.” (3) “Het hele verhaal is verzonnen en bedoeld om mij te vernietigen. Je bent gewoon jaloers op mijn rijkdom, op mijn morele en intellectuele superioriteit.”

Als redelijk mens stel je voor om een derde persoon als rechter aan te stellen – een neutraal iemand – zonder eigen belangen in dit conflict. Deze rechter evalueert jullie argumenten en spreekt een bindende beslissing uit. S. Lim en jij moeten afspreken dat jullie zijn beslissing blindelings zullen opvolgen.

Op zich niets dat S. Lim een onterecht nadeel kan bezorgen. Hij antwoordt echter als volgt: “Ik ben absoluut niet van plan om mij aan de uitspraken van een derde te onderwerpen, want ik weet het beter en ik weet dat ik geen enkele verantwoording schuldig ben.”

Uit dit verhaal volgen twee noodzakelijke conclusies:

•    Iedereen is verplicht om mee te werken aan het ontstaan van onafhankelijke rechtsprekende instituties. •    Weigering om mee te werken, verleent de anderen automatisch volledige vrijheid. Zij mogen zelf beslissen of jij een gevaar bent voor hun welzijn en welke maatregelen ze nemen.

We gaan nu dit argument toepassen op de moord in Libië. De VS gedragen zich zoals de heer S. Lim. Afgelopen zaterdag is er een gevangene op Guantánamo overleden, die al drie jaar geleden vrijgelaten zou worden. Neem ook de Duitser Khalid El-Masri. De CIA heeft hem ontvoerd, naar Afghanistan gevlogen, verkracht en voor maanden gemarteld. Toen hebben ze ontdekt dat ze de foute persoon hadden: hij had dezelfde naam als iemand op hun lijst. Ze hebben onze El-Masri alweer in Macedonië gedumpt.

El-Masri heeft oneindig in Amerikaanse rechtbanken gevochten, maar de Amerikaanse rechters mogen geen oordeel geven over de buitenlandse politiek, noch over de oorlogsbeslissingen. El-Masri kan de VS ook niet in Duitsland of elders aanklagen, want staten zijn immuun in de rechtbanken van andere staten. Er bestaat ook geen internationaal hof waar individuen staten kunnen aanklagen. Maar waarom bestaat een dergelijk hof niet? Australië knokte vanaf 1946 vijf jaar lang voor het oprichten van een Internationaal Hof voor Mensenrechten, waar individuen staten mochten aanklagen. Goed plan volgens Nederland, India en de Filippijnen, maar afgekeurd door de veto-nomenklatoera: de Sovjets, de Britten, de Fransen en de Amerikanen.

Er zijn veel meer voorbeelden waarin de VS het laatste woord opeisen, soms met militair geweld – zoals de heer S. Lim – en ze weigeren onafhankelijke internationale rechtssprekende instituties. Het is daardoor irrationeel om van de Libiërs te eisen dat zij niet hetzelfde doen. Immers iedereen heeft dezelfde vrijheid. De oplossing is evident: we moeten internationale rechtbanken maken, waar iedereen aangeklaagd kan worden, inclusief de VS. In een tijdperk van steeds toegankelijker en vernietigender technologie is het onlogisch, onrechtvaardig en onrealistisch van individuen te verwachten dat zij geen terroristische aanslagen plegen als staten – zoals de VS – zich boven de wet stellen. Anders zullen individuen steeds vaker het recht in eigen hand nemen.

Lees ook het artikel van Han van der Horst: Geen belediging rechtvaardigt een moordpartij

Volg Mihai Martoiu Ticu ook op Twitter