De oplossing van de crisis: zijn we slachtoffer van tunnelvisie?

Wij zoeken oplossingen voor de huidige crisis met behulp van een tunnelvisie die zeventig tachtig jaar geleden is ontstaan. Wij stellen eenzijdige en foute vragen aan de werkelijkheid om ons heen.

Afgelopen maandag hield de hoogleraar culturele economie prof. dr. Arjo Klamer de grote lezing bij het openen van het academisch jaar aan het Hoger Onderwijs voor Ouderen (Hovo) aan de Erasmus Universiteit. Titel: crisis en creativiteit. Klamer stelde vast dat de maatschappelijke discussies die rond de crisis van onze jaren worden gevoerd, nog steeds een stramien volgen uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen zijn, aldus Klamer, twee grote logica’s ontwikkeld. Die van de vrije markt en die van het rationele bestuur. Ook hier op Joop staan veel discussies in dat teken, waarbij degenen die meer geloven in een vrije markt tegenover de voorstanders staan van een sterk bestuurlijk ingrijpen. Klamer wijst er bovendien op dat onze westerse samenlevingen sinds die tijd wel heel sterk gefixeerd zijn geraakt op economie en op cijfers.

De twee logica’s hebben het bestuurlijke denken en handelen tot op de dag van vandaag bepaald. Wanneer zich een probleem voordoet, zoals financiële instabiliteit of excessieve beloningen, denkt een ieder aan twee mogelijkheden: of meer markt of meer overheid. De journalist vraagt steevast naar de oplossing, en die is vrijwel altijd bedoeld als oplossing waar het overheidsbestuur mee kan. TINA—there is no alternative! Het beleid van de afgelopen 60 jaar pendelt tussen de twee logica’s.

En dat, meent Klamer, helpt ons niet verder. Wij zoeken oplossingen voor de huidige crisis met behulp van een tunnelvisie die zeventig tachtig jaar geleden is ontstaan. Wij stellen eenzijdige en foute vragen aan de werkelijkheid om ons heen. Zo komen wij niet it de crisis. Het hele betoog – met daarnaast een streng woord aan heet adres van de zogenaamde Einstein-generatie – is erg de moeite waard en stemt sterk tot nadenken, hoe je ook in de wereld staat. Tijd voor nemen. Lezen, van het begin tot het eind. Daarna pas los gaan.