De onvolprezen kaasplank is het vlaggenschip van iedere maaltijd

Een eeuwig dilemma na de copieuze maaltijd is die afschuwelijke ‘keuzemogelijkheid’ tussen zout óf zoet.                                                         

In ons land geeft men zich graag over aan fruit, dan wel een zoet dessert, waarna men overgaat tot het obligate kopje koffie. Gastronomisch meer ontwikkelde culturen als de Franse, Zwitserse en die van de wellicht allerhoogste orde, te weten die van onze zuiderburen, spreken van; ‘Salé et sucré’. Én zout én zoet, te allen tijde! Niks tegenwerpingen over een volle maag, niks ‘matigheid’, geníeten zult u. Te beginnen met een klein ‘zoetje’, alvorens die prachtige kaasselectie te savoureren.

Sowieso is ‘kiezen’ binnen het gastronomische al een beetje gewoontjes. Een gourmand eet overvloedig, geniet en gaat dan te bed. Gezondheidsproblemen pareert men de volgende dag moeiteloos door het eten van een stevig ontbijt, het beoefenen van sport, matig roken en drinken waarna het diner weer onvermoede kansen bied.

De invoelende lezer zal mij de lichtelijke overdrijving vergeven maar bij het aanzicht van een goed gevulde kaastrolley worden toch toppen van smaakgenot in het vooruitzicht gesteld waar simpelweg niet tegenop te koken valt. Microbacteriële en microbiële werelden in hun natuurlijke biotoop, onder glazen stolp, bieden uitzicht op smaakcombinaties waarin zuivel, alcohol en suiker elkaar fantasievol en moeiteloos vinden. Wat te denken van groene schimmel, gecombineerd met zoete, donkere chocolade en een droge sherry? Smaakcombinaties zoals de natuur ze zelf bedacht heeft en waar de nederige mens alleen maar werktuigelijk aan te pas komt. Het juist combineren van grondstoffen, eindproducten en ingrediënten is de religie van de ware gastronomie.                                                               

“Tegen de smaak van pakweg een framboos of een ei valt simpelweg niet op te koken”, vertrouwde een chef mij ooit toe. Het kenmerkt de ware professional die zijn vak begrijpt én zijn nederige plaats ten aanzien van zijn ingrediënten kent. Natuurlijke processen brengen de meest volmaakte smaken voort en de ware chef(-kok) hoeft alleen nog maar te combineren. Een bereiding kan het verschil maken, doch de combinatie van smaken en structuren zijn basis van werkelijk subliem smaakgenot.

De kaasplank dus. Schimmelparadijs. Berglandschap van smaak en overweldigende structuur. Ongetwijfeld ’s mensens grootste gastronomische creatie, nog vóor bier en wijn. En daarna het heerlijk zoet van deeg, chocolade en fruit. Áltijd op de tweede plaats én optioneel.

Dat begrip ‘kaasplank’ kreeg overigens sinds 11 Februari 1997 een volledig nieuwe betekenis. Op die avond kwam een clubje vrienden bij elkaar voor het vieren van éen of ander feestje. Allen liefhebbers van de betere slok en hap en met een tafel vol kazen, patés en wijntjes werd het uiteraard al rap gezellig.  Een scherpe geest herinnerde zich ineens dat het programma Jiskefet zijn nieuwe seizoen in zou gaan en flipte de tv aan. Dat doet men op een feestje meestal niet ongestraft maar wat volgde bedekte die faux-pas met de spreekwoordelijke mantel der liefde.

De heren van de Bruyne Ster maakten hun opwachting in een legendarische aflevering waarin hun (C.O.C.-)schip werd bevoorraad met een lading kazen. Van de Beerenbroeck, Cruys en de Boeselaere lusten wel een stukje kaas en met zijn kenmerkende luie, en vooral lijzig nichterige stem somt Van de Beerenbroeck (Kees Prins) een hilarische, belachelijk lange rij kazen op: “De Chèèèevre, Een Edammertje, De Cabralessss, Stukkie Zwitsers om te racletten…” en dan ergens die lijst van totaal anachronistische, Hollandse fantasienamen als Maaslander, Kollummer, afgetopt met het “..halve doosje Slankie”.                                                              

Tegen die tijd rolden de feestgangers uiteraard al gillend van het lachen door de woonkamer. Een kaasplank zou nooit meer hetzelfde zijn (en inderdaad klinkt het bij het bestellen in restaurants, uiteraard ‘onder ons’, nog altijd “Het doosje Slankie..”).                                                                                                   

In de afgrijselijke traditie van de Franklin Mint-wandbordjes bracht de VPRO datzelfde jaar nog een prachtig kitscherig, gelimiteerd bordje uit waarop de kanissen van de drie heeren prominent staan afgebeeld. Het wanstaltig hebbeding siert inmiddels al bijna dertig jaar mijn keukenmuur.

Als afsluiting van deze ode, een fragment uit ‘Varen’ van de eerder genoemde, poëtisch aangelegde de Boeseleare:

“..Over een trage deining 
moederziel alleen in een kooi 
dan is er die verdomde weemoed 
die ons allen ooit overkomt.  

Lachen, lachen
wat ons rest is een 
oneindig pak stront”.                                                                                                                                      

Batavia 1683
De Boesselaere c.s.