De nieuw ontdekte slechtheid van Anna Netrebko en Valery Gergiev

De beroemde sopraan Anna Netrebko zal op 3 april niet te zien zijn in het Liceu te Barcelona, een van Europa’s mooiste operatheaters. Zij heeft namelijk wel de oorlog tegen Oekraïne veroordeeld maar Poetin niet bij name genoemd. Ze zei, aldus The Guardian : “Ik ben een tegenstander van deze zinloze agressie-oorlog en ik doe een beroep op Rusland onmiddellijk een eind te maken aan deze oorlog. We hebben nu juist vrede nodig. Dit is voor mij geen tijd om muziek te maken en op te treden. Ik heb daarom besloten voorlopig een stap terug te zetten en niet meer op te treden. Dit is voor mij een uiterst moeilijke beslissing maar ik weet dat mijn publiek dit besluit zal respecteren en begrijpen.”

Netrebko bracht deze verklaring uit nadat Peter Gelb, de directeur van de Metropolitan Opera in New York tegen de media had gezegd: “Anna is een van de grootste zangeressen in de geschiedenis van de Met, maar nu Poetin onschuldige slachtoffers vermoordt in Oekraïne, valt er niets meer te doen”. Hij eiste dat de zangeres expliciet afstand zou nemen van de persoon Poetin maar zo ver wil of durft ze niet te gaan.

Als studente op het conservatorium verdiende Anna Netrebko bij als schoonmaakster in het muziektheater van Sint-Petersburg. Daar werd zij door dirigent Valery Gergiev ontdekt.

Tot een paar weken geleden was deze Gergiev een grote Maasstedelijke held & ikoon à la Lee Towers en het beeld van Zadkine. Hij heeft namelijk tussen 1995 en 2008 met grote verve het Rotterdams Philharmonisch Orkest op een veel hoger peil gebracht. Gergiev schijnt ook in de omgang een fidele kerel te zijn. Voor hem pleit dat hij het gebruik van de baton maar pompeus vindt. Toen mijn lief zich eens ergens hoog in de grote zaal van de Doelen half verdekt opstelde om de repetitie te volgen, kreeg Gergiev dit onmiddellijk in de gaten. Hij liet haar met een vingerwijzing naar beneden komen. Wat zij daar deed? Toen mijn lief zei dat ze daar op uitnodiging van een kennis uit het orkest zat, vond hij dat meteen prima.

Nu is deze publiekslieveling echter van de ene op de andere dag tot persona non grata verklaard omdat hij al jaren bij Poetin over de vloer schijnt te komen. Zijn Europese en Amerikaanse opdrachtgevers zetten hem aan de dijk omdat hij naliet diens oorlog tegen Oekraïne te veroordelen. Ook zijn manager in Duitsland liep weg. Deze verklaarde: “Het is voor ons onmogelijk geworden en duidelijk ongewenst de belangen te behartigen van Maestro Gergiev, een van de grootste dirigenten van alle tijden, een visionair, een kunstenaar die door velen van ons wordt bemind en bewonderd, maar die niet in het publiek een eind kan maken aan zijn steun voor een regime dat tot het bedrijven van zulke misdaden is gekomen”.

Gergiev zelf heeft er over de oorlog in Oekraïne tot nog toe het zwijgen toegedaan. Van Netrebko is bekend dat zij in 2014 een donatie gaf aan de opera van het door Russisch gezinde separatisten beheerste Donetsk. Ook zag men haar met de vlag van deze zogenaamde volksrepubliek. Ze is overigens opgegroeid in Krasnodar vlakbij de Zee van Azov 342 kilometer van Donetsk, niet extreem ver van het strijdtoneel.

Wij zullen zien of het lot van Gergiev parallel zal lopen met dat van Eduard Flipse, de man die het Rotterdams Philharmonisch Orkest daadwerkelijk gemaakt heeft. Tot bijna de laatste dag onderhield hij harmonieuze relaties met de Duitse bezetter waardoor hij na de bevrijding het dirigeerstokje moest inleveren. In 1947 werd hij echter in ere hersteld nadat zijn fans in Rotterdam een grote petitie hadden georganiseerd. Flipse mocht later de eerste steen leggen voor de Doelen. Daar is nu een Eduard Flipse-zaal.

Het Rotterdams Philharmonisch heeft het geplande Gergiev festival geschrapt. Mocht deze crisis toch nog goed aflopen, zou Gergiev dan ook weer in genade worden aangenomen en een zaal met zijn naam getooid zien?

Zo komen kunstenaars tussen de raderen van de politiek terecht. Er wordt op hoge toon van ze geëist hun nek uit te steken. En wel door een publiek dat op geen enkele wijze de toorn van een tiran te vrezen heeft. Gergiev zit in Rusland. Netrebko woont in Wenen en heeft ook nog onderkomens in New York en Sint-Petersburg. Zij kreeg al in 2006 al een Oostenrijks paspoort maar zij heeft wel familie in Rusland.

Wij kijken op het moment met grote bewondering naar kunstenaars en gewone Russen die het wel degelijk aandurven Poetin het hoofd te bieden en zijn oorlog te veroordelen. Ondanks de consequenties.  Tegelijk is het nuttig te bedenken hoe wij ons zouden opstellen – laten we zeggen in 2028, het vijfde jaar van het nieuwe Europa en de Russische bezetting – voor we dappere strijders worden in een culturele oorlog tegen Rusland. Het is misschien nuttiger met grote nadruk de namen te blijven noemen van kunstenaars die zich daadwerkelijk tegen Poetins oorlog verzetten : koop hun boeken. Bekijk hun werken. Haal hun muziek in huis. Vergeet ze niet. Bekendheid is een vorm van bescherming.

Dat is een betere actie dan het inzetten van de cancel culture tegen talent dat blijkbaar niet voor het heldendom is geboren.

Samen met de Letse sopraan Elina Garanca zingt Anna Netrebko de Barcarole uit Offfenbachs Contes d’Hoffman :

Gergiev geeft een masterclass:

De zanger Sergei Lazaref van wie Poetin tot vorige week nog fan was zette op zijn Instagram: “Ga aan de onderhandelingstafel zitten. Laat het volk leven. Niemand steunt de oorlog. Ik wil vrede voor mijn kinderen.” Hier zingt hij De Lange Weg. Dat kunt U allemaal zo meeneuriën:

Rocker Yuri Shevchuk verklaarde: “De toekomst wordt van ons afgenomen.” Hier een optreden van 4 februari 2022:

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.