De nachtmerrie van het medische letselschadecircus

Van de 100 mensen die naar een ziekenhuis gaan lopen er 3 schade op die mogelijk vermeden had kunnen worden, zo blijkt uit onderzoek van het NIVEL (het Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg).

Bij elkaar gaat het om 38.000 mensen. Deze medische missers zijn al erg genoeg. Maar mensen die slachtoffer worden van een medische fout wacht na de eerste ellende vaak nog een tweede nachtmerrie. Als ze het ziekenhuis aansprakelijk stellen voor de opgelopen schade komen ze terecht in een eindeloze juridische procedure waarin ze vaak machteloos staan tegenover de verzekeraar van het ziekenhuis. In de aflevering van De Ombudsman (Vrijdag 26 november, 19.25 u, Ned. 2) komen twee vrouwen aan het woord van wie het leven ingrijpend is veranderd door medische ingrepen die totaal verkeerd uitpakten.

De 69-jarige Hannie Borsboom kreeg in 2004 borstkanker. Ze moest vier chemokuren ondergaan. Bij de derde kuur ging het mis. Het inbrengen van het infuus lukte niet goed. De naald ging er maar half  in. Mevrouw Borsboom heeft de verpleegkundigen gezegd dat de naald pijn deed. Maar haar bezwaren werden weggewuifd. Het gevolg was dat een deel van de chemovloeistof onder haar huid is gelopen. Haar arm zwol op en ging verschrikkelijk ontsteken. Het ziekenhuis zei dat daar weinig aan te doen was. Uiteindelijk is ze behandeld in het brandwondencentrum in Beverwijk.

Daar is een groot deel van haar arm weggesneden. Sindsdien heeft mevrouw Borsboom een kuil in haar arm. Mevrouw Borsboom heeft het ziekenhuis aansprakelijk gesteld. Het ziekenhuis weigerde echter om de fout te erkennen. Ze noemde het een complicatie. Voor een patiënt maakt het niet uit of de schade is ontstaan door een complicatie of een fout. Het is even erg. Maar juridisch gezien is het verschil essentieel. Bij een fout is de zorgverlener aansprakelijk, bij een complicatie niet. Het is daarom in het voordeel van een verzekeraar als een misser het stempel complicatie krijgt.

Na de misgelopen chemokuur heeft de betrokken verpleegkundige toegegeven dat ze die naald eruit had moeten halen. Maar bij de hoorzitting kon de verpleegkundige zich deze uitspraak niet meer herinneren, aldus mevrouw Borsboom. Het is een frustratie van veel slachtoffers van medische missers. Ze hebben het idee dat zorgverleners niet meer open en eerlijk hun fouten kunnen toegeven. De verzekeraar ontkent dat artsen en andere zorgverleners worden aangemoedigd om te zwijgen. Jan Boogaard is de directeur van Centramed, een medische verzekeraar waarbij veel ziekenhuizen zijn verzekerd. Hij stelt dat artsen en zorgverleners een fout  mogen toegeven. Er is zelfs een gedragscode opgesteld om deze openheid te bevorderen. Maar een arts mag geen juridische aansprakelijkheid erkennen. Zo´n code klinkt prachtig, maar als een verpleegkundige bij een hoorzitting zegt dat ze zich niks meer kan herinneren sta je als patiënt machteloos. Mevrouw Borsboom is daarom gestopt met haar zaak. Ze had geen geld meer voor advocaten.

Bij de 41-jarige Lucia Prinsen heeft het ziekenhuis wel de fout toegegeven. Lucia ging vijf jaar geleden als een gezonde vrouw het ziekenhuis in om te bevallen van haar tweede kind. Tijdens die bevalling is het verkeerde medicijn toegediend. Ze moest epifrine krijgen, maar kreeg epinefrine, het stond naast elkaar in de kast. Epinefrine is adrenaline. Al haar aderen knepen samen. Haar hart ging als een razende tekeer, haar bloeddruk steeg tot boven de 300. De apparaten konden het niet meer registreren. Lucia had het gevoel dat haar hoofd uit elkaar klapte. Daarna verloor ze haar bewustzijn. Met een keizersnede is haar kind ter wereld gekomen. Maar Lucia verliet het ziekenhuis als een wrak. Ze is nooit meer de oude geworden. Ze kan zich moeilijk concentreren en heeft nauwelijks energie. Ze is gestopt met werken en haar relatie liep op de klippen, maar het grootste offer dat ze moest brengen is dat ze niet meer voor haar kinderen kan zorgen. Die wonen daarom niet meer bij haar.

Ook Lucia diende een schadeclaim in. Hoewel het ziekenhuis de fout erkende, loopt die procedure nu ook al meer dan twee jaar. In dit geval gaat de strijd niet om het verschil tussen een fout en een complicatie, maar om de relatie tussen de fout en de klachten. Bij de schadeafhandeling geldt wie eist bewijst. Lucia moet dus bewijzen dat haar klachten het gevolg zijn van de verkeerde medicijnen. En zo is ze in een slepende juridische procedure terecht gekomen waarin de deskundigen over elkaar heen duikelen.

Johan Legemaate is hoogleraar gezondheidsrecht bij het AMC. Hij vindt dat in het huidige systeem teveel mensen die daar wel recht hebben geen schadevergoeding krijgen. Dat kan zijn omdat ze afzien van een procedure omdat ze de advocaat niet kunnen betalen of omdat er een juridisch gevecht ontstaat over complicaties en fouten of over het verband tussen fout en schade. Hij betwijfelt ook of de gedragscode voldoende is om de gewenste openheid tussen artsen en patiënten tot stand te brengen. Hij stelt daarom een ander systeem voor. De regering heeft al plannen om voor schades tot 25.000 euro een geschillencommissie in te stellen. Het voorstel van Legemaate is om ook grotere schades door zo´n onafhankelijke commissie te laten beoordelen. Onafhankelijke deskundigen kunnen dan bepalen of er sprake is van een fout en welke schade die fout tot gevolg heeft. Zij kunnen ook berekenen hoe groot de compensatie van die schade zou moeten zijn.

Als de verzekeraar dan niet wil uitbetalen moeten ze wel met een heel goed verhaal komen. Zo hoeven patiënten niet meer duizenden euro´s uit te geven aan advocaten die hun zaak bepleiten. Zo kunnen procedures sneller worden afgehandeld. Artsen kunnen dan ook eerlijk toegeven als er iets is mis gegaan. Zo´n commissie is een goed idee. Bevrijd patiënten die het slachtoffer zijn van medische missers van het juridische gevecht met de verzekeraar, want ze hebben al genoeg ellende meegemaakt.