De kunst van het leven

“Ik streef ernaar ingewikkelde gedachten eenvoudig weer te geven”, was destijds de boodschap van Rothko bij de totstandkoming van zijn doeken. Uit deze uitspraak blijkt dat hij de behoefte had om een bepaalde vorm van rust en ordening aan te brengen in zijn kunstwerken, waarbij de compositie en kleurbeleving centraal stonden. Al het andere was overbodig. De puurheid van zijn doeken is, mede daardoor, fascinerend en enigszins meditatief van aard. Potentieel aanwezige, ‘ingewikkelde gedachten’ krijgen de kans om naar de achtergrond te verdwijnen bij het aanschouwen van zijn immense werken. Het is een aangename bijwerking die opgeroepen kan worden bij kunst die je raakt. Al weet je nooit helemaal precies waarom.  

Het begrip ‘compositie’ is tevens een van de pijlers in de kunsteducatie. Het betekent letterlijk: de ordening van beeldelementen in een vlak of ruimte volgens een bepaalde strategie. Elk werkstuk dat de leerlingen maken in de vorm van een tekening, schilderij of 3D-werk is onderhevig aan begrippen als compositie, ordening en vlakverdeling. Het mooiste is wanneer de leerlingen zich daarbij gaan realiseren dat ze dagelijks op allerlei manieren actief te maken krijgen met deze begrippen. Want: welke compositie gebruik je op de foto’s die je maakt en deelt via Snapchat of Instagram? Hoe is thuis de woonkamer ingericht en geordend en welke soorten composities worden gebruikt op de schilderijen en foto’s die in huis te vinden zijn? Hoe is je schrift met aantekeningen ingedeeld en op welke manier rangschik je de geschreven letters en woorden? En waarom probeer je op je tekening alles binnen het vlak (tekenvel) te laten passen? Misschien is het wel interessanter wanneer juist iets níet helemaal erop past.

Maar het bewust worden van de aanwezigheid en de urgentie van begrippen als compositie en ordening gaat nog verder. Tijdens de uitleg van deze begrippen komt ook, ter vergelijking, het hanteren van muziekcomposities aan bod. Hoe worden muziekstukken bijvoorbeeld opgebouwd, op welke manier worden de teksten erin verwerkt en wat zijn de overeenkomsten tussen een klassieke muziekcompositie en moderne popmuziek? Zo ontdekken we onder andere dat zelfs Mozart en rapper Snelle best wat overeenkomsten blijken te hebben. Daarnaast kan ik mezelf ook geregeld verliezen in de ontleding van een film of serie, waardoor ik de verhaallijn soms uit het oog dreig te verliezen. In plaats van me in te leven in de karakters of het verhaal, let ik dan op zaken als de belichting, camerastandpunten, decors, figuranten en muziekkeuzes. Eigenlijk alles wat het verhaal tot een bepaalde spannende en lopende compositie op beeld maakt. Noem het beroepsdeformatie.

Een tijdje geleden sprak ik de moeder van een leerling die diverse kunstdisciplines beheerst. Ze vertelde dat haar zoon een echte levenskunstenaar is. Ik vond dat een treffende omschrijving, die tegelijkertijd recht doet aan ons allemaal. Want net als bij de doeken van Mark Rothko proberen we ons leven kleur te geven, zijn we betrokken bij het componeren van elke dag en ontwikkelen we een persoonlijke gelaagdheid door het opdoen van levenservaring. De kunst is echter dat we ernaar blijven streven om onze ingewikkelde gedachten op een eenvoudige manier te verwerken en proberen weer te geven.

cc-foto: Julia Lu