De kogel of de zee

De oorlog in Syrië heeft in tweeënhalf jaar tijd geleid tot 2.153.154 vluchtelingen. Daarvan worden er 536.405 opgevangen in Jordanië, 500.273 in Turkije en zitten er 779.038 in Libanon. 38% Van alle vluchtelingen zijn kinderen tot 11 jaar en driekwart van de vluchtelingen zijn vrouwen en kinderen.

Van deze geregistreerde vluchtelingen wordt driekwart opgevangen bij gastgezinnen en lokale gemeenschappen in de omliggende buurlanden, zoals Jordanië, Turkije en Libanon. Bij monde van Staatssecretaris Teeven heeft Nederland het uiterst gênante aanbod gedaan om dit jaar 50 van deze Syrische vluchtelingen op te nemen in Nederland.

Tot zo ver internationale solidariteit in Nederland anno 2013.

Begin dit jaar was ik in het Zaatari vluchtelingenkamp in Jordanië, vlak bij de Syrische grens. Ik heb daar met eigen ogen gezien hoeveel mensen er per dag de grens oversteken om het geweld in hun thuisland te ontvluchten. Deze instroom van vluchtelingen trekt een zware wissel op de buurlanden van Syrië.  Libanon heeft 4.1 miljoen inwoners en vangt op dit moment bijna 780.000 vluchtelingen op. Dit zorgt voor een zware druk op de samenleving, infrastructuur en financiën van Libanon. Een ruimhartiger beleid vanuit Europa is dan ook nodig om de regio daar te ontlasten en ervoor te zorgen dat vluchtelingen de hulp krijgen die ze nodig hebben.

Vluchtelingen die fort Europa proberen te bereiken, hebben geen andere keus dan in zee te gaan met mensenhandelaren om zo via smokkelroutes het Europese vasteland te bereiken. Zo gebeurt het dat Syriërs eerst via Egypte of Libië moeten reizen en daar met gevaar voor eigen leven de Middellandse Zee over moeten steken met gammele bootjes, om uiteindelijk de Italiaanse kust te bereiken. Voor veel vluchtelingen is de wanhoop groot: het is kiezen tussen de kogel of de zee. 

Het verschrikkelijke ongeluk afgelopen week met de vluchtelingenboot dichtbij Lampedusa heeft laten zien dat deze oversteek een fatale afloop kan hebben. Via andere routes komen Syrische vluchtelingen aan in Griekenland of in Bulgarije, waar ze na hun aankomst in de cel belanden. Deze EU-landen met Europese buitengrenzen kunnen de toestroom van Syrische vluchtelingen niet aan, waardoor de opvang ver onder de maat is. Ondertussen wrijft de Nederlandse regering in haar handen dat Nederland niet grenst aan de Middellandse Zee.

Al eerder dit jaar heb ik samen met mijn Groene collega’s in het Europarlement gepleit voor het activeren van een richtlijn die ‘tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden’ mogelijk maakt. Dit Europese systeem helpt landen die te maken hebben met een grote toestroom van vluchtelingen. Zoals Griekenland, zoals het piepkleine eilandje Lampedusa. Dan kan gegarandeerd worden dat vluchtelingen humaan worden opgevangen.

Landen als Nederland – die zich niet in de nabijheid van vluchtelingenstromen bevinden – zouden wat mij betreft vluchtelingen moeten overnemen van andere lidstaten die de druk niet aan kunnen. De oneerlijke Europese asielwetgeving, het zogenoemde Dublin systeem, leidt tot een oneerlijk zware last voor landen met Europese buitengrenzen in Zuid en Oost Europa. Nederland zou deze landen bij moeten staan en een deel van de vluchtelingen die daar aankomen moeten opvangen in eigen land.

Ook ik snap wel dat Europa niet alle vluchtelingen uit de kampen in Jordanië, Libanon en Turkije kan opnemen – en dit is met het oog op uiteindelijke terugkeer naar Syrië – ook helemaal geen handige oplossing. Echter, dat betekent niet we dan maar met lede ogen moeten toezien hoe hulpbehoevende vluchtelingen in overvolle kampen buiten Europa moeten blijven. Deze mensen moeten in Nederland en de andere EU-landen warmhartig worden ontvangen. Dan wordt het leven in de vluchtelingenkampen daar draaglijker en bieden we de hulp die echt nodig is aan diegenen die huis en haard hebben moeten verlaten voor de verschrikkelijke oorlog die daar woedt.

Het Europees Parlement riep van links tot rechts deze week de EU-lidstaten op om solidariteit te tonen met de vluchtelingen uit Syrië en de lasten van de vluchtelingenstromen onderling eerlijker te verdelen.

Het heeft lang geduurd voordat het Europarlement bereid was de noodzaak van internationale solidariteit aan te kaarten. Het is echter niet het Europarlement, maar het zijn de lidstaten van de Europese Unie die de bevoegdheid hebben om de bovengenoemde maatregelen te treffen. Ik hoop dat onze staatssecretaris Teeven en zijn collega’s uit de andere lidstaten tot inkeer komen en deze oproep van het Europarlement volgen. Dan zou internationale solidariteit anno 2013 toch nog wat voorstellen.