De jij-bakken van Trump

Ergens vind ik het ontzettend grappig dat met Trump alle zonden van Amerika op zichzelf terugslaan. Toen de CIA zei dat ze dachten dat Rusland gemanipuleerd had met de verkiezingsuitslag, kwam zijn  transition team  terug met de mededeling dat diezelfde CIA ook heel zeker wist dat er massavernietigingswapens in Irak waren. Bovendien verschenen er hier en daar citaten van Hilary Clinton over verkiezingen in Palestina: er moest wel gezorgd worden dat daar de juiste uitkomst uit kwam. 

Natuurlijk zijn deze tegenwerpingen een doorzichtige poging om van de problemen van nu af te leiden. Maar ze laten wel iets serieus zien: populisten zijn voortdurend bezig met het hele establishment eigenaar te maken van alle fouten die dat establishment ooit gemaakt heeft. En het ergste is nog: omdat wij meteen in de rol van experts springen, werken we vrolijk met ze mee.

Je zag hetzelfde met Boris Johnson. Die kwam een paar dagen terug in de problemen omdat hij onvriendelijke dingen over Saoudi-Arabie gezegd had. Meteen stonden de kranten vol met halfslachtige veroordelingen van wat hij gezegd had. Punt was alleen: hij had helemaal gelijk. Ik denk niet dat hij daar onpopulairder van geworden is.

Het telefoongesprek dat Trump hield met de Taiwanese president is ook een aardig voorbeeld. Omdat China Taiwan als een opstandige provincie beschouwt, is het de gewoonte dat de Taiwanese en Amerikaanse presidenten niet direct met elkaar praten. Trump schond daarom alle diplomatieke protocollen toen hij de Taiwanese felicitiaties in ontvangst nam.

Het probleem is dat vervolgens iedereen aan de linkerkant in de huid van een internationale diplomaat kroop: dit incident liet duidelijk zien dat Trump geen kaas gegeten had van de diepe subtiliteiten van internationale politiek. Terwijl het eigenlijk inderdaad eigenlijk best raar is dat de VS wel voor miljarden aan wapens levert aan Taiwan, maar niet met de president wil praten.

Ik denk dat die diplomatieke subtiliteiten de gewone man een biet kunnen schelen. Taiwan is toch gewoon een land – immers, m’n laptop komt er vandaan – , dus waarom zou je niet met de president mogen bellen? Telkens als er zo’n incident is winnen de populisten weer een stukje. Immers, een heel deel van hun appeal is een anti-emancipatiebeweging. Telkens als een populistische politicus een norm breekt, stijgt zijn populariteit bij de mensen die ook lak hebben aan de regels van de moderne, gelijke maatschappij.

En hoe harder wij alleen maar ‘foei’ roepen, hoe sterker dat effect wordt. De schoolmeesterige toon waarop wij de populisten nog een keer uitleggen hoe de dingen werken, maakt het effect alleen maar groter. Niks is immers zo leuk (en zo media-geniek!) als een underdog die de macht tart en er ook nog eens mee weg komt.

Wat moeten we dan wel doen? Allereerst moeten we niet verdedigen wat onverdedigbaar is. Ten tweede moeten we ophouden met doen alsof insider-kennis zaligmakend is. Als je er een moment over na denkt zie je hoe weinig emanciperend, hoe elitair dat eigenlijk is. En als een populist dan werkelijk iets doet wat echt niet kan, val hem dan aan op de redenen waarom het niet kan, en niet op de regeltjes. Als je niet uit kunt leggen waarom een regel er is, dan is het geen goede regel.

Of het nou gaat om de  plagiaatrel  rondom Melania Trump’s campagnespeech, de opmerkingen van Boris Johnson over Saoudi-Arabie, het feit dat Jan Roos gefilmd werd waar dat niet mocht, of om Trump’s telefoongesprek, telkens worden de populisten langs de meetlat van de insiders gelegd, en telkens kunnen ze dat gebruiken om zichzelf weg te zetten als lieden van het volk, die al die types met hun gekke regeltjes weleens in hun hemd zullen zetten. Jezelf buiten de orde plaatsen is een enorm krachtige truc, als iedereen zo dom is om het spelletje mee te spelen.