De godvergeten regenteske brutaliteit!

Tijdens de feestelijke presentatie van zijn kabinet maandagavond had premier Rutte zijn glimlach hervonden. Het kon nog wel een aantal maanden duren, vertelde hij, voor duidelijk was hoeveel de inkomensafhankelijke ziektekostenpremie mensen zou kosten dan wel opleveren. Anders had je helemaal geen regering nodig, voegde hij eraan toe. Dan kon je de regeringsverklaring net zo goed ter uitvoering naar een paar ambtenaren sturen.

De ene minister verklaarde dat de middengroepen er gemiddeld vier procent op in zouden schieten en de ander dat de koopkrachtdaling ten hoogste vier procent zou bedragen, wat iets anders is.

Opvallend is hoe opgeruimd de bewindslieden klonken. Alsof het normaal was wat zij de burgers flikten. Ondertussen kwamen er berichten naar buiten dat het met de korting op de hypotheekrenteaftrek toch wat anders zou gaan dan verleden week nog was gedacht: weer een punt van onzekerheid.

De laatste vijftien jaar zijn de overheid en gelieerde sectoren als onderwijs en gezondheidszorg stevig in de greep geraakt van control freaks. Professionals, die zórg en ónderwijs willen geven, zijn elke dag uren bezig om zich tot in het krankzinnigste detail schriftelijk te verantwoorden, meestal in van de echte wereld losgezongen formats die ver staan van hun dagelijkse praktijk en een behoorlijke verslaglegging eerder bemoeilijken dan vergemakkelijken. Zij moeten begrotingen en ramingen indienen tot achtentachtigduizend tweehonderdvierenzestig cijfers achter de komma. Van hen wordt geëist dat zij zeer nauwkeurige resultaatafspraken maken want; meten is weten. Het werk wordt maar al te vaak opgesplitst in deeltaken en van elke deeltaak wordt uitgerekend en vastgelegd hoeveel minuten de uitvoering daarvan mag duren. Op basis daarvan kent men budget toe.

Begroten ontaardt steeds meer in het presenteren van uiterst precieze toekomstvoorspellingen. Zo werd mij de laatste jaren gevraagd aan te geven hoeveel maal ik in het volgende jaar door de media met vragen zou worden benaderd.

Niets wordt aan het toeval overgelaten. Ik zeg niet dat dit allemaal slecht is. Ik schets een proces. Wie een uitkering aanvraagt of een subsidie, of wie zaken wil doen met de overheid, weet in wat voor een bureaucratische warwinkel je dán terecht komt en hoeveel buitengewoon gedetailleerde informatie moet worden verstrekt. Alles om tegen te gaan dat je de boel flest en/of het geld van de belastingbetaler verkeerd wordt besteed.

En dan staat zo’n stelletje omhooggevallen partijtijgers elkaar te feliciteren en te zeggen dat de burger het wel zal merken wat hem overkomt. Want ja, het moet allemaal nog wél uitgewerkt worden. Dat duurt nog een paar maanden. Ze verantwoorden niets maar vragen wel vertrouwen. Van meetbare resultaatafspraken is geen sprake. Als journalisten de achterliggende cijfers willen zien, gaat dat niet zonder een kort geding. De burger moet zich bij de bewindslieden verlaten op hun blauwe ziel, respectievelijk hun rood gemoed, stralen de ministers uit. De godvergeten regenteske brutaliteit!