De geboorte van een andere god in Iran

Kian Pirfalak was negen jaar oud. Woensdag 16 november werd hij neergeschoten door de oproerpolitie van het Iraanse regime. Hij was met zijn vader in de omgeving van de bazaar van de kleine stad Izeh in de provincie Khuzestan. Ze kwamen langs een demonstratie en de rondschietende oproerpolitie.

Het is voor ons in Nederland haast niet voor te stellen: je bent negen jaar oud, je gaat met je vader gezellig een uitstapje doen, en dan bereikt jouw moeder het bericht dat jij nooit meer thuiskomt…

Bij het lezen van zo’n bericht over mijn moederland Iran breekt mijn hart in duizend stukken. Wanhoop overmeestert mij. Maar dan komen er odes aan Kian via de sociale media overwaaien uit Iran. Het zijn homevideo’s die getuigen van een levenslustig, nieuwsgierig jochie. Een jochie dat bezig was papieren maquettes te maken van bijvoorbeeld een modelbootje dat op eigen kracht, zonder wind en zonder brandstof, vooruit kon gaan. En beelden van Kian die met plezier boompjes plant en de schoonheid van de natuur prijst.

Er komen rijmpjes ter ere van hem waarin zijn naam gelijkgesteld wordt aan de eeuwige, vurige toorts van Iran. Posters met zijn liefelijke gezicht komen voorbij. Er komt, kortom, esthetische troost die gepaard gaat met een strijdlustige trots. Misschien het meest typerende hiervoor was hoe de moeder van Kian bij de begrafenis van zoonlief een bekend kinderrijm zingend met een megafoon omzette in een strijdlied: een in kindertaal gegoten aanklacht tegen de bloeddorstigheid van Khamenei, de hoogste geestelijke leider. Een lied eindigend met een belofte: dat de vrijheid zal zegenvieren.

Dit alles geeft het volk moed om door te gaan. En het geeft mij, de balling die soms radeloos raakt door de afstand tussen zijn routineuze, brave leven in de lage landen en de strijd daar in Iran, de kracht om de weemoed achter me te laten en te doen wat ik wel kan doen: schrijven en spreken over Iran. Aandacht vragen voor en solidariteit met de Iraanse vrijheidsstrijders.

En dan als ultieme wapen tegen de weemoed en hopeloosheid komt nog geen 48 uur later Alireza Assar, een van de meest gevierde singer-songwriters en popartiesten van Iran (niet geheel toevallig één van mijn favorieten ook), met een pracht van een lied om Kian te eren. (Over Assars verdienste kun je hier meer lezen.)

Assars artistieke signatuur is zijn uitzonderlijke talent in het verbinden van de Perzische poëzie van de grootste middeleeuwse dichters, Rumi voorop, aan de taal en de sound van het heden. Hij heeft een fijnzinnige artistieke antenne voor de taal van het nu én een haast intuïtief gevoel voor de diepere betekenis van de mystieke poëzie van toen. De verbinding die hij tussen deze twee legt voelt als alchemie en de diepe kleurklanken van zijn stem doen de rest.

Nu heeft hij een zijdezacht strijdlied gemaakt voor de revolutie die in Iran gaande is, geïnspireerd door de openingszin van Kian uit een van de circulerende homevideo’s. Kian begint in deze video met: “In de naam van de god van regenboog”. En zo begint ook het lied van Assar. In dit lied prijst hij een fijnzinnige god die de schoonheid van verscheidenheid ziet. Een god die ieder een ander en authentiek element van schoonheid heeft geschonken. Het is een zachtaardige god. Die liefde wil schenken. “Wiens benadering nog liefelijker is dan de liefdestranen van de moeder… wiens benadering nog liefelijker is dan de liefdestranen van de moeder”, zo herhaalt Assar aan het einde van het lied. Voor een Farsi-sprekende is het tijdens het luisteren naar Assars lyrische lied haast onmogelijk om het droog te houden. Ik hou het in ieder geval niet droog.

De regenbooggod van Assar is overduidelijk een hele andere god dan de reukeloze god in wiens naam het islamo-fascistische regime in de afgelopen 43 jaar van Iran een doodsbenauwde gevangenis heeft gemaakt. Het is een god met een volstrekt andere benadering dan de moordzuchtige god in wiens naam sinds het begin van deze opstand in september minimaal 450 mensen zijn vermoord, onder wie zeker 40 minderjarigen. Een andere god dient zich aan in Iran.

Een nieuw tijdperk is in Iran aan het aanbreken. Wat in Iran gaande is, is een revolutie. Elders heb ik uitgebreider geschreven waarom ik het zo zie (zie hier de link).

Het is te hopen dat de revolutie politiek op zeer korte termijn slaagt en met niet nog meer bloedvergieten, maar aan voorspellen waag ik mij niet. Wat ik wel durf te beweren is dat de revolutie cultureel al is geslaagd. Er komt een culturele renaissance voor deze oude beschaving aan, duizenden bloemen zullen in bloei komen in een Iran waar diversiteit gevierd gaat worden. Bij deze renaissance hoort ook de geboorte van een andere god. De regenbooggod.

De fijnzinnige kenners die de minder bekende zielsgeschiedenis van Iran hebben bestudeerd, zal het ongetwijfeld opvallen: deze nieuwe eigentijdse god heeft toch ook opvallend veel weg van de minder bekende doch eeuwenoude god van de mystieke dichters van Iran; de schoonheid cultiverende, dansende en zingende god van Hafez en Saadi en vooral die van Rumi. Zo verbindt Assar opnieuw meesterlijk de progressieve toekomst van Iran met de rijke cultuur en het goede van het verleden.

De clip van het lied van Alireza Assar is hier te zien en te zien en te beluisteren.

cc-foto: Wallace Pires