De exit-strategie is helder: er is geen exit

Het kabinet geeft vanavond een persconferentie over zijn “exit-strategie” uit de controlemaatregelen tegen de corona-uitbraak. Dat is niet de juiste term voor een uitleg van de volgorde van versoepelingen die gepland staan, want die leiden zoals het OMT ook al aangaf tot meer infecties, druk op de ziekenhuizen en dan weer nieuwe controlemaatregelen.

Het kabinet heeft wel een strategie, maar die heeft geen uitweg. Verspreiding van het virus wordt getolereerd zolang de infecties niet tot teveel druk op de gezondheidszorg leiden. Als er weer plek in de ziekenhuizen is, wordt versoepeld, als de ziekenhuizen weer te vol dreigen te raken wordt extra geremd. Daarbij is er de hoop op groepsimmuniteit (via infectie of vaccins) die naarmate de jojo-lockdowns vorderen de controlemaatregelen deels zou moeten vervangen.

Zo gaat 2021 een woelig jaar worden: in de winter en lente staat de toegang tot de zorg ernstig onder druk. Als de maatregelen opgeheven worden zal het virus vrij kunnen rondgaan. Velen zullen “Long Covid” krijgen, de klachten en gezondheidsschade die bij ongeveer 10% tot 20% van de geïnfecteerden maanden of langer blijven. De andere opties, mikken op nul infecties of de infecties laag houden terwijl iedereen geprikt wordt, liggen in Nederland niet op tafel.

Zo wordt het virus “endemisch”, waarmee wordt bedoeld dat het er gewoon bij hoort. Ook bij de griep gaat het virus rond, muteert, en de maatschappij accepteert dat veel mensen ziek worden. De scherpe randjes worden van het virus afgehaald met een vaccin, dat door de mutaties wel regelmatig moet worden bijgewerkt.

Maar niet iedereen kan of wil geprikt worden, en de mutaties gaan altijd sneller dan de vaccins, dus significante sterfte zal er blijven. Zeker bij het coronavirus, dat vooralsnog 10 à 20 keer dodelijker is dan influenza.

De exit-strategie van het kabinet is dus dat er geen exit is. We gaan door met jojo-lockdowns. De bedoeling toen dit beleid gekozen werd was dat die over de tijd heen minder ingrijpend zouden worden, maar voorlopig lijkt ook het tegenovergestelde heel goed mogelijk. Net als in het lied Hotel California, waarin je kunt uitchecken wanneer je wilt maar nooit weg kunt, is er op termijn vrijwel geen ontsnapping aan infectie.

Wie geprikt is zal zelden sterven, maar moet wel jaarlijks of vaker een “booster” krijgen om dat zo te houden. En landen zullen de keuze hebben tussen het vasthouden van controlemaatregelen zoals maskers en lagere sterfte, of leven zoals in 2019 met jaarlijks duizenden of tienduizenden doden en een moeilijk in te schatten, maar zeer hoog, aantal gehandicapte mensen met “Long Covid” post-viraal syndroom.

Deze aanpak contrasteert sterk met wat de meeste Aziatische landen, of bijvoorbeeld Australië en Nieuw-Zeeland, van plan zijn. Er is daar bijna geen virus. Ze gaan in 2021 en 2022 iedereen vaccineren tot er groepsimmuniteit bereikt is. Daarna hebben die landen de keuze tussen het opheffen van de controlemaatregelen of doorgaan met indammen van nieuwe varianten, wat dan makkelijker zal zijn door deelimmuniteit dankzij de vaccinatie. Deze landen wordt het leven moeilijk gemaakt door Nederland en andere landen met een verspreidingsbeleid, omdat de nieuwe varianten die ontstaan voor brede infectie deels of geheel aan de vaccins zullen ontsnappen.

In Europa zijn er landen die kiezen voor weinig virus, zoals Denemarken en Noorwegen. Nu er een vaccin is, is sterfte grotendeels een keuze en bij lage infectie-aantallen blijft het goedkope wapen van bron- en contactonderzoek werkzaam. Ook Hugo de Jonge zei in de lente van 2020 dat met een vaccin in aantocht een lockdown volhouden zinvol is om sterfte te beperken. Helaas maakt hij nu een andere keuze.

Landen als Nederland verzieken voor zichzelf en de rest van de wereld de kans om echt van het virus af te komen. En veroordelen in ieder geval zichzelf tot de Hotel California-wereld van grootschalige schade aan de volksgezondheid en economie en jarenlange controlemaatregelen. Als het virus door de onvermijdelijke mutatie nog besmettelijker en/of dodelijker wordt staan zelfs onze welvaart en honderdduizenden levens op het spel. SARS-1 doodde 10% van de besmette mensen, en dat is bij het genetisch zeer nauw verwante SARS-2 (het nieuwe coronavirus) ook een mogelijk toekomstperspectief. In ieder geval zeggen experts dat nóg besmettelijker en dodelijker allebei goed mogelijk zijn. Niet een risico dat je wilt nemen, normaal gesproken.

De vraag is gerechtvaardigd waarom Nederland en vergelijkbare landen de jojo-lockdowns en massale ongezondheid niet zat zijn, als het alternatief van weinig of geen Covid binnen bereik is. Nu de mutaties in ons land zijn en door de hoge viruscirculatie niet meer in te dammen, is “versoepelen zo gauw er plek is op de IC” masochisme. In Duitsland heeft Bondskanselier Angela Merkel al welwillend gesproken over nul infecties, en lijkt ook topviroloog Christian Drosten de “dans” met het virus zat.

Onze bestuurlijke elite doet niet mee aan de internationaal aanzwellende roep om nul virus (“Zero Covid” of “No Covid”). Columnist Kustaw Bessems wees terecht op het feit dat we wel weten dat we dat moeten doen, maar dat Nederland niet in staat lijkt zich dat te realiseren, of ernaar te handelen. En daarmee is ons land, tenzij het buitenland beterschap afdwingt, op weg naar wat wetenschappers een mogelijke ramp noemen, maar Nederlandse politici “leven met het virus”.