Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De Europese Unie: neoliberaal en racistisch

  •  
17-07-2018
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
111 keer bekeken
  •  
A_line_of_Syrian_refugees_crossing_the_border_of_Hungary_and_Austria_on_their_way_to_Germany._Hungary,_Central_Europe,_6_September_2015

© Beeld: Wikipedia

Met een nieuwe rechtse regering in Italië gaat de crisis in de EU een nieuwe fase in. Economisch nationalisme drijft de heersende klasse uit elkaar. Het wordt tijd dat links illusies laat varen over het ‘progressieve karakter’ van de EU
Eind mei blokkeerde de EU de aanstelling van de minister van Financiën van de nieuwe Italiaanse regering van populistisch rechts (Vijfsterrenbeweging) en extreem-rechts (Lega). Professor Savona, op veel niveaus juist onderdeel van het Italiaanse establishment, werd onder druk vanuit de EU teruggetrokken omdat hij zich kritisch had uitgelaten over de macht van Duitsland in de eurozone. Hij werd op Financiën vervangen en is nu minister van Europese Zaken.
Drie jaar nadat de Europese heersende klasse over het OXI in het Griekse referendum heen walste, laat deze confrontatie andermaal het autoritaire karakter van de muntunie zien. Ditmaal is de tegenstelling er een tussen het neoliberale midden van Macron en Merkel en (extreem-)rechts. De ruimte die er niet is voor lidstaten om socialer economisch beleid te voeren of kritiek op de euro te uiten, is er kennelijk wel voor het autoritaire en racistische beleid van politici zoals Orban en Salvini.
Voorbeeld Drie jaar geleden was het de verkiezingsoverwinning van het linkse Syriza die leidde tot een crisis in de eurozone. De partij werd de grootste op een golf van arbeidersverzet. Voor een paar maanden gaf de regering onder leiding van Tsipras hoop aan links in Europa dat een alternatief mogelijk was. Dit was ook de reden waarom de Europese instituties, onder leiding van PvdA’er Dijsselbloem, er alles aan deden om deze regering kapot te maken. En met succes.
Afgelopen juni presenteerde president Tsipras een ‘historische’ deal met de Europese geldschieters die ‘het einde van de Griekse crisis’ zou betekenen. Maar de nieuwe afspraak betekent slechts dat afbetaling van de onbetaalbare staatsschuld vooruit geschoven wordt.
Terwijl de Europese Centrale Bank weigerde Griekse staatsschuld op te kopen, en daarmee de rentestand te drukken, deed ze dit wel met Portugal. In het geval van Italië gaf oud-DNB president Nout Wellink in een interview met Het Financieele Dagblad eind mei toe dat deze beslissing werd genomen ‘precies op het moment dat Italië grote aflossingsverplichtingen had.’ Het meest strijdbare deel van de Europese arbeidersklasse moest dus een lesje worden geleerd.
Neoliberaal en racistisch De houding van de EU ten opzichte van Italië is anders. Doordat de onvrede over afbraakbeleid in het geval van Italië zich amper vertaalde naar een arbeidersbeweging is vooral rechts gegroeid. Hierbij komt dat Italië voor de EU too big to fail is. Na Duitsland en Frankrijk is Italië de derde economie van de Eurozone. De Italiaanse regering staat sterker tegenover de belangen in de kern van de EU.
Marx beschreef kapitalisten ooit als een ‘bende ruziënde broers’. Ze hebben een gedeeld belang in de uitbuiting van de arbeidersklasse, maar concurreren onderling om de winst. Dit maakt de eurozone een instabiel project. De euro zorgt voor een grotere interne markt voor multinationals, waarin de lonen naar beneden kunnen worden gedreven. Voor het Europese grootbedrijf is dit de beste springplank om te kunnen concurreren met bedrijven uit de VS en China. Maar de mondiale crisis van winstgevendheid betekent ook dat de uiteenlopende economische belangen op de spits worden gedreven. In de VS won Trump de presidentsverkiezingen op een economisch nationalistisch programma.
In het Verenigd Koninkrijk pleitte het overgrote deel van het bedrijfsleven ervoor om in de EU te blijven, maar wist een kleine groep bedrijven aansluiting te vinden bij een diepe onvrede onder de bevolking. En de nieuwe Italiaanse regering zegt bijvoorbeeld tegen het neoliberale handelsverdrag met Canada, CETA, te zijn dat eind dit jaar volledig in werking moet treden. De druk op het Europese project neemt hierdoor toe.
Voorlopig vertaalt dit zich echter nog niet tot nieuwe schokken. Het is illustratief voor het karakter van de EU dat een eurosceptische minister van Financiën niet toelaatbaar is voor de EU, maar een extreem-rechtse minister van Binnenlandse Zaken zoals Salvini wel. Zo kondigde de minister aan om Roma te willen registreren. Het tegensputteren van de Vijfsterrenbeweging biedt weinig reden tot optimisme: Lega Nord is beter georganiseerd dan de populistische partij, heeft zowel de ministersposten op politie als migratiebeleid en heeft met haar fascistische bondgenoot Casa Pound ook een kracht op straat.
Links en de EU Voor de dominante belangen binnen de EU speelt de euro nog steeds een centrale rol in het vergroten van hun winstgevendheid. Dit betekent dat extreem-rechtse partijen zoals Fidesz, de FPÖ en Lega de komende jaren vooral keihard neoliberaal beleid zullen doorvoeren. Dit maakt hen kwetsbaar. Zo gingen vorige maand meer dan 100.000 Oostenrijkers de straat op tegen de 12-urige werkdag. Om hier de aandacht van af te leiden, zullen de aanvallen op vluchtelingen, moslims en Roma alleen maar worden geïntensiveerd.
De stagnatie van partijen zoals Podemos in Spanje en de SP in Nederland hangt samen met het voor kiezers zichtbare onvermogen om een geloofwaardig alternatief te bieden voor de neoliberale dwangbuis van de EU.
Dit betekent dat links een socialistisch alternatief voor de neoliberale EU moet bepleiten. De ervaring van Syriza laat zien dat de EU niet van binnen is te veranderen. Fort Europa moet dus worden afgebroken. Tegenover de machtspolitiek van multinationals, regeringsleiders en EU-technocraten, moet links een internationalisme van onderaf plaatsen. Een strijdbaar internationalisme dat verzet tegen bezuinigingen koppelt met strijd tegen nationalisme, extreem-rechts en elke vorm van racisme.
Dit artikel verscheen eerder op socialisme.nu
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.