Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De cholesterolcontroverse

  •  
05-01-2016
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
1708 keer bekeken
  •  
cholesterol_300
Over de invloed van de farmaceutische industrie op de medische wereld
Of cholesterol een rol speelt in het ontstaan van beroertes en hart- en vaatziekten en hoe groot die rol is, is een van de meest controversiële medische geschilpunten van de laatste jaren. De ‘gelovigen’ en de ‘ongelovigen’ staan lijnrecht tegenover elkaar. Voor een leek is het lastig om zich in deze discussie te mengen, maar wat we wel kunnen constateren is dat er de laatste tijd een kentering plaatsvindt. De zaak van de artsen en onderzoekers die sceptisch zijn over cholesterol als (mede-)veroorzaker van arteriosclerose (aderverkalking) lijkt sterker geworden.
De boektitels van de Britse huisarts en onderzoeker Malcolm Kendrick (The Great Cholesterol Con) of de Duitse chirurg Walter Hartenbach (Die Cholesterolin-Lüge) spreken boekdelen. Hartenbach is echter een omstreden figuur, die in hetzelfde boek beweert dat er geen enkel causaal verband bestaat tussen roken en kanker en die in 1993 een werk publiceerde dat de ‘oor-structuur’ van criminelen behandelde. We kunnen onze oren dus wellicht beter niet naar Hartenbach laten hangen, maar Kendrick is een absoluut onverdachte bron. Ook de Nederlandse huisarts Hans van der Linde doet in dit verband al geruime tijd van zich spreken. Hij staat niet alleen sceptisch tegenover de vermeende schadelijkheid van cholesterol, maar heeft inmiddels ook een aantal rechtszaken gewonnen tegen geneesmiddelbedrijven die Nederlandse medici omkochten. Andere Nederlanders die al jaren kritiek uiten op het gebruik van cholesterolverlagers, zijn de epidemioloog Luc Bonneux, die het zelfs heeft over de ‘cholesterolmaffia’, en de cardioloog Paul de Groot, die lid is van de denktank THINCS (The International Network of Cholesterol Skeptics).
De Groot gaf in 2010 een lezing waarin hij beschrijft hoe het idee over de gevaren van een hoog cholesterolgehalte is ontstaan, en hoe moeilijk het is om dat terug te draaien. Hij noemt cholesterol ‘het CO2 van de bloedsomloop’, waarmee hij bedoelt dat er een theorie is ontwikkeld op basis van volstrekt onzekere causale verbanden, die vervolgens als onwrikbare waarheid in de markt wordt gezet. De Groot: “De wetenschap had zijn onzekerheid al gecamoufleerd in een consensus-afspraak in 1986. Daar is eigenlijk afgesproken: we weten het helemaal niet zeker maar we laten dat in het vervolg aan niemand meer merken (…) Je kunt als overheid of wetenschap moeilijk zeggen: Sorry, het klopt niet, we hebben jullie vijftig jaar lang voorgelogen.” Consensusvorming hoort thuis in de politiek, niet in de wetenschap.
Nederlandse artsen werken volgens de richtlijnen van het Centraal Begeleidingsorgaan (CBO). Het CBO is een commissie van deskundigen die behandelrichtlijnen opstelt voor huisartsen en specialisten. De Gezondheidsraad concludeert in december 2009 dat twee derde van de commissieleden directe financiële banden heeft met aanbieders van de toe te passen medicatie. Ook de Nederlandse Huisartsen Genootschap-standaard Cardiovasculair Risicomanagement (waaronder het ‘cholesterol-verhaal’ valt) wordt door de Gezondheidsraad in verband gebracht met belangenverstrengeling. Hans van der Linde: “De richtlijnen Cardiovasculair Risicomanagement zijn onaanvaardbaar aangepast. Voor het verlagen van het LDL-gehalte (het ‘slechte’ cholesterol) naar beneden de 2,5 ontbreekt elke wetenschappelijke onderbouwing en interventiestudies tonen expliciet de onjuistheid ervan aan. De leiding van het CBO is deels in handen van mensen die hun sporen hebben verdiend in dienst van de commerciële farmaceutische marketing. Het rapport van de Gezondheidsraad bevestigt de invloed van CBO-commissieleden met profijtelijke relaties met de industrie op de standaard Cardiovasculair Risicomanagement. De handelwijze en het voorschrijfgedrag van het gros van de Nederlandse cardiologen sluit daarop aan. Van de 9000 huisartsen in Nederland zijn er pakweg 2250 die met álles meedoen wat de farmaceutische industrie dicteert. Bijna één op de vier is dus gemakkelijk te beïnvloeden met geld, goederen en vertier. Bij specialisten ligt dat percentage aanmerkelijk hoger. Zo is bijna geen cardioloog nog onafhankelijk; stuk voor stuk lopen ze aan de leiband van de medicijnverkopers.”
Inmiddels slikken zo’n anderhalf miljoen Nederlanders cholesterolverlagers als Crestor en Lipitor, vaak met niet geringe bijwerkingen. Zo is vastgesteld dat 1 op de 200 Crestor-gebruikers diabetes ontwikkelt. Dat lijkt weinig, maar is statistisch hoog. Andere klachten die kunnen optreden zijn leverdisfunctie, spierzwakte, impotentie, nierschade, dementie, depressie, geheugenverlies. Elk medicijn heeft bijwerkingen, maar je kunt je afvragen of het middel hier niet erger is dan de kwaal, met name omdat het nut van de cholesterolverlagers op zich al ter discussie staat. Ik kan als wetenschapsjournalist niet de vraag beantwoorden of een verhoogd cholesterolgehalte wel of niet gevaarlijk is. Wat ik wel kan is constateren dat het een materie is waarin een langzame verschuiving zichtbaar begint te worden. Of de sceptici de macht van de farmaceutische industrie op dit punt kunnen breken, is echter zeer de vraag. Er zijn zeven miljard mensen, en daarvan heeft niemand geen cholesterol, niet in de laatste plaats omdat het een levensbelangrijke stof is. En een kip met gouden eieren, die slacht je niet.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.