De burgers hebben het weer gedaan. Een toontje lager mag ook wel

De officiële leer is veranderd. Tot voor een paar dagen nog was een zo volledig mogelijke vaccinatie de enige uitweg uit de coronacrisis. Nu zijn dat opnieuw de basisregels: handen wassen, thuisblijven met een snotneus, meteen laten testen, een onderlinge afstand handhaven van anderhalve meter, mondkapje dragen in overdekte ruimtes, ventileren. Dat blijkt uit het laatste OMT-advies. Marc Rutte en Hugo de Jonge hebben dit onmiddellijk omarmd. Zij verschenen maandag allebei op de televisie om het volk te berispen : als wij ons niet onmiddellijk gaan gedragen, zijn lockdowns onvermijdelijk. Zo wordt het ophokken van de bevolking een soort straf voor wangedrag. Dan hadden wij het mondkapje maar op moeten doen voor we het bushokje betraden en niet pas toen we al op het bankje waren neergezegen. Wij hebben het allemaal aan onszelf te wijten. De meester heeft ons vaak genoeg gewaarschuwd.

Lockdowns brengen het aantal besmettingen terug omdat mensen minder gelegenheid krijgen elkaar te ontmoeten. Dat is de afgelopen twee jaar wel gebleken. Maar ook dat het effect wegebt naarmate  de “maatregelen” meer worden “versoepeld”. Tegelijkertijd veroorzaken zij grote maatschappelijke schade. Het is maar zeer de vraag of je de bevolking tot meer gezeglijkheid brengt als je het sluiten van kroegen, sportscholen en culturele instellingen tussen de regels door als een soort straf presenteert. Het lijkt wel of er een soort tweedeling wordt geschapen: aan de ene kant zijn er de gezagsdragers en de experts (virologen, gedragsdeskundigen, epidemiologen, intensivisten, kinderartsen) en aan de andere kanten het volk dat blijkbaar te dom of te kwaadwillend is om zich aan een paar “eenvoudige basisregels” te houden. Kom op mensen, het is niet zo moeilijk!

Uiteraard is dit een godsgeschenk aan de vaccinatieweigeraars. Zie je wel: die prik biedt geen veiligheid. Anders hoefden “ze” nu niet met lockdowns aan te komen. Wie tot nog toe weigert, wordt in de eigen hardnekkigheid bevestigd.

Door de nadruk op de basismaatregelen raakt de discussie over de 2G-aanpak wat op de achtergrond. Ook daarover heeft het OMT advies uitgebracht maar dat is een beetje vaag. Uit de diplomatieke taal van de wetenschappers valt af te leiden dat deze aanpak zeker zou helpen. Toch is het allemaal zo geformuleerd dat het kabinet er weinig houvast aan heeft als het ongevaccineerden de toegang tot bepaalde delen van de samenleving ontzegt omdat het gevaar te groot is dat zij een besmetting oplopen die misschien een ernstig verloop heeft.

Veel stelliger zijn ze over het onderwijs: dat moet zoveel en zo lang mogelijk open blijven ook al blijkt steeds duidelijker dat lagere scholen haarden van besmetting zijn. Dit telt niet of nauwelijks omdat sluiting niet opweegt tegen de schade die kinderen zou worden aangedaan als zij het weer moesten hebben van online onderwijs. Tot woordvoerder van het OMT op dit dossier riepen de media uit de Tielse kinderarts Károly Illy. Deze is er huiverig voor kinderen tussen vijf en twaalf jaar te vaccineren. Immers: zij zijn voor het allergrootste deel gezond. Ook heeft een besmetting voor hen nauwelijks gevolgen. Je prikt kinderen dan, zo redeneert Illy, omdat volwassenen te beroerd zijn om de regels te volgen. Hierbij geeft hij opnieuw voedsel aan de gedachte dat het om de basisregels gaat en pas in een latere instantie om de vaccinatie. Steeds meer schoolleiders vragen om een vervroeging van de kerstvakantie maar naar de werkvloer wordt, zoals de gewoonte is in Nederland, niet geluisterd. Zo’n vervroegde vakantie is natuurlijk gewoon een eufemisme voor het sluiten van scholen.

Ondertussen dreigt het zwarte scenario als volgens Diederik Gommers de ziekenhuizen met beveiligers en misschien zelfs het leger beschermd moeten worden tegen verwanten die niet accepteren dat hun familielid geen plaats krijgt op de IC.

De communicatieve ramp – belangrijk aspect van de Nederlandse coronabestrijding – neemt steeds grotere vormen aan. Het is buitengewoon onverstandig om lockdownmaatregelen in de reuk te plaatsen van straf en hebben wat er bij staat. Dat zal gehoorzaamheid niet bevorderen, integendeel.

Als de burgers ergens recht op hebben, is dat precieze informatie over de status van coronapatiënten in het ziekenhuis, op de IC en op de gewone afdelingen: hoeveel van hen zijn er gevaccineerd en hoeveel niet? Daarbij dient men die cijfers te relateren aan het totaal aantal ingeënten en niet-ingeënten in Nederland. Alleen met die gegevens kun je een geïnformeerde mening vormen over een eventueel 2G-beleid en de verdiensten daarvan.

Het wordt tijd voor grote campagnes vóór vaccinatie door de beste reclamebureaus van Nederland – waar nodig ook op het gebied van etnomarketing – daar waar de vaccinatiegraad laag is. Zo blijkt in het Haagse Laakkwartier maar 33% van de inwoners ingeënt. Dan weet je dus waar je moet zijn.

Het is belangrijk dat mensen zich zoveel mogelijk aan de basismaatregelen houden maar presenteer dat niet als een panacee. Anders waren we al lang van corona af. Er is geen panacee. Van allen wordt verwacht dat zij hun eigen steentje bijdragen binnen hun eigen mogelijkheden. Kom niet met verwijten. Laat dat preken varen.

Tenslotte: als je in de politiek zit, stop dan met dat gratuite gescheld op relmakers. Premier Rutte ging de meute voort door ze idioten te noemen die vervolgd moesten worden. Minister Grapperhaus toornt dat ze moeten voelen en alle schade zelf betalen. Een schare politici van mindere rang heft de handen ten hemel en roept: “Waar zijn die ouders?” Ja, waar waren die nou? Die zaten met hun dikke pens Netflix te kijken, net als jij. Een goed voorbeeld van hoe het wel moet gaven Jan Struijs en Gerrit van der Kamp, beiden leiders van een politiebond. Zij eisten een lik-op-stukbeleid tegen de daders maar benadrukten tegelijkertijd dat de uitbarstingen mede een gevolg waren van de fatale bezuinigingen en hervormingen op het jeugdzorgbeleid, het buurtwerk en de wijkagenten. Zo plaatsten zij de coronacrisis in het brede maatschappelijke kader waar deze ramp hoort. Zij probeerden niet het gedachteleven van de relmakers te doorgronden of ze voor idioten uit te maken. Ze vertelden wat er op de korte en de lange termijn moest gebeuren.

Daar kunnen politiek en deskundigheid een voorbeeld aan nemen. Natuurlijk: we hebben acute problemen die een acute aanpak vragen in het hier en nu. Maar die mag je nooit los zien van de meer structurele oorzaken: de afbraak van wezenlijke voorzieningen op het grondvlak van de samenleving waardoor de overheid nu de oren en ogen mist om maatschappelijke problemen tijdig te signaleren en het afslanken van de zorg tot zo’n peil, dat die bij eventualiteiten zoals een epidemie al gauw dreigt vast te lopen.

Burgers hoeven het niet te nemen als zij gerekend worden tot de goeden die onder de kwaden moeten lijden. Of als zij persoonlijk verantwoordelijk worden gesteld voor wat althans voor een  gedeelte het gevolg is van falend beleid. En dan ook nog door de premier en kopstukken van politieke partijen die destijds allemaal voor dit beleid hebben getekend. Een toontje lager mag ook wel.

En wat ook niet helpt zijn deze beelden: de beentjes van de vloer met Ab Osterhaus

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.