De banaliteit van het kwaad heeft een eigen podcast gekregen

Terwijl Annabel Nanninga op nummer twee staat bij JA21 en de partij haar beste resultaat ooit behaalde in de verkiezingen van 2025, schuift de grens van het toelaatbare verder op. Hoeveel normalisering van haat kan een democratie aan voordat ze haar kernwaarden verliest?

Annabel Nanninga heeft haar plek in de politiek opnieuw opgeëist, dit keer als nummer twee op de kandidatenlijst van JA21. Met negen zetels boekte de partij onder leiding van partijhopper Joost Eerdmans haar grootste succes tot nu toe. Maar deze groei bevestigt een zorgwekkende trend: het ‘fatsoenlijke’ masker van JA21 verhult een kern die steeds donkerder wordt, terwijl dehumaniserende retoriek mainstream raakt.

Nanninga brak door met haar beruchte ‘dobbern****s’-tweets, spot over vluchtelingen en bijtende opmerkingen over minderheden. Dat is taal die mensen reduceert tot objecten. Haar prominente rol in de recente campagne toont aan hoe het politieke klimaat verschuift. In Nederland kun je blijkbaar openlijk groepen ridiculiseren, en vervolgens triomfantelijk terugkeren alsof het verleden gewist is. Het collectieve geheugen is korter dan een viral reel op TikTok.

JA21 profileert zich als ‘redelijk rechts’, maar dat redelijke is een dun laagje vernis. Eerdmans en Nanninga positioneren zich als de nuchtere alternatief tussen de extremen van PVV en het ‘moralistische links’. In realiteit voeren ze dezelfde cultuurstrijd: tegen diversiteit, tegen gendergelijkheid, tegen wat zij afdoen als ‘woke indoctrinatie’. Ze verpakken angst als gezond boerenverstand.

Hun aanpak is puur populistisch. Ze schetsen de samenleving als een slagveld tussen ‘de gewone Nederlander’ en een schimmige elite van ‘deugers, subsidiezuigers en linkse idealisten’. Het gevolg: geen constructieve dialoog, maar eindeloze polarisatie. Geen beleid voor echte oplossingen, maar een eindeloze reeks vijandbeelden.

En het slaat aan. Niet omdat Nederlanders inherent haatdragend zijn, maar omdat deze partijen slim inspelen op onzekerheid, verliesgevoelens en complexiteit in een globaliserende wereld. Ze bieden simpele woede als uitlaatklep. Wat ontbreekt: echte hoop of visie.

Dit maakt het sluipender en gevaarlijker dan velen beseffen. Elke spottende post, elke verdachtmaking en elke sneer over inclusieve initiatieven verschuift het Overton-venster (de grens van wat ‘normaal’ is). Wat vroeger onbeschaafd gold, wordt nu afgedaan als ‘gewoon een mening’. Zo sijpelt ontmenselijking de mainstream in, verpakt in eloquente speeches en strakke pakken.

De uitdaging voor de rest van Nederland is om dit niet te accepteren als het nieuwe normaal. Vrijheid van meningsuiting is geen carte blanche voor morele vernieling. Democratie erodeert niet door een tekort aan empathie.

Het is hoog tijd om die grens scherp te stellen. Niet met censuur, maar met heldere benoeming: de banaliteit van het kwaad heeft in Nederland een eigen podcast gekregen, en het wordt tijd om de microfoon uit te zetten.