Rob Jetten wil internationale coalitie tegen fossiele subsidies
De apocalyps van het klimaat afwenden hoeft beslist niet gezellig te zijn
© cc-foto: Peg Hunter
Met alle voorbeelden van extreem weer in de afgelopen maanden is het fascinerend om te zien wat de fysieke manifestatie van het toch abstracte begrip ‘klimaatcrisis’ doet met drie fundamentele manieren waarop men zich verhoudt tot de fysieke en wetenschappelijke realiteit. Ik heb zelfs een nieuwe term geleerd: moodsplaining.
Klimaatrealisten
Maar laat ik beginnen met de makkelijkste groep, de klimaatrealisten. Hun verhouding tot de feiten werd in Nieuwsuur samengevat door klimatoloog Friederike Otto: “Dit is niet leuk om te zeggen, maar: Ik had het toch gezegd?” Klimaatrealisten waren niet verbaasd dat wat alle modellen lieten zien dat zou gebeuren ook gebeurde. Er is verbazing onder klimaatwetenschappers, maar niet op de manier die ik gehoopt had. Niemand verwoordde dit treffender dan Calvin: “Wanneer men het heeft over onduidelijkheid in de klimaatwetenschap bedoelen ze […] niet over of de opwarming door de mens wordt veroorzaakt, maar over dat het nóg kutter kan zijn dan gedacht.”
Wetenschapsontkenners
De tweede groep bestaat ook al langer, maar is na de val van het kabinet nog prominenter aanwezig: de wetenschapsontkenner. Het fascinerende aan deze groep is dat klimaatontkenners steeds meer richting Flat Earthers bewegen, mensen die geloven dat de aarde plat is en dit wereldbeeld ten koste van alles in stand houden. Het was al bekend dat dezelfde vijf tactieken die Flat Earthers gebruiken ook door klimaatontkenners worden gebruikt: cherrypicking, complottheorieën, drogredenen, het denigreren van 'nepexperts' en naar voren schuiven van 'echte experts', en onrealistische eisen stellen aan wetenschap. Het fascinerende aan Flat Earthers, met wie ik veel gesprekken heb gehad, is dat er geen eind lijkt te zijn aan de ad hoc argumenten die ze verzinnen om hun wereldbeeld in stand te houden.
Bij klimaatontkenners was het nog wel invoelbaar dat je kan betwijfelen of het klimaat echt anders verandert dan het miljarden jaren heeft gedaan, of de mens echt de oorzaak is, of het echt zo erg is als wetenschappers beweren of dat we er nog iets aan kunnen doen. Hoewel dit wetenschappelijke feiten zijn, zijn het nogal abstracte begrippen. Net als de meesten van ons de aarde niet in haar geheel hebben gezien en dus kunnen betwijfelen of deze rond is, kun je betwijfelen of al die klimaatwetenschappers het wel bij het rechte eind hebben.
Maar klimaatontkenning is steeds meer realiteitsontkenning aan het worden: de bosbranden bestaan niet (en/of zijn alleen maar aangestoken en hebben niets met klimaat te maken), de kleuren op de weerkaarten zijn gemanipuleerd, de manier van temperatuur meten is veranderd, ik heb kennissen in Portugal en die zeggen dat het daar maar 26 graden is, enzovoorts. Klimaatontkenners beginnen dus steeds meer op Flat Earthers te lijken, maar wat me echt zorgen baart is hoe sociaal geaccepteerd het nog steeds is om ongegrond twijfel te zaaien over klimaatwetenschap. Vooral professionals laten hier steken vallen. Hoe dan ook worden de argumenten van deze kleine groep steeds belachelijker, totdat we net zo naar ze zullen kijken als nu naar de Flat Earthers.
Moodsplainers
De derde groep is – in ieder geval voor een interdisciplinair filosoof - het interessantst. Dit zijn de ‘moodsplainers’. Enerzijds beweren ze de feiten van klimaatwetenschap te erkennen. Ik schrijf ‘beweren’, omdat ik vermoed dat ze vaak het idee hebben dat ze weten hoe groot de crisis is, maar dat ze het beest nog niet echt in de bek hebben gekeken. Anderzijds vertellen ze de klimaatrealisten in hoeverre deze wel of niet realistisch mogen zijn, hoe ze zich moeten voelen, en wat ze wel of niet moeten zeggen om niet nader te benoemen ‘anderen’ niet kwijt te raken, niet te verlammen, aan boord te houden. Dit zijn de mensen die dingen zeggen als ‘je kunt het beter geen klimaatcrisis noemen want dat is een negatief verliesframe en daardoor worden mensen niet gemotiveerd om te handelen.’ Ze verlaten zich op flimsy theorettes en klimaatpsychologie van de koude grond over hoe je dingen positief moet brengen, dat je ook aan marketing moet doen, wat je moet doen om draagvlak te creëren. Ze zijn tegen doemdenken en ‘alarmisme’, en voor hoop en oplossingen.
Ik moet bij deze groep steeds denken aan een uitspraak van filosoof Slavoj Zizek. Vroeger moest je als kind mee naar oma, en als je protesteerde kreeg je een klap voor je kop. Nu is net nog veel erger: ‘We gaan naar oma. Je mag zelf kiezen of je meegaat. Oma zou het wel heel leuk vinden als je komt, ze is ook al ouder. En als je gaat moet jij het wel leuk vinden.’ Vroeger moest je mee maar mocht dat met tegenzin. Nu moet je het ook nog leuk vinden.
De anti-doemdenkers representeren een nieuw soort genuanceerde realiteitsontkenning: je mag de klimaatcrisis benoemen mits je geen weerstand of andere negatieve gevoelens oproept. We willen wel in beweging gebracht worden, maar we willen ons wel goed blijven voelen. Het moet wel een beetje gezellig blijven. Ik noem dit realiteitsontkenning omdat het volgens mij heel gezond is om je kut te voelen in een noodtoestand, en nog gezonder om een noodtoestand als noodtoestand te benoemen en te handelen alsof je in een noodtoestand zit.
Vijf stadia van klimaatrealisme
Deze derde groep wil ik graag aanspreken door aan te sluiten bij Chris Julien’s pleidooi voor doemdenken en dit te koppelen aan Kimberly Nicholas’ vijf stadia van klimaatrealisme.
Doemdenken is namelijk niet het eindpunt maar een noodzakelijke stap onderweg van klimaatontkenning en klimaatvermijding naar klimaatrealisme. De expliciete klimaatontkenners zitten nog volop in deze eerste twee stappen. De derde stap? Doemdenken dus. De klimaatcrisis is erg, nog erger dan je dacht. We moeten heel veel gaan veranderen en sommige zaken die comfortabel waren en die we gewend zijn zullen niet meer in dezelfde mate kunnen. Hoe dan ook gaat de toekomst wat betreft klimaat nog wel een tandje erger worden, waar vooral onze kinderen mee zullen moeten dealen.
Veel gevolgen van klimaatverandering zijn onomkeerbaar. Dat gaat gepaard met een rouwproces. Dat is niet leuk, maar wel een noodzakelijke fase om doorheen te gaan. Want wie niet om de klimaatcrisis gerouwd heeft zal nog ergens een element van ontkenning of vermijding in zich hebben en het beest niet recht in de bek hebben gekeken. Iemand die rouwt ga je ook niet vertellen dat diegene zich niet verdrietig of boos mag voelen.
Sterker nog, de vierde fase is de emotionele achtbaan. Want naast dat de situatie zeer ernstig is, is er heel veel hoop. Daarom “staat hoop niet in tegenstelling tot wanhoop, maar zijn ze onderdeel van elkaar.“ Als je je verdiept in waar we hoop uit kunnen putten, namelijk dat we nu nog heel veel kunnen doen om de ergste gevolgen van klimaatverandering te beperken, dan beland je voor je het weet in frustratie – bijvoorbeeld door de Britse premier die na de warmste maand in meer dan 100.000 jaar aankondigt volop naar nieuwe fossiele brandstoffen in de Noordzee te gaan boren. Of boosheid, als je ziet dat wetenschapsontkenning nog steeds volop sociaal geaccepteerd is en je uitspreken voor wetenschap ‘polariserend’ genoemd wordt. Welkom in de achtbaan.
Laten we dus uit de achtbaan stappen - en deze vijf stappen zijn geen lineair proces dus de meesten gaan heen en weer tussen verschillende stappen – naar de vijfde stap, je ‘climate purpose’. Kennis van de klimaatcrisis zonder handelen naar die kennis is namelijk geen echte kennis. Realisme betekent dat je erkent wat er gaande is en daarnaar handelt. Ga je de A12 blokkeren op 9 september of meedoen aan de steundemonstratie? Ga je je uitspreken binnen je bedrijf of organisatie? Ga je tegelwippen? Ga je vegetarisch eten? Ga je je stem laten horen in je gemeente, in het stemhokje in november? Wat kun jij betekenen vanuit jouw rollen in de maatschappij, jouw talenten, en jouw (financiële) middelen? Alle hulp is welkom.
Moodsplainers, maak alsjeblieft een keuze: wordt een klimaatontkenner en ga aan de zijlijn staan, of sluit je aan bij de klimaatrealisten. En als deze keuze moeilijk is, ga dan naar de klimaatpsycholoog. Wat Bendell zegt over moodsplainers klopt: “in hun publieke pleidooien onderdrukken ze op een gevaarlijke manier noodzakelijke dialogen die ons zouden kunnen helpen om schade te voorkomen in dit tijdperk van sociale verstoring en ineenstorting.”
cc-foto: Peg Hunter
Reacties (37)
M.i. kan doemdenken ook leiden tot verlamming.
Zeker. Daarom is het belangrijk niet in doemdenken te blijven hangen (het is een vorm van wetenschapsontkenning aangezien we nog heel veel kunnen doen). En snel naar het 4e stadium van klimaatrealisme, de emotionele rollercoaster.
Denken inplaats van doen zoiezo. Je kan zelfs je eigen fiets niet vooruit denken. Het idee dat denken of vinden of geloven zo belangrijk is is een waan.
Het gaat niet om wat mensen zgn zouden geloven, (goden bestaan niet, en zelfs klimaat kerken en positive thinking cults zijn scams), maar om wat de regeringen wel of niet doen, in de werkelijkheid. Als individu is je taak een goed leven te leven. Wat na eten en wonen en wat publieke dienst er op neer komt dat men zorgt het niet al te erg te maken.
De 2 meest gevaarlijke groepen in deze zijn nog de mensen die denken dat wij mensen bij machte zijn de klimaatveranderingen tegen te houden en de groep mensen die denken dat hun interpretatie van wetenshap de waarheid is zonder dat ze de onderzoeken c.q. modellen zelf begrijpen en zonder dat ze begrijpen dat de wetenschappers zelf nog in discussie zijn welke van de modellen die gebruikt worden nu de beste zijn. Want helaas op grote lijnen geven verschillende modellen tegenstrijdige waardes aan. Een aantal zaken hebben ze wel met elkaar gemeen. -Het klimaat veranderd. -Mensen hebben invloed. Waar men het nog niet over eens is: -De mens is de oorzaak. -De mens kan de klimaatveranderingen tegenhouden. Conclusie, we zullen meer tijd en effort moeten stoppen in aanpassen ipv tegengaan van de veranderingen. Natuurlijk is beter leven, meer letten op de uitstoot daar wel een onderdeel van, maar het zal ons niet helpen in de toekomst. Hooguit de ellende iets uitstellen.
Mooi voorbeeld van wetenschapsontkenning en desinformatie deze comment. Dat er onder klimaatwetenschappers nog twijfel zou zijn over de rol van de mens bij klimaatverandering is een van de grote leugens die keer op keer verspreid wordt.
Klimaatverandering is voor mij een feit. Maar als historicus weet ik dat het tegengaan hiervan je waarschijnlijk niet gaat lukken. Dit om 3 redenen: De (westerse) landen met het hoogste welvaartsniveau (en dus grote milieu-impact) ziin allemaal democratieën. Om in het westen écht iets te doen aan deze impact zal ons welvaartsniveau drastisch moeten worden teruggebracht. Ga dat maar eens aan je kiezers verkopen. Ten tweede: Weliswaar hebben westerse landen een grote milieu-impact, er zijn vele landen die dat ook hebben. Rusland, India en China zijn de meest in het oog springende voorbeelden. Die moeten hun welvaartsgroei op de korte termijn terugbrengen om op de lange termijn het milieu te redden. Ik zie ze dat niet doen, zeker niet omdat ze op korte termijn voordeel hebben als ze het niet doen (prisoners dilemma). Ten derde: naast de 30-40 “westerse” landen én China, Rusland en India blijven er nog 130+ landen over. Veel van deze landen liggen in het Globale Zuiden, en kennen een sterke bevolkingsgroei. Die groei is zo groot dat al de maatregelen die wij in het westen nemen daardoor volledig teniet worden gedaan. Betekent dat dat we niet moeten verduurzamen en milieumaatregelen moeten nemen? Nee. Maar we moeten niet denken dat we daarmee de klimaatverandering kunnen tegengaan, hooguit iets vertragen. Milieumaatregelen en verduurzaming zijn goed voor een beter leefklimaat en een onafhankelijkere energiepolitiek. Maar we blijven voorlopig fossiele grondstoffen-afhankelijk.
Wanneer denkt u dat dit zal veranderen? Klimaatverandering wordt namelijk steeds erger zolang we CO2 blijven uitstoten en men zal de gevolgen steeds meer merken.
Geachte heer Veen, dank voor uw reactie. Mijn inschatting is dat dit niet gaat veranderen.
Als u zich verdiept in wat voorspeld wordt en wat we kunnen verwachten de komende decennia denk ik dat u erachter komt dat er wel degelijk een omslagpunt gaat komen - we zullen niet anders kunnen wanneer er bijvoorbeeld voedselschaarste en waterschaarste ontstaat, of wanneer de dijken niet meer opgehoogd kunnen worden.
" vijf tactieken" Het probleem hiermee is natuurlijk dat vrijwel iedereen zich hier zo nu en dan aan bezondigt, ook wetenschappers. Zodra je deze verwijten gaat maken en je gaat zelf de mist in, al is het maar één keer, dan is het gedaan met je geloofwaardigheid. Hoewel dat van die onrealistische eisen wel tot nadenken stemt. Waarom moet een wetenschapper met onweerlegbaar bewijs komen voor klimaatverandering terwijl het voor de ontkenners genoeg is om slechts twijfel te zaaien? Buiten de logica en de wiskunde is er helemaal niet zoiets als onweerlegbaar bewijs. Het heeft ook te maken met complotdenken natuurlijk: 'ze' proberen ons iets wijs te maken omdat ze een verborgen agenda hebben. Als je zo denkt dan is elke misstap, elke niet uitgekomen voorspelling etc. een bevestiging van het idee dat je belazerd wordt. Misschien moet je het eenvoudig houden: het kan altijd zijn dat we er naast zitten, maar als er veel meer pleit voor een stelling dan voor het tegendeel is het irrationeel om het tegendeel te geloven. En al helemaal om ernaar te handelen. Wie een loterijticket koopt zegt ook niet direct zijn baan op. Sommige mensen moeten eerst zelf de gevolgen ervaren, op de Malediven zullen er vermoedelijk weinig klimaatontkenners zijn. Hoewel je soms staat te kijken hoe hardnekkig mensen kunnen zijn in het ontkennen van wat er zich onder hun neuzen afspeelt. Mohammed al-Sahaf schiet me te binnen. Of koning Arnulf van Hy-Brasil: https://www.youtube.com/watch?v=ee6-sI9rdtA
De simpelste manier om serieus genomen te worden is je bij de aantoonbare feiten houden. Warmste maand in 100.000 jaar? Yeah, right. Maar goed. Mijn weerstand zit er in dat er geen verschil gemaakt wordt tussen de begrippen klimaat, weer en incidenten. Causaliteit is best handig, en eigenlijk niet heel moeilijk want Risico= kans X effect. Er is nog een categorie natuurlijk, buiten de ontkenners en de realisten. De pragmatici. Die gaan we niet vinden op de A12.
Begrijp ik uit uw comment dat "pragmatici" het beter weten dan de klimaatwetenschappers/realisten? Maar dan horen ze toch gewoon bij de tweede groep?
Mario, Dat iemand het 'beter' zou weten is eigenlijk een contraproductieve gedachte. Je hebt iedereen nodig, en je zal nooit iedereen mee krijgen. Maar je kan er niet alleen maar over blijven praten, nadenken en demonstreren. De Afsluitdijk moest ook aangepakt worden, en daar is men druk mee bezig.
Over het algemeen denk ik dat experts het beter weten over een onderwerp dan niet-experts. En afsluitdijk ophogen alleen is niet genoeg - we kunnen ons maar zeer beperkt aanpassen aan klimaatverandering dus stoppen met fossiel zal hoe dan ook moeten gebeuren. Demonstreren helpt dat te versnellen.
Mario, Alles en iedereen heeft een plek in het geheel. Ook doemdenkers en zeloten. Er wordt gewerkt aan een leven na 'fossiel', als ik je containerbegrip even mag lenen. Op de snelweg liggen draagt daar voor mij niets aan bij, en daarom zal je mij daar ook niet vinden. Dat wil niet zeggen dat het geen waarde heeft in het geheel, maar ik zie in mijn dagelijks leven de inspanningen en wat ze opleveren en ik kies er voor om daar niet mijn tijd mee te verdoen. Het gevaar schuilt voor mij in de blindheid die ontstaat door de focus op CO2 uitstoot en stoppen met fossiel, waardoor op Hawaï bijvoorbeeld niet het werk is gedaan om de gevolgen te voorkomen en we eigenlijk niet meer kunnen zien wat er hier en nu wél gedaan kan worden. Ik heb laatst eens gekeken bij een nieuwbouwproject, waarbij je er van uit mag gaan dat huizen de komende vijftien jaar blijven staan. Die zijn niet klaar voor een leven zonder fossiel.
Als je realistisch bent, dan kan je ook niet geloven in het gegeven dat we het tij kunnen keren. Niet zoals we als samenleving zijn ingericht, zoals de politiek neo-liberaal gedachtengoed leidend heeft gemaakt. Dat betekent simpelweg meer, meer, meer. Icm met twee x zoveel mensen in 50 jaar, nog steeds hard groeiende, kan je beter focus leggen op hoe hier om te gaan. Kwaad is geschied. Hypocriet gedachtengoed helpt niet, Tesla rijden, 4 kids en ondertussen wel ieder jr op vakantie, dat soort hypocriet gedrag brengt niks.
Het tij keren we niet. Wel kunnen we het vertragen, zodat we de veranderingen wat beter aan kunnen. Dat kost geld, maar dat betekent niet je met een duurdere Tesla meer voor het klimaat doet. Daar ligt vaak de verkeerde gedachte. Kan hypocrisie zijn, hoeft niet. Uiteraard is niet rijden het beste.
Wat ik vooral zie zijn mensontkenners: mensen die de menselijke aard ontkennen, die denken dat de mensheid niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk in staat is om een klimaatverandering te voorkomen. Van nature zijn we nl. helemaal niet goed in het reageren op een groot en abstract gevaar als een klimaatverandering. Wat we wel goed kunnen, is reageren op een direct gevaar en veranderingen in onze leefomgeving. Klimaatrealisme is rekening houden met de menselijke aard, onze sterke eigenschappen, en de verwachtingen daarop aan te passen.
Zelfs als alle onheilsvoorspellingen uitkomen heeft dat meisje op de begeleidende foto “volgens de wetenschap “ een veel grotere kans om door “old age” te sterven dan door “climate change”.
"De inhoud van deze reactie voldoet niet aan de spelregels. Het is niet (langer) mogelijk om te reageren."
Je kan ook een dermate hekel hebben aan politici die beleid willen voeren en de benodigde financiën daarvoor beschikbaar stellen. Want de kosten van klimaatverandering zullen op termijn groter zijn dan de investeringen. Ook in de VS. Of op andere vlakken niet het conservatieve rechtse beleid voeren dat de Republikeinen graag willen hebben. En zeker als je een Trump aanhanger bent wil je dan actie ondernemen. Pak je als extreemrechtse rakker je M24 sniper rifle uit de kast om Biden te vermoorden bij zijn bezoek aan Utah. Een staat welke in 2022 voor bijna de gehele staat een extreme droogte kende. Maar later ook met extreme regen of sneeuwval te maken zal krijgen. En dus zijn maatregelen ook in deze rode staat noodzakelijk.
Ik beweer al jaren, dat de klimaat wetenschappers liegen c.q. halve waarheden verkondigen. BESLIST NIET omdat er niets aan de hand in. BESLIST WEL omdat ze geen geld meer krijgen van de politiek indien ze hun echte zorgen met het gewone volk zouden delen. Iedere klimaatwetenschapper en ook iedereen die een beetje wakker is, weet, dat het klimaat er veel slechter voor staat dan de wetenschappers mogen vertellen. Steppenwolf zong het al in 1968 in The Ostrich: We'll stick our heads into the sand Just pretend that all is grand Then hope that everything turns out ok Misschien een tip voor mensen die in de Randstad wonen: Plaats een roeiboot op het dak van je huis. Dan kun je jezelf naar een veilig heenkomen roeien. LOL.
Ik heb hier inderdaad al meerdere keren reageerders zien stellen dat we feitelijke voorbeelden van klimaatverandering en/of de impact er van niet zouden moeten benoemen omdat we klimaatontkenners daarmee in het harnas jagen.
Ik kom die groepen die U aangeeft al jarenlang vrijwel niet meer tegen. Iedereen weet het echt wel. Zeker hier rond de Middellandse Zee, maar ook familie en kennissen in Nederland. Ze doen ook wel iets. Vaak een ding, twee vleesloze dagen, zonnepanelen en dan is er de smoes om niet verder te gaan. Laat nu anderen maar wat doen. Dat kan zijn China, de fabrieken, de regering , de buurman etc. Soms zijn ze te weinig beloond, het vlees is toch duurder geworden, de saldering wordt afgeschaft, te weinig schouderklopjes etc. Ze doen alleen maar mee als hun wensen over maatschappijverandering ingewilligd worden. Er zijn problemen met het netwerk. Het verhaal gaat dat iemand in een wijk 2 Tesla’s heeft gekocht met 2 snellader van 50kW en toen hij ze oplaadde zat de wijk zonder stroom. Ze wachten dus nog maar met dat electrischr Fiatje en de 2,4kW aansluiting op solar. O ja in de Telegraaf stond dat er iets is met die warmtepompen. En dan investeert men maar liever in een goedkoper ticket naar Ibiza. Het probleem zijn de smoezen om niets te doen gevoed door onvolledige informatie.
« Die twee tesla is hypocrisie ten top.« …..zit er in, maar ik ken de onderliggende situatie niet. Artsenechtpaar of vertegenwoordigers. Een kennis van me uit NL kwam er mee al extra reden waarom hij voorlopig maar niet een electrisch autootje nam. Het is er in NL allemaal nog niet klaar voor. Ik legde hem uit dat ik een slim schakelkastje heb dat zorgt dat de stroom die over is van de panelen de auto in gaat. En dat je zo optimaal zelf je zonneenergie gebruikt en dan zelfs minder het net. Ja maar……. Mensen zijn blij met een reden om het niet te doen en die reden krijgen ze van Telegraaf, BBB en vult U maar in. Leest U uw eigen stukje eens na. Niet zolang het neoliberaal gedachtengoed…..daar ook maar eerst op wachten?
Zucht,, filosofen.
de tegenpolen van techneuten. Zo weinig pragmatisch. »………je kunt beide zijn zonder schizofreen te worden.
Juppé Ben nieuwsgierig naar voorbeelden want ik ben op de technische universiteit wel wat filosofen tegen gekomen, maar die waren dan wel bezig met filosofie over de techniek, maar erg technisch waren ze niet.
Je kunt inderdaad veel zelf doen. Het gaat dan om voor de hand liggende zaken als je auto wegdoen, minder vlees eten, niet meer vliegen, je huis isoleren, zonnepanelen en een warmtepomp plaatsen, je tuin vergroenen en de verwarming 's winters lager zetten. Maar er zijn ook andere maatregelen die veel effect hebben: zo min mogelijk nieuwe spullen kopen en kleiner gaan wonen.
Bij rechts Nederland schijnt kop in het zand steken ook prima te helpen.
« Bij rechts Nederland schijnt kop in het zand steken ook prima te helpen.« ……klopt maar niet alleen bij rechts nederland. Als een schuldige aanwijzen genoeg is om zelf niets te doen is links even erg..
Links laat het liefst alles aan "duh staot" over - dan hoeft men zelfs niets doen - en vliegt vervolgens naar exotische oorden. Je zou kunnen uitzoeken wie hun huis hebben geïsoleerd, zonnepanelen en een warmtepomp hebben geïnstalleerd en een EV hebben aangeschaft. Dat kon nog wel eens verrassingen opleveren.
wie hun huis hebben geïsoleerd = welke mensen hun huis hebben geïsoleerd