De Amerikaanse droom

Wat is toch de aantrekkingskracht van de Verenigde Staten van Amerika. Waarom spreekt dit land zovelen tot de verbeelding. Is het de geschiedenis waarin de sporen van Europa zo diep gedrukt staan? Heeft het te maken met de immense grootte, de overtreffende trap van alles? Of is het de zweem van succes, the American Dream, dat van oudsher aan de VS verbonden is. Hoe dan ook, het land fascineert en inspireert velen.

Dat bleek maar weer toen Barack Obama donderdag herkozen werd als president. Miljoenen mensen volgden de spannende nek aan nek race tussen Obama en zijn republikeinse tegenstrever Mitt Romney.

Direct na het ontbijt zette ik de TV aan en viel met mijn neus in de boter. De zojuist herkozen president begon net aan zijn re-election toespraak in thuishaven Chicago en een gigantische, stars and stripes zwaaiende menigte juichte hem vol overgave toe. Een indrukwekkende speech volgde, afgesloten met de mooie woorden dat iedereen, ondanks huidskleur, afkomst of seksuele geaardheid het kan maken in Amerika, if you’re willing to try . Als je maar wilt. Het was de vertolking van het klassieke Amerikaanse zelfbeeld dat iedereen die dat wil, succesvol kan zijn. Die typisch Amerikaanse maakbaarheid van het leven.

Toch kon ik het niet laten om tijdens deze hoopvolle toespraak te denken aan het beeld dat Geert Mak van Amerika schetst in zijn meest recente boek ‘Reizen zonder John’. In dit boek beschrijft hij – in het spoor van de reis die John Steinbeck 50 jaar eerder maakte – de huidige toestand van het land. En dat levert een ander beeld op. Mak schetst een verdeeld land dat te kampen heeft met een zware economische recessie, waarin 46,2 miljoen inwoners (15%) leven in armoede, waarvan 20,5 miljoen mensen zelfs rond moeten komen met een inkomen ver onder de armoedegrens.

Hij beschrijft de hoge werkeloosheid en de gigantische verschillen tussen arm en rijk. Maar bovenal beschrijft hij het verval van ‘The American Dream’, het verlies van vertrouwen in de toekomst. Het besef dat het leven niet langer maakbaar is en mensen afhankelijk maakt van hun lot.

Het is een beeld dat aansluit bij documentaires van mensen als Michael Moore en Louis Theroux. Documentaires die een andere kant van Amerika laten zien, de schaduwzijde van de droom, een ander geluid dan ‘if you’re willing to try’.

Maar toch. Ik zag Obama daar staan en was onder de indruk. Zijn woorden waren voedingsbron voor hoop en optimisme. Ondanks mijn twijfels geloofde ik wat hij uitdroeg en leek de Amerikaanse droom springlevend.

Terecht? Of is het gewoon fijn om in sprookjes te geloven.