Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Dat economische groei conflicten afremt is een drogreden

  •  
01-11-2013
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
123 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
'Regimes die groei gebruiken om de eigen machtspositie te versterken, plegen hun toevlucht te zoeken in repressie, schending van mensenrechten, willekeur, dictatuur en geweld'
Economische groei is het beste medicijn tegen gewelddadige conflicten. Groei helpt armoede tegen te gaan en armoede is de bakermat van conflict. Ook wanneer een conflict geen sociaaleconomische drijfveren kent, maar wordt veroorzaakt door religieuze, tribale, etnische of anderszins culturele tegenstellingen, werkt groei als smeermiddel. Immers, de koek wordt groter, iedereen krijgt een groter stuk en daardoor worden tegenstellingen hoe dan ook verzacht.
Die redenering ziet er goed uit, maar is te mooi om waar te zijn. Groei is geen panacee. Dat economische groei conflicten afremt is een drogreden. Helaas wordt die redenering vaak klakkeloos gevolgd door instellingen die belang hebben bij investeringen die gericht zijn op groei zonder meer. Dat soort redeneringen is bijvoorbeeld te vinden in publicaties van de Wereldbank.
Burgeroorlogen In het voetspoor van de Wereldbank verwijzen beleidsmakers vaak naar wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld het periodieke Human Security Report, dat wordt gepubliceerd dor de gerenommeerde Simon Fraser University in Canada. Daarin wordt beargumenteerd dat de groei van het inkomen per hoofd van de bevolking regeringen, die verwikkeld raken in burgeroorlogen, in staat zal stellen grieven van ontevreden bevolkingsgroepen af te kopen. Groei verschaft hen bovendien de middelen om tegenstanders om te kopen of, indien deze zich daartoe niet lenen, te verslaan. Regeringen kunnen de groei aanwenden om sterkere legers en veiligheidsdiensten op te bouwen en daarmee tegenstanders af te schrikken. Groei verschuift de machtsbalans en verschaft meer macht aan een regime dat te maken krijgt met gewelddadig verzet.
Dat is ongetwijfeld waar, maar het heeft weinig of niets te maken met conflictpreventie, laat staan conflictbeëindiging. Integendeel, zo’n strategie leidt hoogstens tot een tijdelijke opschorting van geweld. Alleen wanneer de oorzaken worden weggenomen mag men er op vertrouwen dat conflicten kunnen worden beheerst. Afkopen van grieven, omkopen van opponenten dan wel overmeesteren van opstandelingen zaait het zaad van toekomstige escalatie. Bovendien, regimes die groei gebruiken om de eigen machtspositie te versterken, plegen hun toevlucht te zoeken in repressie, schending van mensenrechten, willekeur, dictatuur en geweld.
Ongelijkheid Armoede leidt niet onvermijdelijk tot conflict. Wanneer armoede sommigen in een gemeenschap meer treft dan anderen, ligt een gevecht om een meer gelijke verdeling van schaarse middelen voor de hand.
Helpt meer welvaart dat gevecht te voorkomen? Lang niet altijd. Een hoog welvaartsniveau gaat niet onvermijdelijk gepaard met binnenlandse vrede. Wanneer grote en toenemende welvaart erg ongelijk is verdeeld, waarbij die ongelijkheid door achtergestelde groepen als onrechtvaardig wordt gevoeld, is strijd onafwendbaar.
Juist de transformatie van een arme in een meer welvarende samenleving brengt conflicten met zich mee. Wie is het meest gebaat bij de veranderingen en de groei? Welke bevolkingsgroep is gedoemd toe te kijken hoe anderen profiteren?
Escalatie Verandering, groei en ontwikkeling kunnen dus resulteren in meer in plaats van minder conflicten, in escalatie van geweld in plaats van verzachting. Het gaat altijd eerder om de verdeling dan om het niveau van de welvaart. De uitgangspositie bij ieder veranderingsproces wordt altijd gekenmerkt door ongelijkheid tussen bevolkingsgroepen. De verschillen betreffen niet alleen sociaaleconomische klassen, maar ook religieuze, etnische of tribale groepen of andere categorieën meerderheden en minderheden. Daarbij gaat het niet alleen om tastbare grootheden als welvaart en macht, maar ook om identiteit, respect en vertrouwen, dan wel een tekort daaraan. Dat maakt de strijd om welvaart en macht extra gecompliceerd.
Het stimuleren van economische groei als panacee berust op een drogredenering. Hoe komen groei en ontwikkeling tot stand en aan wie komen zij ten goede? Die vraag staat voorop. Alleen inclusieve groei, waarbij van het begin af aan vaststaat dat iedereen gelijkelijk zal meedelen, ongeacht de uitgangspositie van wie dan ook, rechtvaardigt de verwachting dat conflicten zullen afnemen. De huidige trend is echter bijna overal tegenovergesteld. Dus is de verwachting gerechtvaardigd dat de groei, die zich momenteel aftekent, met meer geweld gepaard zal gaan, in plaats van minder.

Meer over:

opinie, economie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (15)

Sternenstaub
Sternenstaub1 nov. 2013 - 16:37

Pronk is een geëngageerde, intelligente uitzondering die de regel van morele corruptie in de gelederen van de "elite" met nadruk bevestigt.

lembeck
lembeck1 nov. 2013 - 16:37

Beste Jan, jij hebt het eigenlijk over het boek van Richard Wilkinson en Kate Pickett: The Spirit Level. Hier een korte samenvatting: http://www.economiedocu.nl/richard-wilkinson-ongelijkheid/

JAWEH
JAWEH1 nov. 2013 - 16:37

Conclusie ; Niet ongebreidelde groei maar eerlijke verdeling van de welvaart heeft een dempend effect op onlustgevoelens tussen bevolkingsgroepen ?

harryo2
harryo21 nov. 2013 - 16:37

Growth = poverty Economische groei als middel tegen gewelddadige conflicten? Er zijn er die daar anders over denken. Hier is bijvoorbeeld hoe Vandana Shiva het zegt: "Als natuurlijke hulpbronnen zoals hout, water en minerale afzettingen van ecosystemen worden gewonnen, worden ze activa met een waarde in dollars die internationaal kunnen worden gekocht en verkocht en ontwikkelingslanden in staat stellen te groeien en te participeren in de wereldeconomie. Als groei de sleutel tot het zich ontworstelen aan armoede , dan lijkt dit misschien een goede zaak . Maar wat als diezelfde middelen worden verkocht aan rijkere landen komen uit een ecosysteem waarvan mensen afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud? Wat als die nieuwe groei in feite evenredig aan het ontstaan van nieuwe armoede? De cultus van 'groei' heeft het beleid decennialang gedicteerd. Maar als welzijn, en niet groei, ons doel is, is de verkoop van middelen die op de langere termijn welzijn kunnen brengen aan de gemeenschappen in ruil voor winst op korte termijn een erg slechte deal. Hoe moeilijk het ook is voor het Westen om het te begrijpen, de bescherming van de ecologische middelen van gemeenschappen zou belangrijker moeten zijn dan het Bruto Nationaal Product." Vandana Shiva is doctor in de natuurkunde, maar is vooral bekend als een milieu- en anti-globaliseringsactivist en als een leidende figuur van 'Ecofeminisme'. Shiva woont in India en is de auteur van meer dan twintig boeken, waaronder 'Staying Alive' en 'Biopiraterij'. Zij is een voormalig ontvanger van de Sydney Peace Prize. Ze geeft komende zondag een voordracht op het Festival of Dangerous Ideas (http://fodi.sydneyoperahouse.com/) in het Opera House in Sydney (daar zal ik dus niet bij aanwezig zijn -- veel te ver weg!).

MarjoleinS2
MarjoleinS21 nov. 2013 - 16:37

Kijk, dit is pas een visie hebben, jammer dat we een premier hebben die de voorkeur geeft aan visieloosheid, althans het hebben van geen visie als excuus gebruikt voor zijn Neo -Liberaal beleid. Een beleid voeren van handhaving van de 3% norm in crisistijd, gedicteerd door de EU, is natuurlijk ook een visie, maar eentje die inmiddels flink achterhaalt is, en om dat toe te geven lijkt een grotere drempel te zijn dan men van een politicus zou moeten kunnen verwachten. Dat dit inderdaad tot gevolg heeft dat de middenklasse uit het politieke en economische straatbeeld verdwijnt, en de polarisatie tussen arm en rijk steeds groter worden, zal bij voortzetting leiden tot strijdt dat gepaard kan gaan met geweld. De dictatuur van het grote geld zal gekeerd gaan worden, de vraag is slechts wanneer dat zal gebeuren ....

geld1724b
geld1724b1 nov. 2013 - 16:37

Rationaliteit en conflict? Dat is on verenigbaar. Wiskunde en conflict? Evenzo on verenigbaar. Conflict is emotie en gebrek aan inleving van de grieven van partijen onderling. Conflict is de regel en vrede is het in de pauze.

wiprusla
wiprusla1 nov. 2013 - 16:37

Conflicten worden in stand gehouden door ontwikkelingshulp. Pronk is een van de belangrijkste conflict veroorzakers van de vorige eeuw. Ontwikkelingslanden moeten samenwerken, en zullen dan hun conflicten begraven, maar dat is niet in het belang van Europa, en Pronk is daar een vertegenwoordiger van. Pas als deze landen op een karige wijze met de neus op de feiten worden gedrukt, en als er gestopt wordt met hun de verantwoordelijkheid voor het welzijn van hun eigen bevolking te ontnemen, dan pas, zullen de conflicten eindigen. Pronk en de zijnen hebben net zoveel aan ontwikkelingshulp uitgegeven als de defensie-industrie kreeg. En dat is niet zo raar. Die overeenkomst is niet toevallig. Ik neem het Pronk niet kwalijk, hij is uit een andere generatie, en net zoals zijn kompanen, de grijze eminenties uit allerlei partijen, zitten ze er stevig naast. We doen er goed aan niet te veel aandacht voor dit soort mensen te hebben. Van Agt, pronk, Lubbers, Aantjs, Bolkestein. Grijze, verslijtende hersenkwabben, die moeite hebben met het afstaan van macht, en ons willen blijven bepalen met hun verslijtende ideologieën. Pronk, ga in het bos wandelen met je kleinkinderen, en laat ons met rust.

DonCarlos
DonCarlos1 nov. 2013 - 16:37

Ik word blij van jan Pronk

[verwijderd]
[verwijderd]1 nov. 2013 - 16:37

Ik had graag gewild dat dhr. Pronk deze zienswijze enkele decennia eerder had gehad.

1 Reactie
lembeck
lembeck1 nov. 2013 - 16:37

Wees blij dat het inzicht er nu gewoon is. Ook bij ons komen bepaalde inzichten pas vrij laat bovendrijven. Niemand is volmaakt.

rbakels
rbakels1 nov. 2013 - 16:37

Volgens mij zijn er toch echt meer voorbeelden dat toenemende welvaart conflicten vermindert. Neem het Verre Oosten. Ik denk dat het regime in Myanmar niet door Aung San Suu Kyi tot inkeer is gekomen, maar hoopt een graantje mee te pikken van de geweldig toegenomen welvaart in de regio, niet alleen in Thailand maar ook bijv. in Vietnam. Zo wordt er momenteel in Dawei (vroeger: Tavoy) in Myanmar een haven aangelegd die per spoor met Thailand (en verder) wordt verbonden, waardoor niet meer een kostbare, vervuilende en ook door piraten bedreigde doortocht door de Straat van Malakka nodig is. Ach, is het beste voorbeeld niet ons eigen continent? Na een eeuw van bloedvergieten heeft toenemende welvaart nu al tientallen jaren gezorgd voor vrede in grote delen van Europa. Wel lullig dat velen zich nu van de EU afkeren nu we dat gewoon beginnen te vinden. Vorig jaar was ik in Bosnië. Anders dan in het voormalige Oostblok voel je dat daar geen conflict is opgelost, maar "bevroren". Schrijnend vond ik het te horen dat politici uit vuig eigenbelang nog steeds zout in wonden strooien en tegenstellingen articuleren, terwijl bevolkingsgroepen die elkaar vroeger naar het leven stonden tegenwoordig steeds beter met elkaar omgaan. Tussen haakjes: anders dan velen hier denken was de oorlog in Bosnië geen oorlog tegen de moslims. Van verschillende kanten hoor ik dat Serviërs de bron zijn van alle conflicten in voormalig Joegoslavië. Binnenkort gaan we meemaken hoe dat nu werkt in Kosovo. Dat land wordt door Serviërs nog steeds als onwettig afgescheiden provincie beschouwd, hoewel de afsplitsing van Kosovo inmiddels zover gevorderd is dat dit proces niet meer kan worden teruggedraaid. En dat is maar goed ook. Maar binnenkort zijn er verkiezingen in Kosovo, en vooral in noord-Kosovo waar veel etnische Serviërs wonen worden onlusten verwacht. Maar de welvaart in steden als Pristina en Prizren is zichtbaar toegenomen, en dat geeft het land zelfvertrouwen. Toch hoorde ik laatst nog dat Serviërs de etnische Albanezen in Kosovo verachten: griezelige moslims. Ik wijs er maar even op dat de Albanezen overwegend de Bektashi islam aanhangen, een zeer gematigde richting al uit de 14de eeuw, voor wie alcohol en hoofddoeken geen thema zijn (om misverstanden te voorkomen: daar zijn ze niet tegen resp. niet voor). Albanezen zijn ook geen halve Turken zoals ik lang dacht: zij stammen af van de antieke Illiriërs, en zijn eeuwenlang onderdrukt door de Ottomanen, al hebben die ook wel hun invloed gehad op de Albanese cultuur.

1 Reactie
lembeck
lembeck1 nov. 2013 - 16:37

Frits - http://www.hollanddoc.nl/kijk-luister/documentaire/v/vrijheid-gelijkheid-broederschap.html En: http://www.economiedocu.nl/richard-wilkinson-ongelijkheid/ Hier hoor je, hoe het werkt. Erg interessant en onverwachte uitkomsten.

Woeki Hypo
Woeki Hypo1 nov. 2013 - 16:37

Dat economische groei conflicten afremt is een drogreden. Zo is het. Er is een verband tussen groei en macht. Men wil groei om de macht. En wie geen groei wil, komt in conflict met de mensen die macht willen! De rechtse en schijn linkse denkers en neoliberalen. De neoliberale economie is in deze context de wetenschap van macht en bezit (maximaal). En tegenwoordig de splijtzwam en de Grote Polarisator in onze maatschappij. Marginale methode. Het groeidenken zit ook diep in de theorie van de analyse. Deze wiskunde wordt in de neoliberale economie gebruikt. Bij de marginale methode = de differentiële methode. Deze methode wordt gebruikt om overal, altijd in alles het maximale of minimale te bepalen. Een meer dan dubbel extremisme dus. De analyse (wiskunde) is in eerste instantie een verschillen analyse (differenties) en in tweede instantie direct daarmee verbonden een quotiënten of exponentiële groei analyse. Via de marginale methode wordt deze analyse (wiskunde) een wiskunde van ongelijkheid, (maximale) verschillen en uiteindelijk een wiskunde van maximaal egoïsme en extremisme. Dynamiek wordt dynamiet en crisis. De negatieve bijbetekenis van de term marginaliseren (van mensen en groepen) is (dus) niet uit de lucht komen vallen. Dit marginaliseren “zorgt” voor potentiële conflicten. De geschiedenis (van ernstige conflicten) gaat zich vermoedelijk herhalen, dankzij wetenschappelijk beleid van hogeropgeleiden en elite. Wetenschap is niet per definitie conflictbeheersing, niet per definitie leren (van de geschiedenis). Woeki Hypo is gematigd liberaal.

2 Reacties
JoopSchouten
JoopSchouten1 nov. 2013 - 16:37

Mooi onder woorden gebracht. Tnx. Fuck Saffier II, het CPB en deze regering.

lembeck
lembeck1 nov. 2013 - 16:37

Weer fijntjes.... tks Woeki. :-))