D66 werkt in Amsterdam mee aan het kapotmaken van de democratie

In oktober speelde ik in Frascati in ‘een krankzinnig avontuur’. Een stuk geschreven ter viering van de 50 e verjaardag van D66. Ik speelde Jo van der Hoeven. Oud-Rector Magnificus van de UvA en oud-fractievoorzitter van de PvdA. Ik heb hem nooit gekend, maar afgaande op de teksten die ik uitsprak, kan ik me voorstellen dat hij in het verleden niet heeft bijgedragen aan de liefde van D66 voor de PvdA. De Amsterdamse D66-wethouder Kajsa Ollongren speelde Hans van Mierlo. Dat waren mooiere teksten.

Uiteraard ging het hele stuk over de gewenste bestuurlijke vernieuwing die aan de basis lag van de oprichting van D66. Helder verwoord in het vorig jaar verschenen boek over 50 jaar D66: “D66 is mede opgericht om via democratisering verzet te organiseren over de gevestigde orde. Om de onmachtige –de eerder genoemde waarschuwers- een stem te geven en zo invloed op overheidsbeleid uit te oefenen. Geen macht zonder tegenmacht. Zorgen voor voldoende checks and balances in de democratie” (uit Redelijk Radicaal, vijftig jaar D66, p. 41).  

Tot zover de boeken en de toneelstukken. Nu de werkelijkheid.

Nu D66 zelf aan de macht is in Amsterdam, besluit zij al binnen drie jaar de tegenmacht fundamenteel te verzwakken. Gisteren drukte de partij samen met coalitiepartners VVD een SP een nieuw bestuurlijk stelsel er doorheen waarin:

 1. gekozen bestuurders worden vervangen door superambtenaren van het college.

2. volksvertegenwoordigers worden vervangen door een totaal versnipperd geheel aan adviseurs zonder enige bevoegdheid of zeggenschap

3. Amsterdammers voor de gek worden gehouden met fopspeendemocratie, omdat ze in 22 gebieden geacht worden te stemmen op mensen die vervolgens helemaal niets te zeggen krijgen.

Kortom, een voorstel waarbij vooral veel meer macht komt te liggen bij het college en tegenmacht verdwijnt. Een voorstel dat zijn neus ophaalt voor de mening van Amsterdammers, waarmee de lokale democratie kapot wordt gemaakt.

En de vraag is: Waarom?

Die vraag richt zich niet zozeer  niet op VVD en SP. Hun agenda is duidelijk. Zij hebben weinig op met lokale democratie, nooit gehad ook. Hun agenda is verelendung: maak het stelsel zo slecht, dat we er vanzelf vanaf willen. Hoogstwaarschijnlijk krijgen ze hun zin. Na 2022 durft niemand zich vervolgens nog aan een nieuw stelsel te wagen. Missie bereikt. Stadsdelen kapot.

Maar waarom gaat D66 hierin mee? Ik heb eerlijk gezegd geen flauw idee. En tot maandag kon ik het me ook echt niet voorstellen.  Want waarom zouden ze dat doen?  

Het staat niet in het coalitie-akkoord, ook niet in het geüpdate coalitie-akkoord. Er is geen nieuwe wet zoals in 2013. Er is een hoop weerstand in de achterban. Het staat haaks op de partijbeginselen. Het staat haaks op de D in de partijnaam. Experts maakten er gehakt van. Er lijkt niets voor teruggegeven te worden. En er is genoeg draagvlak voor lokale democratie in Amsterdam, want D66, GroenLinks en PvdA vertegenwoordigen samen 30 van de 45 raadszetels.

Daarom onderhandelden GroenLinks en PvdA afgelopen tijd met D66 voor een beter resultaat. Maar uiteindelijk bleek dit alleen maar verspilde moeite. Het voorstel werd er vrijwel ongewijzigd doorheen gedrukt in een bizarre raadsvergadering waarin ook alle 3 coalitiepartijen aangaven eigenlijk niet gelukkig te zijn met dit voorstel.  De PvdA vond daarom (net als de voltallige oppositie) dat we beter helemaal met dit systeem kunnen stoppen. Laten we dan op een andere manier werk maken van lokale democratie.

Want nu is het treurige resultaat dat Amsterdammers  opgescheept zitten met een waardeloos stelsel, waarmee de Amsterdammer voor de gek wordt gehouden, wat niet is besproken met Amsterdammers, wat is afgebrand door experts, waar juridische vraagtekens bij te stellen zijn, waardoor politiek cynisme wordt gevoed, wat geen enkel draagvlak heeft en waar de volledige oppositie tegen heeft gestemd.

Zo zou politiek niet moeten zijn. Juist in deze tijd zouden wij moeten laten zien dat het anders kan. Maar D66 is na 50 jaar blijkbaar vergeten waar zij ooit voor is opgericht. Zij heeft nu de macht met kroonprins Jan Paternotte als fractievoorzitter. Maar nu verkwanselt de kroonprins de kroonjuwelen van zijn partij. Je zou er cynisch van worden.

Laat ik daarom, voor een sprankje hoop,  Hans van Mierlo citeren die in 1966 zei:

Dit is waarom Van Mierlo ook één van mijn politieke helden is. Ik hoop dat hij ook D66 blijft inspireren.