D66 en CDA gaan op zoek naar 'constructieve steun' voor 'respectvolle politiek'

In Den Haag heeft verkenners Sybrand Buma zijn tussenverslag gepresenteerd met de grote lijnen waar D66 en CDA het over eens zijn. In vervolggesprekken kunnen partijen duidelijk maken of ze daar bij willen aansluiten in een coalitie of bereid zijn "constructieve steun" te verlenen. Die laatste optie, die nadrukkelijk genoemd wordt, lijkt onder meer gericht aan 50Plus, een tweezitter die veel genoemd wordt als mogelijk gedoger van een rechtse coalitie.

CDA-leider Henri Bontenbal vertolkte het verlangen van de grote winnaars van de verkiezingen het duidelijkst. "We willen samenwerken in goede harmonie en met een open houding naar elkaar standpunten." Kortom, precies het tegenovergestelde van de ultrarechtse ruziecoalitie die de afgelopen twee jaar in Den haag de dienst uitmaakte, of wat daar voor door moest gaan. Geheel in die geest is het stuk geen dichtgetimmerd akkoord maar zoals Buma stelde "een uitnodiging".

Rob Jetten, waarschijnlijk de nieuwe premier, sprak een wens uit: "We hopen dat andere partijen ook geloven dat Nederland vooruit kan. Vandaar de titel: Samen aan de slag voor een sterker Nederland."

De twee partijen presenteren een "ambitieuze en inhoudelijke agenda":

Dit is een uitgestoken hand. Een uitgestoken hand aan partijen die met ons willen werken aan een plan om Nederland weer vooruit te helpen. Aan een Nederland waarin we respectvol met elkaar omgaan, ongeacht kleur, afkomst of geloofsovertuiging; een land waarin we samen de schouders eronder zetten, juist als de uitdagingen groot zijn. Een land waarin we de democratische rechtstaat koesteren en beschermen. Dat is het land waaraan wij verder willen bouwen. In deze positieve en ambitieuze agenda doen wij voorstellen aan andere partijen om dat te bereiken. Wij willen een coalitie die samenwerkt en kiest voor resultaat.

Onze samenleving is sterk, onze economie scoort hoog op de internationale ranglijsten en onze kennis- en onderzoeksinstellingen zijn van topkwaliteit. Maar we zien ook kwetsbaarheden. Door een oorlog aan de rand van Europa staat onze veiligheid onder druk. Mensen kunnen niet aan hun leven beginnen omdat ze geen woning kunnen vinden. We moeten meer grip krijgen op migratie. Bedrijven lopen tegen de grenzen aan van wat mogelijk is door problemen met stikstof en ons energienetwerk. En ons verdienvermogen staat onder druk. We hebben verzuimd op tijd deze problemen aan te pakken, daarom gaan we moeilijke keuzes nu niet uit de weg.

We kunnen deze uitdagingen alleen aan als we dat met elkaar doen. We willen daarom de saamhorigheid en gemeenschapszin in de samenleving versterken, in plaats van deze te ondermijnen. Want verdeeldheid verzwakt een samenleving, samen komen we juist verder. Wij kiezen voor een land dat vrij is in verbondenheid.

Dat begint bij ons eigen handelen. We hebben duidelijkheid en daadkracht nodig, maar die hebben plaats gemaakt voor harde woorden en confrontatiepolitiek. De politiek lijkt te zijn verleerd om op een normale manier van mening te verschillen en er vervolgens via het compromis toch samen uit te komen, met het belang van Nederland voorop. Wij willen onderdeel zijn van een politiek die weer normaal doet, samenwerkt en resultaten boekt. Dat is de weg naar het herstel van vertrouwen in de politiek, en een land waarin we weer samenwerken in plaats van elkaar tegenwerken. We willen doorbraken realiseren in dossiers die al te lang stil staan, zodat we weer vooruit gaan.

Lees de rest van het document hier.

In de agenda zetten de partijen hun plannen uiteen voor de vijf hoofdthema's. Dat was de opdracht van de Tweede Kamer. Het gaat om wonen, veiligheid/defensie, stikstof, economie en migratie. De partijen willen onder meer de spreidingswet behouden waarmee de opvang van vluchtelingen over het land verdeeld wordt, de hypotheekrenteaftrek geleidelijk afbouwen en eventueel de dienstplicht gedeeltelijk weer activeren als de krijgsmacht er niet in slaagt voldoende militairen te werven.

Om een einde te maken aan het woningtekort worden er 22 locaties aangewezen maar ook geschrapt in bezwaarprocedures, het splitsen van woningen makkelijker gemaakt. Ze voorzien bezuinigingen in de zorg onder meer door nieuwe medicijnen en behandelmethoden niet automatisch te vergoeden.

Het AD meldt:

Om het stikstofprobleem op te lossen, willen D66 en CDA weer terug naar het beleid zoals dat werd gevoerd door het kabinet-Rutte 4. Zo moet het miljardenfonds dat destijds bestond dat bedoeld was om onder andere boeren te kunnen uitkopen weer opnieuw worden opgericht. Opmerkelijk is wel dat de stikstofdoelen niet meer per se in 2030 hoeven te worden gehaald. In het kabinet-Rutte 4 kregen D66 en CDA daar nog hoogoplopende ruzie over, omdat toenmalig CDA-leider Wopke Hoekstra meer tijd wilde om de doelen te halen. De partijen spreken nu over 2035.

Buma gaat nu met andere partijen praten om te zien wat de coalitiemogelijkheden zijn. Op 9 december presenteert hij zijn eindverslag.