Diederik Samsom adviseerde landbouwministerie over te gaan tot gedwongen uitkopen boeren
Crisis op crisis: hoe lang blijven we nog in de koplampen staren?
Drie oplossingsrichtingen om de weg terug naar een daadkrachtige overheid te vinden
Het was een topweek voor wie van klimaatnieuws houdt. Plakkende activisten maakten de tongen los, de thermometers tikten nieuwe records aan en nieuwe klimaatrapporten zagen het licht. Ondertussen hollen we van crisis naar crisis. Hoe komen we daar uit?
Wat de activisten zeggen
De activisten wezen er met hun acties volkomen terecht op dat de zaak gierend uit de hand loopt terwijl de overheid fossiele brandstoffen met zo'n 17 miljard euro per jaar subsidieert. En dat terwijl fossiele bedrijven zoals Shell recordwinsten behalen. Bovendien staat de overheid toe dat er steeds maar nieuwe olie- en gasvelden worden aangeboord, terwijl de verbranding van de reeds aangeboorde voorraad ons sowieso al ver boven de 1,5 graden katapulteert. Keep it in the ground, dus.
Wat de klimaatrapporten zeggen
De WMO meldde dat er nooit eerder zo hoge concentraties broeikasgassen in de lucht hingen als afgelopen jaar. En de UNEP berekende tot hoe hoog de temperatuur gaat oplopen aan het einde van deze eeuw. Met het huidige klimaatbeleid komt de opwarming uit op 2,8 graden. Als alle beloofde klimaatmaatregelen worden meegeteld komt de opwarming nog steeds uit op tussen de 2,4 en 2,6 graden. Er is momenteel geen zicht op een geloofwaardig pad om onder de nog enigszins veilig geachte 1,5 graden te blijven. Want om zicht te houden op de 1,5 graden zouden de emissies tot 2030 met de helft moeten afnemen. Je hoeft geen deskundige te zijn om te snappen dat dit niet te doen is in 8 jaar tijd. Tenzij je echt draconisch te werk gaat natuurlijk, maar er is niets dat er op wijst dat dit gaat gebeuren.
Crisis op crisis
Nou is het sowieso al een tijd van crisis op crisis, met een opeenstapeling van slecht klimaatnieuws. Hitte, droogte, branden, overstromingen, smeltend ijs, slechte oogsten, stervende mensen, stervende natuur. Met oorlog in Europa, stijgende prijzen van energie en voedsel. Mensen die massaal in de financiële problemen dreigen te komen. Vogelgriep. Een naderende recessie. En een overheid die het allemaal teveel wordt en achter de crises aanholt en zelfs de eigenhandig veroorzaakte problemen niet meer kan oplossen.
De oorzaak zit in een politiek systeem dat in meerderheid weigert naar de echte oorzaken van problemen (want lastiglastig) te kijken en liever stuurt op verkoopbare uitkomsten waardoor de problemen niet worden aangepakt. Of zoals Mathieu Segers het in De Groene Amsterdammer omschreef: een politiek van gevolgen. Beeldvorming en populariteit zijn belangrijker dan het daadwerkelijk oplossen van de problemen. Want het moet allemaal natuurlijk wel haalbaar en betaalbaar blijven en we moeten ook kunnen blijven bbq-en, want de volgende verkiezingen komen er alweer aan.
Patronen doorbreken
Wat er aan de hand is, weten we inmiddels dus wel. De vraag is wat er aan te doen. Met het doel van een meer daadkrachtige overheid die problemen daadwerkelijk te lijf gaat voor ogen, zie ik drie oplossingsrichtingen.
Onlangs waarschuwde de WRR dat de overheid te vaak in kortetermijndenken vervalt en daarbij ook nog eens te vaak hoopt dat alles wel weer goed komt. Beter zou zijn om in scenario’s te denken (ja, ook de minder positieve) en daar in het beleid op in te spelen. En om bovendien beter te communiceren over risico’s zodat burgers en bedrijven zich beter kunnen voorbereiden op een crisis.
Dit gaat dus om een andere werkwijze, die alleen kans van slagen heeft als de ambtelijke professionaliteit en cultuur hiermee uit de voeten kan. Na vele jaren waarin de politiek wenselijke uitkomst voorop staat, vraagt dit dus ook om een cultuuromslag in de politieke top. En daarmee ook in het parlement. Wat nodig is, is dat politici de burger uiteindelijk weer serieus nemen en niet langer naar de mond praten.
Die burger zal tot slot ook zelf in beweging moeten komen. Eerder schreef ik al dat te veel burgers zich vooral concentreren op het optimaliseren van hun eigen leven. Daarmee laten ze de grote ontwikkelingen over aan ondernemers (en multinationals) die te vaak vooral financiële doelen hebben, aan ambtenaren die slecht worden aangestuurd en aan politici die te vaak hun eigen carrière willen veiligstellen in plaats van de grote problemen echt willen oplossen. Groepsdruk voortkomend uit regeerakkoord en fractiediscipline houdt eventuele moedige nieuwkomers in toom.
Burgers hebben de sleutel in handen
Ondernemers, ambtenaren en politici hebben dus een schop onder de kont nodig. Dat betekent dat meer burgers uit hun comfortzone moeten komen en invloed moeten gaan uitoefenen. Want met privilege komt verantwoordelijkheid. En een leefbare toekomst is dat offer meer dan waard, toch?
Praat mee
Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
Reacties (22)
"Dat betekent dat meer burgers uit hun comfortzone moeten komen en invloed moeten gaan uitoefenen." Dit is dus de conclusie van het verhaal? Dat gaat dus niet gebeuren. Want die burgers willen allemaal zelf ook lekker CO2 uitstoten. Shell pompt olie op & verkoopt het, maar die burgers steken het in de fik. Een stukje als dit uittikken gaat veel beter voor een warme kachel als in de kou met een dikke jas aan.
Het is 2 voor12 mensen...er moet iets gebeuren...we moeten stoppen met fossiele brandstoffen, binnen 2 jaar alles groene stroom. Vervuilende scheepvaart haven Rotterdam afschaffen, Tata steel dicht, Schiphol dicht, vervuilende fabrieken dicht.
"binnen 2 jaar alles groene stroom" ... Behalve dan in Amsterdam, want toen daar windmolens zouden komen, waren de Groen-Linksers ineens niet meer Links, en al helemaal niet meer Groen. Als je zelfs een linkse stad al geen groene stroom door de strot geduwd krijgt, hoe moet dat dan met de rest van Nederland? Misschien kan je een dynamo op die luchtfiets van je aansluiten....
Goed verhaal, maar hoe ga mensen bewegen echte actie te ondernemen? Enige wat echt helpt zijn de kostenplaatjes blijkt nu al een paar maand en dan gaat het inderdaad nog steeds maar om eigen belang en de rest kan stikken... Het grote probleem is dat onze hele maatschappij volledig gefocust is op zo veel als mogelijk geld maken door ieder individu. Als de $ eerst komt en daarna pas heel ver weg de planeet dan kom je echt helemaal nergens.
Er zijn een hoop impopulaire maatregelen nodig die er democratisch dus niet doorheen gaan komen...
enkele crises -klimaat, economie..- moeten op global/EU niveau aangepakt worden. Andere crises in NL moeten wel degelijk door dit kabinet opgelost worden maar die zijn in deze inderdaad konijnen. $ partijen in de coalitie die elkaar tegenwerken en lopen te zieken. Dat schiet niet op natuurlijk. Wacht maar tot de bodem vd schatkist te zien zal zijn.
"terwijl de overheid fossiele brandstoffen met zo'n 17 miljard euro per jaar subsidieert" De overheid heeft daar recent een pakket van 20 tot 40 miljard bovenop gegooid en van links tot rechts was iedereen er van overtuigd dat dit een goed idee was. Ook die 17 miljard wil niemand afschaffen, veel kan al niet door internationale verdragen en wat Nederland zelf kan afschaffen zal de burger ook direct in z'n portemonnee raken, en ook dat vindt iedereen van links tot rechts een slecht idee.
Het wordt tijd dat we stoppen met janken en aandacht gaan besteden aan de dingen die wel goed gaan. Er is zo veel gaande overal, besteed daar nu eens aandacht aan. Als je alleen maar blijft roeptoeteren dat we naar de kloten gaan, reageren mensen ook op die manier. Als de positieve zaken aandacht krijgen, kunnen we ook publiek druk zetten en zorgen dat de Sywerts van deze wereld niet weer de kans krijgen om iets wat publiek eigendom zou moeten zijn in de zakken verdient van grootverdieners. De waterstof transitie bijvoorbeeld, er worden steeds meer deals gesloten die alleen maar als gevolg hebben dat alles op voorhand onbetaalbaar wordt. Gooi open, ram Twitter vol en zet de kamer aan het werk. EN als dat niet lukt, zou ik graag zien dat mensen hun oor vast gaan plakken aan restaurants, om af te dwingen dat mensen geen huisdieren mee naar binnen nemen. Dat is namelijk een actueel probleem waar we wel wat aan kunnen doen.
Kijk eens goed terug op je eigen verhaal. Je begint met pleiten voor aandacht voor de goede dingen die gebeuren. Dat is een positief uitgangspunt. En als snel kom je met .... eigen frustraties: de waterstoftransitie die op voorhand onbetaalbaar wordt. En het meenemen van huisdieren in restaurants. Er bestaan geen positieve verhalen zonder (eerst) de negatieve. En ja, er zijn zeker positieve verhalen (zoals het kunnen 'maken' van water in de woestijn). Maar de klimaat-, natuur- en maatschappelijke crises dreiegn serieus onstopbaar erger te worden. We hebben veel meer van die positieve verhalen nodig om het tij te keren. Daarvoor vooral een principieel morele ommekeer. Die door de politiek gedreven en mogelijk gemaakt moet worden.
Blij zijn met wat goed gaat helpt niks met het voorkomen van aankomende problemen.
Voor links begint het werk na de zevende dag, hoe kunnen we het weggeven. Voor rechts begint het werk op de eerste dag, hoe krijgen we controle en kunnen we winst maken. Maar daarvoor zal er grondwerk gedaan moeten worden, en op een dag komen de steigerbouwers. Dat is de fase waar we nu in zitten, en ik denk niet dat je je kan voorstellen hoe frustrerend het is om ongeïnformeerde plakkers actie te zien voeren terwijl er al zo hard gewerkt wordt.
@Pahan. Ik ga niet zeggen dat er niemand hard aan werkt. Maar er zijn grote, belangrijke partijen die er helemaal niet hard aan werken: Shell, Rabobank, Rutte (werkt ongetwijfeld hard, maar niet aan en voor het klimaat), de bio-industrie. En ga nog maar even door. We staan in de steigers? Voor het klimaat? Laat me niet lachen. We staan voor de afgrond.
@vdbemt, Op een dag stook je waterstof, je betaalt je weer scheel en denkt dat het allemaal spontaan uit de lucht is komen vallen. Zeloten zijn niet te overtuigen, je faseert ze gewoon uit. Het heeft ook geen zin om er aandacht aan te besteden, ze dragen niets bij aan een oplossing.
[Die burger zal tot slot ook zelf in beweging moeten komen.] De burger is niet aan het niets doen, de burger is aan het watertrappelen om het hoofd boven water te houden. Verder wat is dan de oplossing? Het is niet zozeer dat de fossiele brandstof alleen maar wordt gesubsidieerd, het is de burger die ietswat ontlast wordt waar dat geld naar toe gaat. Wordt dit niet gedaan, dan kan de burger dat ook niet meer betalen en b.v. niet meer naar haar of zijn werk gaan. Dan moet deze maar een elektrische auto kopen, maar dat kan deze ook nog lang niet betalen. Dat is het probleem met veel klimaat zaken. Oplossingen die geboden worden gaan uiteindelijk altijd ten koste van de burger die ook nog een keer een enorme belastingdruk heeft van een dienst die geen boodschap heeft aan flexibiliteit of begrip dat het voor veel mensen niet meer mogelijk is om te leven. We moeten dus af van het mondiale systeem en terug naar lokaal, de EU brengt ons dan ook in exact de tegenovergestelde richting als dat we heen zouden moeten gaan. We moeten niet groter en makkelijke internationale handel, we moeten kleiner en lokale handel. Verder moeten we veel effort steken in aanpassen. Steeds meer geleerden gaan ervan uit dat we over het punt van no return zijn, dus als we ons niet leren aan te passen, gaat het sowieso mis.
Ja beste man, wat denk je dan; dat we morgen ineens alles kunnen veranderen, zonder de samenhang van alles mee te nemen, en de buitenlandse concurrentie te bezien? Een junk is ook niet binnen een week van z'n verslaving af, daar hebben ze hele klinieken voor, en dan nog.. Het is echt wezendsvreemd om ineens de knop om te draaien, en bijzonder naief.
Er zijn een hoop impopulaire maatregelen nodig die er democratisch dus niet doorheen gaan komen...