Cao te koop: lage lonen blijven laag door ‘werkgeversbijdrage’
Wie weet nog wat het vakbondstientje is? En wie had ooit kunnen bedenken dat veel bedrijven met deze ‘werkgeversbijdrage’ tegenwoordig hun cao te koop kunnen zetten? De vakbond die de laagste eisen stelt en de minste druk zet, krijgt de hoogste tekenbonus. Dit speelt onder meer in de winkelstraat. Gevolg: de mensen met de laagste inkomens krijgen er maar moeilijk iets bij. Hoog tijd dat de werkgeversbijdrage anders wordt geregeld.
Het vakbondstientje is ooit met de beste bedoelingen in het leven geroepen. De gedachte is dat de vakbonden met het afsluiten van een cao ook goed werk doen voor niet-leden; een cao spreek je immers af voor alle collega’s. Vandaar dat bonden een vergoeding krijgen voor alle werknemers die onder de betreffende cao vallen. Aanvankelijk was dat een tientje per werknemer, inmiddels is het richtbedrag 20 euro.
In de bedrijven en sectoren waar veel mensen lid zijn van de bond, kan de werkgeversbijdrage goed worden geïnvesteerd in bijvoorbeeld scholing. Maar op veel plekken waar amper vakbondsleden zijn, is de werkgeversbijdrage een geheel eigen leven gaan leiden. Vaak worden daar cao’s afgesloten die nauwelijks iets bijdragen aan de rechten van werknemers. En toch betalen werkgevers duizenden, tot vele tonnen aan de vakbonden die deze cao tekenen. Sommige van die bonden zijn financieel volledig afhankelijk van deze bijdrage. Vanuit het adagium ‘wie betaalt, bepaalt’, is het dus de werkgeversvereniging die dicteert.
Neem de nieuwe cao voor de winkelstraat, de ‘cao retail non-food’, die sinds deze maand van kracht is en waar zo’n 200.000 werknemers onder vallen. Waar bij andere grote cao’s, zoals in de metaal, soms wekenlang wordt gestaakt en in de media geregeld artikelen verschijnen over de lastige onderhandelingen, komt de grote cao voor de winkelstraat zonder enige rimpeling tot stand. De betrokken vakbonden voeren geen actie, onderhandelen maar kort en zetten dan hun handtekening. Wie de cao-akkoorden goed bekijkt, ziet dat er nauwelijks verbeteringen in staan, vaak verslechteringen. Als er al sprake is van een loonsverhoging, dan staat in de kleine lettertjes dat vele duizenden mensen daarvan zijn uitgezonderd.
Zo meldden verschillende media dat winkelmedewerkers kunnen rekenen op een loonsverhoging van 4,4%. Ervaren winkelmedewerkers weten wel beter: de meeste mensen die al langer in een winkel werken en boven een bepaald maximum zitten, grofweg rond de 11 euro bruto per uur, zijn hiervan uitgezonderd. Grosso modo is de ‘loonsverhoging’ een optelsom van de wettelijke stijging van het minimumloon waar de mensen met de allerlaagste inkomens toch al recht op hebben. En laten we ook even kijken naar de lijst met uitzonderingen voor onder andere de medewerkers van winkels met kook- en woonaccessoires, baby-, cadeau- feest- en huishoudelijke artikelen, koffie en thee en speelgoed. Vakbond FNV wordt niet betrokken bij de cao-onderhandelingen in de winkelstraat, wij hebben de cao retail dan ook niet getekend.
In de afgelopen vier jaar als vakbondsbestuurder maak ik geregeld mee dat groepen winkelmedewerkers naar hun directie stapten met de wens om verbeteringen af te spreken, bijvoorbeeld in een cao. Steeds opnieuw blijkt dat de werkgever liever geen zaken doet met mensen die actievoerden en eisen stellen, maar onder het mom van ‘draagvlak opzoeken bij de niet-traditionele bonden’ uitwijkt naar andere clubs. Door de manier waarop de werkgeversbijdrage nu geregeld is, staat de cao feitelijk te koop. Een ideaal middel voor bedrijven om de loonkosten laag te houden. Als we in Nederland echt willen dat de laagste lonen wezenlijk stijgen, moeten we zorgen dat deze perverse prikkel snel verdwijnt.
Praat mee
Reacties (8)
Aardig dit te agenderen. Het onderwerp speelt al decennia. Maar het zou Vermeulen sieren als ze zou melden melden dat deze perverse prikkel ook speelt bij FNV-bonden. Er wordt ook al langer gesproken over oplossingen. Bijvoorbeeld verklaar de CAO alleen van toepassing op vakbondsleden. Of verhoog de contributie en weiger het werkgeverstientje. Het blijft maf dat een fors deel van de vakbondsorganisatie wordt bekostigd door werkgevers. Laat de bonden zoeken naar andere inkomsten. Stel de dienstverlening op het gebied van het arbeidsrecht open voor niet leden bijvoorbeeld. Hang een prijskaartje aan het opstellen van sociaal plannen. Ga OR-en goede ondersteuning bieden en stuur die een factuur. Maak van de bond een goede dienstverlener voor werknemers en innoveer. Dan is dat tientje helemaal niet meer nodig.
De dienstverlening openstellen voor niet leden? Voor hen die geen contributie betalen? Dat kan helemaal niet want die vorm van dienstverlening, daar hangt gewoon een prijskaartje aan. Bovendien is dit onfatsoenlijk tegenover mensen die soms jarenlang netjes contributie betalen.
@ Friesoul12 Deze discussie wordt jaar 20 jaar gevoerd binnen FNV. Destijds in een eenvoudige vraag en antwoord variant. In de unie onder andere door van mensen te vragen een voor een langere periode een lidmaatschap aan te gaan. Binnen CNV liep een discussie om de juridische afdeling ook voor niet leden te laten werken. Kortom binnen iedere vakbond is of was het een onderwerp. Dat jij vindt dat het niet netjes is e.d. ken ik als argumentatie die ik destijds ook hoorde toen dat soort discussies speelden. Een opvatting van een deel van de vakbondsleden. Volgens mij is die manier van denken ook de oorzaak dat steeds minder jongeren zich aansluiten bij een vakbond. Vasthouden aan die manier van denken betekent dat de bonden ten ondergaan. Ik begrijp je prima maar volgens mij is het heel erg onverstandig.
Linda Vermeulen ik begrijp waar het wringt in je verhaal. Maar ik denk niet dat het verdwijnen van het vakbondstientje dit oplost. Als dat tientje er niet is, dan vinden werkgevers wel andere manieren om, desnoods onder de tafel, gele bonden te bevoordelen. In sommige sectoren zullen ze daar zeker niet te beroerd voor zijn. Een beter voorstel is om de wet op de cao eens nader onder de loep te nemen. Daar staat nu in dat een cao voorgedragen kan worden voor algemeen bindend verklaring als "een vakbond" heeft ondertekend. Maakt niet uit welke. Die tekst zou moeten veranderen in "een zo'n breed mogelijk verband van minimaal twee vakbonden". Dat maakt het al minder gemakkelijk voor werkgevers om ermee te leuren en het dwingt in sommige sectoren bonden ook tot betere samenwerking. Daarnaast moet de afspraak over het tientje zelf aangepast worden. Werknemers die niet lid zijn moeten een percentage gaan bijdragen aan dat tientje. Dat lijkt mij een terechte bijdrage als je met name kijkt naar de grote hoeveelheid onbezoldigd werk die met name kaderleden vaak in zo'n cao-onderhandeling steken en de contributie die de reguliere leden betalen. Een cao komt niet vanzelf en dat mogen met name niet-leden best wel wat meer voelen.
Het vakbondstientje... Nou, dat wist ik dus niet. Nu ben ik door mijn jaren bij Hoogovens overtuigd en met passie niet-vakbondslid, maar dat verklaart dat die zure bonduitzuigers je met de middelvinger omhoog lachend voorbij lopen. Wat een smerig verdienmodel zeg, en het verklaart achteraf eigenlijk wel een hoop. Nederland is echt rot.
Wat een schaamteloos gebral. Als de bonden een CAO uit onderhandelde en verbeteringen te weeg bracht. Sloeg jij dat dan af? Zei jij dan tegen de baas die verhoging of arbeidsverbetering hoef ik niet? Solidariteit is een naar woord zeker. Schaamteloos rechts gebral.
Tot op de dag van vandaag heeft vakbond FNV een ijzersterke positie bij TaTa en haar rechtsvoorgangers. Ook onlangs weer een nette cao afgesloten. De heer Pahan heeft vast alle voordelen van de cao geweigerd. Kon mijnheer Pahan dan zelf zo goed onderhandelen over zijn salaris? Ik waag het te betwijfelen. Voor sommige zich "vakbond" noemde bedrijfjes, ik denk dan bijvoorbeeld aan het AVV van Mei Li Vos, is dat tientje een verdienmodel omdat ze gewoon vrijwel nergens leden hebben. Maar dat geldt zeker niet voor de FNV. Ik heb overigens wel een idee om het perverse uit het model te halen: regel in de wet op de cao dat niet-leden een gedeelte van dat vakbondstientje zelf gaan betalen. Hebben de leden, en dan vooral de actieve leden, ook eens een klein voordeeltje voor het werk dat zij wel verrichten en de contributie die zijn maandelijks afdragen.
@Paul en friesou12 Of pahan en anderen het leuk vinden of niet, ze worden door de vakbond vertegenwoordigd op klimaattafels en andere zaken die niets met werk te maken hebben. Je krijgt het driekwart van het GroenLinks verkiezingsprogramma er bij. Dit door een club van wie de meeste arbeiders geen lid zijn. Dit soort nep vertegenwoordiging betekent dat je feitelijk niet vertegenwoordigd bent. Dat je ook een CAO krijgt en dus niet mag mopperen, snijdt het zelfde brandhout dat je niet op de dictator mag mopperen als je over de door hem aangelegde autosnelwegen rijdt (een democratisch orgaan heeft immers de kans niet gehad). Jaja, dan krijg je het verhaal dat je maar lid moet worden, een beetje als de communistische partij in de USSR. Ik kan alleen maar hard lachen om dit stukje: namens de nep-vertegenwoordiging wordt er geklaagd dat er concurrerende nep-vertegenwoordiging is. Weg met de huidige bonden: tijd voor echte vertegenwoordiging.