Buma zegt de vrije markt vaarwel

Mr. Sybrand van Haersma Buma, politiek leider van het CDA, is ondanks de door hem zelf doorgevoerde bekorting van zijn naam, een telg uit de Friese landaristocratie. Zijn familie bekleedde van generatie op generatie publieke functies. Zijn vader was burgemeester.

Deze levensbeschouwing komt tussen de regels door tot uiting in de opiniebijdrage die Buma donderdag in de Volkskrant publiceerde. De CDA-leider stelt daarin voor om de neoliberale benadering van het huidige kabinet te vervangen door een soort oorlogseconomie light. Hij schetst een wereld waarin Nederland en Europa bedreigd worden door gevaarlijke vijanden, met name president Poetin en kalief Abu Bakr. Zijn antwoord daarop is herbewapening.

Dat daar geld weggooien aan de JSF bijhoort, is zorgelijk maar voor het principe niet van betekenis. Daar blijft het niet bij. Buma wil ook dat Nederland en Europa voor hun voedsel- en energievoorziening onafhankelijk worden van de buitenwereld. In een tweet liet Alexander Pechtold al weten, waar dat hem vooral aan deed denken: continue miljardensubsidies voor de landbouw.

Daar heeft hij gelijk in. Wat Buma bepleit, is een gigantische economische transformatie. De maatschappij moet onmiddellijk enorme investeringen doen om de energiesector en de landbouw op een andere leest te schoeien. Dat kan niet met een subsidietje hier en een belastinkje, dan wel belastingverlagingkje dáár. Dat betekent een leidende en sturende rol voor de overheid, die bijvoorbeeld de sectoren gaat aangeven waarin geïnvesteerd mag worden en waar niet. Als het bijvoorbeeld om vervoer gaat, ligt een versneld afscheid van olieproducten voor de hand en wellicht een verschuiving van particulier naar openbaar vervoer, aangevuld met gemakkelijk te vinden elektrische huurauto’s.

Dit wil helemaal niet zeggen dat daarmee het particuliere bedrijfsleven verdwijnt. Het moet zich alleen veel meer richten naar de prioriteiten die de overheid stelt dan tegenwoordig het geval is. Het lijkt een beetje op de gang van zaken in Engeland tijdens de Tweede Wereldoorlog, die wel eens is aangeduid als Churchills oorlogscommunisme.

Tanks en pantservoertuigen bouwen in Born, oorlogsschepen die op de werven van stapel lopen, windmolens en zonnepanelen overal, gigantische experimenten met het gebruiken van de getijden om stroom op te wekken, het zoveel mogelijk vervangen van vliegverkeer door snelle treinen, boeren die strategische voedselgewassen verbouwen, waarbij elke EU-staat op grond van de bodems en de klimatologische omstandigheden een specifieke taak krijgen. En daarnaast op Europese schaal echt werk maken van een Silicon Valley, maar dan als netwerk van onderzoek en bedrijven op het hele continent.

Dit alles heeft natuurlijk gevolgen voor de levensstandaard.  Buma’s economische revolutie is ook sociaal van karakter. De gigantische investeringen betekenen zwaardere lasten en een daling van de koopkracht. Hier staat tegenover dat de door Buma bepleite omslag op grote schaal banen zal scheppen. De werkloosheid verdwijnt, maar werken loont minder. Een overheid kan dan veel doen door middel van loon- en prijsbeheersing. Ook zal aan nivellering niet te ontkomen zijn. Dat is het effect van de niet te vermijden fiscale maatregelen, van het aanmoedigings- en het ontmoedigingsbeleid. Dat gebeurt altijd in een geleide economie van het soort dat Buma ons voorhoudt. Of het was een praatje voor de vaak? Dat verwacht je toch niet van zo’n oude aristocraat. 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)