Buiten de bubbel denken biedt nieuwe inzichten

Na de verkiezing van Donald Trump als nieuwe president van Amerika nam de verdeeldheid in de wereld verder toe. Je was immers vóór zijn aantreden of ertegen. Tegelijkertijd nam ook de onvrede met betrekking tot zijn aanstelling als machtigste man ter wereld toe, waardoor mensen zich massaal in hun eigen bubbel, voorzien van alle digitale communicatiemiddelen, terugtrokken en van daaruit de wereld op de hoogte hielden van hun urgente meningen en nonsens. Deze talloze berichten leerden ons om een standpunt in te nemen en bijbehorende argumenten te formuleren. Maar daarnaast ook meer dan ooit om rond te blijven draaien in onze eigen vicieuze (filter)bubbel, die ook voor de vaderlandse verkiezingen weer stationair blijft ronddraaien.

De organisatie ‘Bits of Freedom’ – die online digitale burgerrechten verdedigt – legt op hun site uit dat dit onder andere komt doordat internetdiensten zoals bijvoorbeeld Google en social media-giganten als Facebook en Twitter ongevraagd veel informatie van je opslaan om berichten zo goed mogelijk te personaliseren. Met als gevolg dat je mening over bepaalde zaken in stand kan worden gehouden door het gefilterde aanbod dat je online ontvangt van je digitale contacten. Een tactische zet, die helaas wel zorgt voor éénrichtingsverkeer en afgestompte, potentiële ontwikkelingen en emoties.

Om te voorkomen dat deze zogenaamde algoritmen je blik op bepaalde zaken eenzijdig maken, waardoor je jezelf beperkt en mogelijk kansen mist, staan op de site van ‘Bits of Freedom’ een aantal praktische tips die je kunnen helpen om uit je vertrouwde meningencirkeltje te komen. Zoals bijvoorbeeld de tip dat je op Facebook de ‘meest populaire’ berichten kunt vermijden door een simpel klikje op ‘meest recent’ onder de kop ‘nieuwsbericht’. Een andere tip is nog simpeler: lees eens een krant of tijdschrift. Deze zijn namelijk niet per geschreven artikel speciaal voor jou geselecteerd en zullen je hierdoor niet overbodig rechtlijnig beïnvloeden.

Het vormen van een mening en het openstaan voor mogelijke andere invalshoeken is een groot gemeengoed waar scholen en de leraren dagelijks direct of indirect ook gebruik van maken tijdens hun lessen. In een klassengesprek krijgt men als leraar de eervolle kans om bubbels te doorbreken en onderwerpen te belichten vanuit bepaalde visies, zonder een mening op te dringen aan de leerlingen. Het beeld van leerlingen is vaak nog globaal en ongenuanceerd, waardoor er een waardevol gesprek kan ontstaan over bepaalde zaken, belicht vanuit meerdere invalshoeken. Met argumenten kan de leraar eventueel zijn punt onderbouwen en op deze manier de mening van zijn leerlingen onderstrepen of juist weerleggen.

Het subjectieve aspect van een stelling als: ‘Mondriaan schilderde als een kind van tien jaar’ kan worden weerlegd door bijvoorbeeld zijn werk in chronologische volgorde te laten zien en te bespreken. Een leerproces dat zorgt voor verwondering, ontwikkeling, een minder bekrompen kijk op Mondriaans werk en een zijdelingse uitleg omtrent het begrip ‘abstraheren’. De veelal door hormonen en groepsdruk geplaagde kunstbubbel waarin veel leerlingen verkeren wordt op die manier verrijkt door nieuwe inzichten. Of zoals Eli Pariser in zijn fameuze TED-talk uit 2011 zei: “Algoritmen hebben niet de geïntegreerde ethiek van een redacteur. Ze moeten ons ook kunnen laten zien wat de wereld verder te bieden heeft…” Dat het daar nu nog aan ontbreekt is dan ook des te meer een reden om acuut je eigen bubbel door te prikken en verder te kijken dan je neus lang is.