Joop

'Build back better' levert vooral veel schade op

  •  
15-03-2021
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
929 keer bekeken
  •  
46812167174_30105e7262_c

© cc-foto: Frans Berkelaar

Bij de heropbouw van de economie na de pandemie moet de duurzaamheid centraal staan
De slogan “build back better” klinkt steeds luider onder hoogwaardigheidsbekleders. Men wil twee vliegen in een klap slaan: actie ondernemen omtrent de klimaatcatastrofe en de economie herstellen na de halfslachtige bestrijding van het coronavirus. Een bekend plan wat de ronde doet bij het World Economic Forum heet de Great Reset ofwel de Vierde Industriële Revolutie. Bij de heropbouw van de economie na de pandemie moet de duurzaamheid centraal staan door onder andere grote investeringen in zon- en windenergie.
Deze plannen klinken aantrekkelijk, maar zijn dat allesbehalve. Het is doorgaan op een doodlopende weg en richt nog meer ecologische en humanitaire schade aan. In plaats van verleidelijke slogans over technologische utopieën is het tijd voor het realisme van “don’t build back”. Een Great Reset hanteert evengoed de economische logica van de huidige industriële samenlevingen. Die verschilt weinig van een Ponzi-stelsel. Het sleutelwoord: externaliteiten, oftewel kosten voor derden als gevolg van activiteiten van anderen.
Industriële samenlevingen hebben energie nodig en gebruiken daarvoor als eerste de bronnen met het hoogste rendement. Op den duur moet men bronnen met een lager rendement aanspreken. Met andere woorden, er moet steeds meer energie worden ingezet om nieuwe energie te winnen. Het te gebruiken overschot daalt. Dat overschot is het energierendement op investering (EROI).
Fossiele brandstoffen kenden een tijd lang een hoge EROI, waardoor industriële samenlevingen konden uitbreiden tot het huidige niveau waarin meer dan de helft van het aardoppervlak wordt bewerkt door de mens. De alternatieve energiebronnen waar de Great Reset op inzet hebben een lagere EROI dan olie in haar hoogtijdagen begin 20 e eeuw en zullen daardoor ontoereikend zijn om de globale industriële samenleving op hetzelfde niveau te houden. Net zoals een Ponzi-stelsel klapt omdat nieuwe investeerders niet meer de uitkeringen kunnen dekken, kunnen nieuwe energiebronnen niet meer aan de energievraag voldoen.
In deze kwestie blijft een externaliteit buiten beschouwing. Om de industriële samenleving in stand te houden delven diverse ecosystemen het onderspit door accelererende klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. Verder blijven investeren in dit Ponzi-stelsel betekent een verder ontginnen van het landoppervlak. Voor een Great Reset moeten bijvoorbeeld talloze nieuwe mijnen worden opgezet om alle benodigde metalen en mineralen te winnen. De vraag naar sommige grondstoffen kan zelfs vertienvoudigen. Dit brengt alleen maar verdere schade toe aan de ecosystemen die ook mensen in leven houden.
Een populaire manier om de kracht van fossiele brandstoffen te illustreren naar Buckminster Fuller is het idee van de energieslaaf. Een vat olie bevat een hoeveelheid energie gelijk aan naar schatting vijfhonderd mensen die een jaar lang dag en nacht werken, oftewel vijfhonderd energieslaven. Dat brengt ons bij de andere grote externaliteit van het industriële Ponzi-stelsel. Het reduceert de mens zelf tot energiebron.
Waar niet-menselijke energiebronnen niet rendabel genoeg zijn functioneert de mens als de machine. Dat geldt ook voor het opgraven van alle metalen en mineralen benodigd voor de alternatieve energiebronnen. Zo werken kindslaven in Congo mee aan het winnen van de materialen die een Great Reset mogelijk maken. Ook als er een ‘eerlijke’ prijs zou worden betaald zou die winning nog steeds in andermans achtertuin plaatsvinden.
In kennissamenlevingen verplaatsen de consequenties zich van fysieke exploitatie naar psycho-sociaal gebied. Om met filosoof Byung-Chul Han te spreken ziet men zichzelf tegenwoordig als een project waar het maximale uit gehaald moet worden, met een vermoeide samenleving tot gevolg. Het gevoelsleven gereduceerd tot louter instrumenteel denken in kosten en baten van acties. Het gevolg is een epidemie van depressie, conformisme, alcoholisme, drugsmisbruik, internetverslavingen en burn-outs. Op een gegeven moment kunnen individuen niet meer de voor het Ponzi-stelsel benodigde energie leveren en vallen zij hongerig of depressief af.
Dat is het normaal van de industriële samenleving waar een Great Reset ondanks zalvende woorden naar teruggaat. Energie moet gewonnen blijven worden en daar gaat iemand de prijs voor betalen. Het antwoord op de klimaatcatastrofe en de economische achteruitgang door de pandemie moet een krachtige weigering zijn terug naar normaal te willen. Don’t build back. Laat het Ponzi-stelsel klappen.
Niet terugbouwen kan conform twee principes. Ten eerste, de-industrialiseer. Als een technologisch geavanceerd systeem faalt, laat het voor wat het is. Breek zo snel als mogelijk industrie af en vervang essentiële onderdelen door technologisch simpeler oplossingen. Een voorbeeld zou zijn om broeikassen aan te passen met de oude techniek van fruitmuren. Ten tweede, verwilder. Als de samenleving zich terugtrekt van een plek, geef deze dan vrij aan alle niet-menselijke organismen. Braakliggend terrein blijft braak liggen.
Verwilderen kan ook op persoonlijk vlak. Seneca beschreef in zijn brieven een senator die gedwongen met pensioen moest gaan. Uit protest hield deze een nep begrafenis inclusief rouwstoet in plaats van zich aan de filosofie te gaan wijden. In tegenstelling tot de slaafse senator moeten wij wel de stap maken van energiebron voor het industriële Ponzi-stelsel tot filosoof. Dat is voor een ieder een persoonlijke uitdaging om op hun eigen manier aan te pakken.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (17)

P Haan
P Haan16 mrt. 2021 - 6:14

Ik help je hopen, maar geloof er niks van. Ik ben bang dat het 'terug naar normaal' precies dat betekent. Genadeloos terug naar de pre-corona ellende. Maar dan moeten we ook gewoon stoppen met zeuren, en consumeren tot de planeet ontploft.

EenMening
EenMening15 mrt. 2021 - 17:26

"Ten eerste, de-industrialiseer. Als een technologisch geavanceerd systeem faalt, laat het voor wat het is. Breek zo snel als mogelijk industrie af en vervang essentiële onderdelen door technologisch simpeler oplossingen. " "Een voorbeeld zou zijn om broeikassen aan te passen met de oude techniek van fruitmuren. Ten tweede, verwilder. Als de samenleving zich terugtrekt van een plek, geef deze dan vrij aan alle niet-menselijke organismen. Braakliggend terrein blijft braak liggen." Ik begrijp het verlangen naar een simpele, envoudige manier van leven, "het terug naar de natuur" van Rousseau. Leven zoals onze (over)grootouders 100 jaar geleden. Mogelijk zelfs terug naar een status waar zelfs een bril een teken van decadentie is...

2 Reacties
Karingin
Karingin15 mrt. 2021 - 18:23

Wat een simpel gelul weer... Waar het om gaat is dat we stoppen met het slopen van de planeet en het uitbuiten van mensen. Dat jij denkt dat dat alleen maar kan als je in een hutje op de hei gaat wonen getuigt van een schrijnend gebrek aan verbeeldingskracht

EenMening
EenMening15 mrt. 2021 - 22:13

@Karingin Jouw gescheld maakt je argumenten er niet sterker op. Je komt over als een luiddruchtig schetterend en kwetterend woke leeghoofdje waarvoor geldt: "Veel geschreeuw en weinig wol en holle vaten klinken het hardst".

Dick Roelofsen
Dick Roelofsen15 mrt. 2021 - 14:56

Eerst maar eens een weekje naar de zon, zie ik dan wel verder.

Leontrotsky
Leontrotsky15 mrt. 2021 - 14:34

Build back better zal alleen gaan werken wanneer we de structuur van de macht in de wereld volledig anders gaan organiseren. We moeten centraal wereldwijd dit gaan aanpakken zodat de hele wereld gelijk en gelijkwaardig opnieuw kan worden opgebouwd. Elk land in de wereld moet gelijkwaardig gaan profiteren van de reset. Agenda 2030 heeft dit ook duidelijk aangegeven. Als elk land zelf zijn eigen build back better programma gaat invoeren dan wordt het net als vroeger een kwestie van ikke, ikke en de rest kan stikken. Dan wordt het een echte puinhoop. Alleen wanneer we één centraal orgaan deze build back better operatie (en het wordt de grootste operatie uit de geschiedenis van de mensheid) de uitvoering en verantwoordelijkheid voor deze operatie geven voor de hele wereld ja dan kan het een succes worden. De VN is het aangewezen orgaan om dit te gaan uitvoerren.

2 Reacties
gimli55
gimli5515 mrt. 2021 - 15:55

Dus eigenlijk een vorm van communisme, in combinatie met werkelijke democratie. Of gaat er weer een groep met de baten vandoor? Kijk naar hoe het nu geregeld is, en ervaringen uit het verleden zijn een zekerheid voor de toekomst. De machthebbers zullen die macht niet willen delen, dat zie je nu al tijdens de covid crisis. De repressie neemt toe, de grondrechten worden afgebroken. Eigenlijk gaan ze gewoon door, waarmee ze bezig waren. Alleen is het nu meer zichtbaar. Zo lang de meerderheid de machthebbers steunt, zal er niets verbeteren. Het wordt nog meer van hetzelfde. In crisis wordt de meerderheid nog conservatiever, ze willen terug naar waar ze vandaan kwamen en houden wat ze hebben. Fijn die mooie vergezichten, maar het tegenovergestelde zal gebeuren. Dat zal wel uit de komende verkiezingen blijken, gewoon weer neoliberaal beleid. De slachtoffers zullen nog jaren moeten wachten op compensatie, het is ook erg complex.

Karingin
Karingin15 mrt. 2021 - 18:17

Een wereldregering is natuurlijk klinkklare nonsens, niet alleen omdat je dat nooit voor elkaar krijgt, zéker niet op democratische wijze, maar ook omdat het nooit kan werken. Je moet juist terug naar de regio, kleinschaligheid, mensen op lokaal niveau weten het best wat daar nodig is en werkt. Wel samenwerking faciliteren natuurlijk, en een globale coördinatie daarvan is een prima idee, maar in een dienstbare rol, niet een beslissende. Al is ook dat op 't moment nauwelijks haalbaar. Je moet uiteraard wel blijven meepraten, maar ondertussen je eigen plan trekken, anders gebeurt er nooit wat

The Apple
The Apple15 mrt. 2021 - 13:44

Een buitengewoon goed verhaal, dat alleen soms wat aan de abstracte kant is. In de praktijk manifesteert zich dit bijvoorbeeld als bedrijven worden geconfronteerd met de noodzaak om hun bedrijfsvoering te veranderen, om te komen tot een circulaire economie. De tegenwerping is dan steeds: “Maar we zullen toch winst moeten maken?!” Op de één of andere manier is de noodzaak om winst te maken blijkbaar een belemmering om te doen wat vanuit een ander gezichtspunt -dat belangrijker is- dringend noodzakelijk is. De vraag is niet zozeer of we moeten stoppen met alle bedrijven die winst maken, maar hoe we onze bedrijven kunnen bevrijden van de noodzaak om winst te maken. Op dat punt beginnen de rechtse hersens te kraken, want in de rechtse denkwereld is het juist de belangrijkste opgave voor een bedrijf om winst te maken. Niet het product, het belang van de consument, het belang van de burger, of het maatschappelijk belang, maar het maken van winst heeft de hoogste prioriteit. Nadat op die manier het paard achter de wagen is gespannen probeert "rechts" ons vervolgens via allerlei drogredeneringen wijs te maken dat dit in ons aller belang is. "Om met filosoof Byung-Chul Han te spreken ziet men zichzelf tegenwoordig als een project waar het maximale uit gehaald moet worden, met een vermoeide samenleving tot gevolg." Veel belangrijker dan de drogredeneringen die het economische systeem overeind moeten houden is de achterliggende strategie die daarbij gevolgd is. Die is het beste onder woorden gebracht door Margaret Thatcher: " There's no such thing as society. There are individual men and women and there are families." Stukje bij beetje is de hele maatschappij omgevormd tot een verzameling van allemaal kleine ondernemertjes die elke dag worden geconfronteerd met de noodzaak om winst te maken. Die hoef je helemaal niet meer te overtuigen van de noodzaak om winst te maken via ingewikkelde drogredeneringen, die weten dat uit eigen ervaring. Dat hun realiteit een kunstmatige realiteit is, die het gevolg is van een strategie en politieke keuzes, ligt buiten hun gezichtsveld . Het probleem van "groen" en "links" is niet dat ze geen eigen verhaal hebben, maar dat hun verhaal niet meer aansluit bij de dagelijkse werkelijkheid van de mensen die leven in deze door "rechts" gecreëerde kunstmatige realiteit.

2 Reacties
Karingin
Karingin15 mrt. 2021 - 17:55

Ghe, ik zie een school goudvissen voor me bij jouw reactie

The Apple
The Apple15 mrt. 2021 - 20:31

I'm lost.

adriek
adriek15 mrt. 2021 - 13:03

Het 'herstelplan' ligt al klaar en bestaat weer uit enkele duizenden miljarden virtueel geld waardoor de beurskoersen mooi overeind blijven. De beurskoersen vertellen ons tenslotte alles over hoe het met ons gaat. De 'echte' economie, die van de winkels, het MKB en (wie??) de burgers, profiteren met een boel geluk een beetje mee van de steeds maar verder uitdijende zeepbel.

tempest
tempest15 mrt. 2021 - 12:22

Heel bewust “don’t build back” en zelf het ponzi-stelsel laten klappen lijkt me heel onwaarschijnlijk. De enige manier hoe dat kan is dat mensen ervan overtuigd raken dat een simpelere, lokalere manier van leven de door hun gewenste toekomst is. Als men dat als armer of als beklemmend gaat ervaren, dan zullen mensen afhaken en kiezen voor opties die wel voldoende mogelijkheden geeft. En dat is echt helemaal geen simpele opgave! De vroegere “simpelere” tijd had ontelbare gruwelijkheden, die we nu nauwelijks meer kunnen voorstellen. En die buiten de deur houden als we weer “versimpelen” is een ongekende opgave. Je kan eigenlijk wel zeggen dat je deze geest niet meer terug in de fles kan stoppen.

1 Reactie
ton14024
ton1402415 mrt. 2021 - 13:30

Ik denk dat je gelijk hebt, vrijwillig minder welvarend leven is moeilijk. Daarom gebruikt de elite ook bewoordingen als homeopathische verdunning om hun doelstellingen te communiceren.

Hakkepuf
Hakkepuf15 mrt. 2021 - 11:53

De essentie van het hele verhaal 'The great reset' (en alle kretologiën er om heen) is dat de burger meer moet gaan werken, minder op vakantie mag en meer belasting (uiteraard ook meer accijnzen en heffingen) moet gaan betalen om de koopkracht van de ambtelijke elite te vergroten. Parttime werkende vrouwen in Nederland moeten voltijds gaan werken om zo meer belastinginkomsten voor de Overheid te genereren.

2 Reacties
GHS
GHS15 mrt. 2021 - 11:58

En kan die slogan niet in het Nederlands gezegd worden. Misschien dat het dan beter begrepen wordt.

Karingin
Karingin15 mrt. 2021 - 17:46

Nou nee, er wordt juist uitgegaan van miljoenen minder banen door technologische ontwikkeling. Maar daar gaat dit verhaal niet over