Btw als middel om het klimaat te redden

Waarom zou je belasting heffen op het toevoegen van waarde? Ondernemer Eckard Witzen vroeg zich dit al in de jaren negentig af en stelde voor om de belasting te herzien door belasting te heffen op onttrokken waarde. Producten die schade veroorzaken, zoals milieuschade. Ook de overheid denkt al meer dan twintig jaar over deze mogelijkheid na, maar komt tot weinig. De grootste uitdaging voor onze generatie is het leefbaar houden van de aarde. Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en het schaarser worden van hulpbronnen zoals schoon water vormen een reële bedreiging. Er ligt Europees klimaat- en energiepakket voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het opwekken van duurzame energie. Er is een Europees actieplan Circulaire economie om ervoor te zorgen dat materialen zo veel mogelijk worden hergebruikt.

En nu is er een Europees actieplan btw. Een goed idee. Immers, consumenten kiezen nu éénmaal vaak met hun portemonnee in plaats van met hun duurzame geweten. Belastingen zijn, naast een belangrijke inkomstenbron voor de overheid, ook een goede manier om gedrag te sturen; we kennen allemaal de run op de plug-in-hybrides en soortgelijke iets schonere auto’s die het succes van fiscale prikkels op aankoopbedrag illustreren.

Bij elk debat de afgelopen jaren over de wenselijkheid van differnetieatie in het BTW tarief, als instrument voor gedragasverandering, werd verwezen naar de onmogelijkheden: het mocht niet van Brussel. Mocht niet, kon niet, was steevast het antwoord van het kabinet. De Europese btw-richtlijn schrijft voor dat er alleen een hoog en een laag tarief mag worden vastgesteld, geen 0-tarief. En die richtlijn schrijft ook heel precies voor over welke producten dat lage tarief geheven mag worden. Huisartsen zijn vrijgesteld van btw, dierenartsen moeten hun zorg met 21% btw belasten. Is dat logisch?

We hebben een hogere belasting op alcohol en tabak met de bedoeling het gebruik ervan te verminderen. Laten we dan de belasting op goederen en diensten die juist bijdragen aan een duurzame, gezonde samenleving verlagen! De EU-richtlijn is nu een enorme sta-in-de-weg voor echte vergroening en verduurzaming van het belastingstelsel. Goed dus dat deze richtlijn herzien wordt!

Maar wat blijkt? In het Europese actieplan betreffende de btw komt het woord ‘klimaat’ slechts één keer voor; met betrekking tot een gunstig klimaat voor grensoverschrijdende handel… Opmerkelijk is dat het actieplan geen woord rept over de mogelijkheden van het btw-instrument om consumenten bij hun aankoop tot verantwoorde keuzes te verleiden.

Tegengaan van klimaatverandering zou bij alle beleidskeuzes, Europees en nationaal, leidend moeten zijn. Zonder extra inspanningen van ons allemaal stevenen we af op mogelijk 4 graden of meer opwarming van de aarde aan het einde van deze eeuw. We moeten elke kans aangrijpen om de samenleving te verduurzamen en de opwarming van de aarde tegen te gaan.

In het Europees actieplan btw staat dat er behoefte is aan politiek leiderschap om een einde te maken aan de diepgewortelde belemmeringen die de vooruitgang in het verleden hebben geblokkeerd. Prachtig. Maar dit politiek leiderschap zou zich natuurlijk niet moeten beperken tot het aanpakken van fraude, maar moet ingezet worden om de aarde leefbaar te houden. Het actieplan van de Commissie biedt een goed handvat voor Nederland om te strijden voor een btw-beleid dat alle vrijheid biedt om vervuilende producten zoals vlees zwaarder te belasten – die vallen nu veelal onder het verlaagde 6% BTW-tarief – en milieuvriendelijke en maatschappelijk gewenste producten, zoals groenten en fruit, minimaal te belasten. Bijvoorbeeld door het toepassen van een btw-nultarief. Breng vervuilende producten zoals vlees, zuivel en eieren onder het hoge btw-tarief. Zo verrekenen we de maatschappelijke kosten die gepaard gaan met de productie, maar niet terugkomen in de kostprijs. Breng aardappelen, groenten en fruit, zeker de biologische, onder het btw-nultarief of het laagste tarief. Zorg voor flexibiliteit en logica bij de producten die onder het lage tarief mogen vallen. Dierenartsen horen bijvoorbeeld natuurlijk, net als huisartsen, vrijgesteld te worden van btw.Zo werken we aan een toekomstbestendig belastingstelsel in EU-verband.

Er is een wereld te winnen!