Brexit, belastingontwijking en Amsterdam als 'veilige haven'

 

Nog geen twee weken geleden jubelden de Europese ministers van Financiën: samen gaan we belastingontwijking aanpakken ! Er valt heel wat af te dingen op die bewering, maar het is onmiskenbaar een eerste stap. Drie dagen later kwam de Brexit: een meerderheid van de Britten wil uit de EU stappen. Sindsdien zijn er als het om belasting gaat steeds minder geluiden over Europese samenwerking, maar meer over keiharde concurrentie. Dat leidt mogelijk tot meer ongelijkheid in de samenleving – één van de belangrijkste zorgen voor veel Britse tegenstemmers.

  De EU-lidstaten hadden het eerder al binnen de Organisatie voor Economische en Sociale Ontwikkeling (OESO) besproken, met de Verenigde Staten en anderen erbij. Bovendien werd de druk vanuit de samenleving steeds groter. Ze beseften: Er moet nu echt iets gebeuren aan de huidige situatie waarin multinationals en rijke individuen schuiven met winsten, en vermogens parkeren in belastingparadijzen. Samenwerking is noodzakelijk. Immers: het zijn precies de verschillen in belastingheffing tussen landen die tot misbruik leiden. De ministers gingen aan de slag en presenteerden op 21 juni het (magere) resultaat.

Maar wat betekent een gezamenlijke belastingaanpak nu eigenlijk nog? ‘ Amsterdam als veilige haven na Brexit ’, kopte het Parool de dag na de Brexit. “In de Stopera wordt vandaag en morgen druk vergaderd over hoe de stad rivalen Frankfurt, Parijs, Milaan en Berlijn aftroeft op jacht naar verhuizende bedrijven,” zo viel te lezen. Geen idee wie er precies vergaderden. Een handvol opportunistische belastingadviseurs? Bij wethouder Kajsa Ollongren (Economische Zaken) in Amsterdam meldden zich ook vóór het Brexit-referendum al aardig wat bedrijven, met name Aziatische. Kijken wat er in Amsterdam mogelijk te halen is, als die vervelende Britste kiezer zijn zin krijgt.

In Frankfurt, Luxemburg, Parijs en andere Europese steden gebeurt natuurlijk hetzelfde. Fiscale soevereiniteit staat al sinds jaar en dag hoog in het vaandel bij de EU-lidstaten. Ook al waren onze EU-ministers het er twee weken geleden over eens dat een “gecoördineerde” en “gemeenschappelijke” aanpak nodig is voor de bestrijding van belastingontwijking’; die ambitie ging niet verder dan een ‘gemeenschappelijk minimumniveau’.

En hoe is de situatie aan de ander kant van het kanaal? In het Verenigd Koninkrijk (alhoewel, verenigd?) gingen al snel stemmen op om van de Brexit gebruik te maken en van de Britse eilanden het ultieme belastingparadijs te maken. Bijvoorbeeld door het winstbelastingtarief te verlagen naar 10% (nog lager dan de betwiste 12,5% in buurland Ierland). Als het VK deze weg gaat bewandelen, zal dat ongetwijfeld leiden tot een verschuiving van de belastinglast van bedrijven naar werknemers en consumenten. Met als gevolgen: grotere ongelijkheid en meer armoede. Precies één van de belangrijkste redenen voor zoveel Britten om voor een Brexit te stemmen.

Want laat het duidelijk zijn: diezelfde Britten zullen van zo’n verschuiving in belastingdruk de dupe zijn. En daarin vinden ze ironisch genoeg medestanders door heel Europa. We spreken namelijk wel over schadelijke belastingconcurrentie tussen landen, maar het zijn niet landen als ‘Nederland’ of ‘Luxemburg’ die hierbij winnen. Het zijn de multinationals die landen tegen elkaar uit weten te spelen, en die als winnaars weglopen in deze belastingstrijd. Samen met een Triple A elite van Accountants, Advocaten en Adviseurs.

Multinationals en rijke individuen laten zich allang niet meer beperken door grenzen. En wat komt die focus op ‘fiscale soevereiniteit’ van EU-landen dan goed van pas. Hoe minder samenwerking, en hoe meer verschillen tussen Europese belastingsystemen – hoe voordeliger voor deze elite. De solidariteit tussen Europese burgers mag daarom wel wat groter in plaats van kleiner: we betalen tenslotte met zijn allen de kosten voor de rekening van belastingontwijking en -ontduiking.

Dus, what’s nex(i)t ? Een Brits belastingparadijs? Nog meer belastingstrijd die ongelijkheid tussen rijk en arm binnen Europe (en daarbuiten!) alleen maar groter maakt?

Of biedt Brexit de mogelijkheid voor een progressieve Europese agenda? Nu het VK, een notoire dwarsligger als het gaat om gezamenlijke belastingaanpak, de EU wellicht verlaat, kan er een tandje bij worden gezet. Meer samenwerking, minder prioriteit voor private belangen, meer inspraak van Europese burgers.