Extinction Rebellion naar de rechter om waterkanon
Breng nieuwe bestuurscultuur in praktijk: voer een kiesdrempel in
Reacties (44)
"Minder representatieve democratie is goed voor de democratie". "Maak er een duopolie van", zegt politicoloog. Veel te veel parle in het parlement.
De rappe opkomst van partijen als LPF, PVV, Forum, PvdD, Ja'21, Denk, Bij1, Groep Omtzigt, 50+ en Volt heeft nadelen, zoals veel te lange debatten, het heeft ook voordelen: mensen die zich niet vertegenwoordigd voelen kunnen daar snel verandering in brengen. Bijna al deze partijen vertolken een eigen geluid. Het nadeel van te lange debatten wordt momenteel al verzacht door de samenwerking van kleine fracties onderling. Toch zie ik daar het gevaar van een democratie die zichzelf opeet. Denk aan d taferelen van de Poolse landdag. HGroen houdt hieronder een betoog waar ik het grotendeels mee eens ben. Maar een kleine verhoging van de kiesdrempel, bijv. van 0,75% van de stemmen naar 1,5%, zou het debat én de besluitvorming wellicht verbeteren.
Het pleidooi voor een kiesdrempel klinkt altijd als De Oplossing maar de argumentatie houdt geen stand. Laten we eerst kijken wat de kleine partijen zijn. SGP : 3 zetels. Maar deze partij zit al decennia in het parlement. Groeit niet maar is jaren stabiel en voert gericht en constructief oppositie. Denk: 3 zetels. Ondanks dat het maar 3 zetels zijn en de nodige commotie biedt deze partij wel degelijk een platform aan kiezers die in andere partijen geen gehoor vinden JA21: 3 zetels. In de peilingen al veel groter en verwachting is dat ze bij de volgende verkiezingen goed meedoen. Volt: 3 zetels. Daar kan je wel vragen bij stellen omdat het duidelijk een kopie is van D66 en weinig nieuws inbrengt 50plus, Bij1, BBB alle drie 1 zetel. Maar alle drie met een duidelijk onderscheidend profiel. Een van de belangrijke pijlers onder een democratie is dat alle stemmen gehoord kunnen en dienen te worden. Grote partijen drukken binnen hun partij organisatie, de flanken weg om te komen tot een soort van eenheidsworst. Het bekende kleurloze midden. De huidige versplintering is een gevolg van een toenemende polarisatie binnen de samenleving die gerelateerd is aan het falen van het politieke midden. Het midden voert oude conservatieve politiek die steeds minder gehoor vindt binnen de samenleving. Het gebrek aan visie, duidelijk beleid en rechtvaardigheid [toeslagen, zorg, gas] vervreemdt de kiezer van de politiek. Hierdoor zoekt de kiezer de flanken op. Een kiesdrempel zou deze belangrijke stemmen wegdrukken / smoren waardoor het probleem niet wordt opgelost maar onder het vloerkleed wordt geschoven. Het argument van ondersteuning heeft weinig te maken met een kiesdrempel. Terwijl de dossiers steeds complexer werden, invloeden van buiten sterker, bleef de ondersteuning van kamerleden marginaal. Ook grotere fracties kampen met gebrek aan ondersteuning en kunnen ook niet volwaardig functioneren. Het gaat niet om het aantal dossiers per kamerlid, maar de complexiteit ervan, die kamerleden boven het hoofd groeit. Zelfs een dossier zoals toeslagenaffaire, is voor de meeste kamerleden ondoorgrondelijk. Alleen omtzigt, leijtens en azarkan kwamen er door heen doo reen ongelooflijk doorzettingsvermogen die aan het obsessieve grenste [non punt intended] Het probleem is dat onze tweede kamer, feitelijk te klein is. En ook de ondersteuning te klein. Zeker als je dat vergelijkt met andere democratien. Minder fracties betekent ook niet dat de ideeen uitwisseling beter gaat. Dan weet de auteur niet hoe politiek functioneert. Overeenkomstigheid van opvattingen en persoonlijke relaties zijn vele malen belangrijker. Ergo: een kiesdrempel is de verkeerde oplossing voor dit probleem. Niet minder fractie, maar meer kamerleden en meer fractie ondersteuning zal soelaas bieden.
Nu je zo’n versnipperde Tweede Kamer krijgt, neemt voor Kamerleden de noodzaak toe dat zij zich publiekelijk manifesteren. Als dat zou betekenen dat ze harder werken aan dossierkennis, diepgaander discussiëren en gezamenlijk meer bereiken, dan zou dat prachtig zijn. Het tegendeel is echter het geval. No show bij technische vergaderingen, toneelstukjes die leiden tot ordinaire scheldpartijen en een verslechtering van de samenwerking zijn aan de orde van de dag. Een kiesdrempel zou best kunnen helpen
De schrijfster levert een prima schets op van de huidige situatie, maar in de analyse gaat het mis. Het parlement en met name de tweede kamer is een inderdaad een rariteiten kabinet. Als in de kamer mensen zitten die zeggen wat mensen in een voetbal kantine of snackbar denken gaat het mis. En die situatie is nu bereikt. De tweede kamer is druk met zichzelf en niet druk met wetgeving. En vormt een prima afspiegeling van de samenleving die ook zwaar gepolariseerd is. Het niveau van de kamer leden is soms zeer beperkt en het niveau van het debat daardoor ook. De uitspraken van Baudet zijn gezellig in een ballenbar maar niet in de belangrijkste vergaderzaak van het land. De teksten van Wilders zijn prima op een tokkie camping. Dus dit ben ik met de schrijfster eens, maar hoe de schrijfster vervolgens van deze constateringen tot een analyse en conclusies komt is niet sterk. De tweede kamer en het gehele parlement heeft drie taken. Het beleid en wetgeving vormgeven, controle van de regering en zelf het initiatief nemen tot beleid en wetgeving. Voor het eerste zijn minder partijen handig voor de tweede maakt het weinig uit, en de derde taak zou een grote oppositie partij makkelijker kunnen vervullen dan vele kleintjes. Beleid en wetgeving komt meestal bij een coalitie vandaan. En een coalitie van 2 werkt makkelijker dan een coalitie van 4. Minder partijen levert dus een kortere formatie op. Voor de controle doet het niets. De tweede kamer heeft zich zelf jarenlang laten piepellen door het kabinet in de toeslagen affaire. Een paar parlementsleden deden het werk, de rest zat te pitten. De tweede kamer is gewoon niet professioneel genoeg voor de controlerende taak. Het vragenuurtje is illustratief. Een krantenbericht kan nooit aanleiding zijn voor een zinnige vraag, een Tv-programma ook niet. Een vraag die begint met: Is dat zo dat ..... ook niet. Controleren en toezicht houden is niet domme vragen stellen maar zorgen dat een minister verantwoordelijkheid aflegt in de kamer. Dus welke keuzes heeft u gemaakt? Wat zijn de prioriteiten? Wat is het tijdpad? Wat leveren de evaluaties op? Hoe staat het met de kosten? Wat is de opbrengst? Zijn de burgers tevreden? Zijn er klachten en waarover? Hoe lopen de bezwaar en beroepsprocedures? En voor ministers die geen antwoorden geven of het parlement niet informeren moet er een schandpaal zijn. Wellicht een soort moderne versie daarvan. Initiatief wetten vragen tijdsinvestering en kennis. En ene parlement van vele kleine partijen zal nauwelijks toekomen aan deze taak. De eerste twee is al veel van het goede. Maar bijvoorbeeld de PVV een grote oppositie partij heeft nooit iets van enige betekenis weten voor te stellen. Nu mist die partij ook de kennis iets te presteren, maar wellicht is initiatief wetgeving vanuit de oppositie wel iets van het verleden. Als ik dus van de feiten, naar de analyse en conclusies ga kom ik ergens anders uit als de schrijfster. Minder partijen verbetert niet de controle, maakt wel kortere formaties mogelijk maar daarmee nog geen beter beleid. De gebrekkige controle is te wijten aan de Kamerleden zelf. Als oplossing zou ik willen beginnen met betere politici. Niet direct aan minder partijen. Ongeacht hun politieke kleur moeten er 150 absolute toppers zitten. Die zullen vaak een academische achtergrond hebben maar dat hoeft niet. Er zijn ook briljante ziekenverzorgenden. Maar die zullen dan ook instaat zijn op academisch niveau inbreng te hebben. En er zijn ook domme academici. Die moeten dus niet in de kamer komen. Ik denk dat er dan sowieso betere controle is, een beter regeer akkoord ligt dus beter beleid komt en dat er ook nog Kamerleden zijn die in een verloren uurtje een wetje in elkaar timmeren.
Ik denk dat het kabinet de taal spreekt van de mensen in de maatschappij die voorstander zijn van schandpalen en daar ook nog de term “gezellig” aan koppelen. Ook die mensen moeten immers. vertegenwoordigd worden.
@ Wieowie Jij schrijft: Ik denk dat het kabinet de taal spreekt van de mensen in de maatschappij die voorstander zijn van schandpalen en daar ook nog de term “gezellig” aan koppelen. Dat jij daaraan denkt kan best. Mensen denken de meest vreemde dingen. Dat will nog niet zeggen dat die gedachten correct zijn.
Hoi Daan, “‘wensen denken de meest vreemde dingen” Ik begon het pas te denken toen ik jouw comment las dat je wel iemand aan paal kon vastbinden en daaraan ook nog het woord “gezellig” koppelde. Goed dat jij en je ideeen ook worden vertegenwoordigd in het parlement.
@ Wieowie Jij schrijft: Ik begon het pas te denken toen ik jouw comment las dat je wel iemand aan paal kon vastbinden Een eenmalige gebeurtenis dus gezien jouw reacties.
Eenmalige gebeurtenis? Ik zie een verharding in de maatschappij. Eerst was het onschuldig, tenzij. Nu zie ik dat mensen het wenselijk vinden om andere mensen aan een paal vast te binden. Dat vinden ze zelfs gezellig. Die ontwikkeling in de maatschappij vind ik jammer.
@ Wieowie Jij schrijft: Ik zie een verharding in de maatschappij. Eerst was het onschuldig, tenzij. Dat komt door de VVD kiezer die kiest voor beleid waarvan de toeslagen affaire het gevolg is. Maar daar heb je nog nooit over nagedacht. De VVD-kiezer is nooit onschuldig geweest.
Op zich zou een kiesdrempel bespreekbaar moeten zijn. Wel loop je dan het risico dat een grote groep kiezers (die volgens mij nog steeds groeiende is), die bij verkiezingen stemmen op de veelheid aan partijen die waarschijnlijk een kiesdrempel niet halen, veroordeeld zijn tot wat de gekozen partijen gaan doen. De frustratie over de politiek zal er alleen maar mee toenemen.
Poeh Dat is nu al zo, wanneer partijen geen zetel halen. 37 partijen, 17 haalden een zetel.
Wat is Nederland een heerlijke democratie met die grote verscheidenheid aan politieke partijen die zonder kiesdrempeldictatuur gekozen kunnen worden, mits ze de kiesdrempel van 2/3 % halen. Wat fijn dat zo ook een kleine groepering een eigen stemmetje kan opzetten in het debat. Dat minder partijen het debat levendiger maken is theoretische flauwekul. Juist niet, omdat door de fractiediscipline afwijkende meningen gesmoord worden en dus niet aan bod komen. Het klopt dat kleine partijen niet overal een afgewogen bijdrage leveren, maar de grote partijen zijn vrouws genoeg om dit euvel te pareren. De kiesdrempel is de dood in de pot voor de democratie. Dit middel kan wel eens erger dan de kwaal zijn. Niets is perfect. Dus houden wat er nu is met alle ongemakjes van dien. In deze herberg is plaats voor iedereen. Ook voor de lamme en de blinde of anderszins gebrekkige.
@Puin : ' De kiesdrempel is de dood in de pot voor de democratie. ' Dus een land als Duitsland is geen democratie? Onze oosterburen waren in rap tempo klaar met een nieuwe regering. Ik denk dat een kiesdrempel partijen dwingt tot meer samenwerking. Vaak zijn de verschillen echt niet zo groot. Grote partijen hebben dan evengoed verschillende stromingen binnen hun eigen partij. Er zitten nu teveel one-issue partijen of belangengroeperingen in het parlement. Een nieuwe partij kan, ondanks een kiesdrempel, best in het parlement komen. Dat hebben we bijvoorbeeld gezien in Duitsland met de AfD.
Ben ik het helemaal mee eens! Komt de kwaliteit van het politieke debat ten goede en voorkomt het tijdverspillende proces van het t.o.v. de achterban profilerende geblaat.
Ik zou voor een andere optie kiezen: Breidt het aantal kamerleden uit naar 250.In 1956 werd de tweede kamer uitgebreid naar 150. Wij hadden toen net geen 11 miljoen inwoners. Inmiddels hebben we er meer dan 17 miljoen. Dan heb je minder stemmen nodig voor een zetel en kunnen partijen dus meer groeien.
Een veel te dure optie en totaal niet nodig. Liever van 150 naar 100 en de Eerste Kamer weg.
Daar ben ik het, tot mijn eigen verbazing, niet mee eens. Er zijn een aantal zaken die gewogen moeten worden, maar dit is er niet een van. De afsplitsingen zijn op dit moment alleen maar een manier om meer spreektijd te krijgen. FvD en FvD light. CDA en CDA aan de pillen. Ik ben van mening dat de zetel van de partij is, en ben trots op Mona. Maar de nieuwe instroom in de kamer vertegenwoordigd een evenredig deel van de kiezers, en juist omdat ik het er soms ontstellend mee oneens ben hebben die waarde. Dat het debat er door verstoord wordt is een gegeven. Iedereen spreekt en iedereen interrumpeert maar, daar komt geen eind aan en dient over het algemeen alleen hun persoonlijke doel. Dat zou naar rato mogen. Het is een natuurlijk proces wat bij Nederland hoort, we zijn geen land van twee partijen. Die landen bestaan trouwens ook niet, ook met twee grote partijen bestaat alles uit fracties.
@pahan ---------------------------- Ik ben het er wel mee eens, behalve met het laatste woordje. Met fracties zal je uiteraard bedoelen: facties.
Ik vind nog altijd het Zwitserse systeem een goed systeem. Hierbij weet de kiezer aan het einde van de verkiezingsdag, (als alles geteld is) wie er gaat regeren t.w. de 4 grootste partijen) Geen gezeur met uitsluiting. En bovendien heeft Zwitserland ook nog een referendum. Hoe demnocratisch wil je het hebben.
@EricDonkaew ---------------------------- Oeps, ik zie nu dat mijn antwoord tot misverstanden kan leiden. Ik ben dus wel met jou, pahan, eens, en in beginsel niet met het stukje.
". Dit leidt tot een sterker parlement, meer dualisme en meer transparantie." Waar is die stelling op gebaseerd? "het hebben van voldoende tijd voor verdieping (is) voor Kamerleden een randvoorwaarde om deze controlerende taak adequaat te vervullen. " Slechts een randvoorwaarde? En zijn we er dan niet allemaal van overtuigd dat de Kamerleden meer ondersteuning en middelen moeten krijgen om hun taak naar behoren uit te kunnen voeren? Vooral de oppositiepartijen zou je bijna zeggen, want van de regeringspartijen moet je het niet hebben. "Tegengeluid is cruciaal in een democratie, daarom is het belangrijk dat er tijd is om er daadwerkelijk naar te luisteren. " Dat is waar. "Met een kleiner aantal fracties zal er letterlijk en figuurlijk meer ruimte ontstaan voor inhoudelijke uitwisseling van ideeën tussen de partijen." Nee, je reduceert slechts het aantal mogelijke invalshoeken en daarmee het aantal mogelijke oplossingen. Uiteindelijk reduceer je zo alles tot "wellus-nietus". Mensen wijken uit naar de flanken, omdat het politieke midden een nietszeggende incompetente club is geworden zonder kraak of smaak. die alleen maar bezig is om zichzelf te promoten alsof het om een wasmiddel zou gaan: wij wassen schoner dan schoon. Tegenwoordig ook biologisch afbreekbaar.
Stel je voor dat je alleen een keuze hebt tussen de nu regerende partijen. Dat zou de doodsteek zijn voor de democratie. Steeds meer mensen zullen thuisblijven, zich niet vertegenwoordigd voelen en niet vertegenwoordigd zijn. Dat is nu al voor een groot het geval. Ik weet dit is extreem gesteld maar daarmee wel extra duidelijk. Zo heb je minder woorden nodig denk ik dan.
Waarom wordt in dit opiniestuk de verruimende mogelijkheid, die optionele toekenning van voldoende zogeheten 'fractieassistenten' zou kunnen bieden, niet meegenomen?
Misschien ondersteunt dat de eigen mening te weinig. Ik weet het ook niet.
Stel een kiesdrempel in maar dan in stappen op termijn. Dus laat voor introductie van nieuwe partijen de drempel op 1 zetel, maar eis dat men bij de volgende verkiezingen of na X jaar, minimaal 5 zetels o.i.d. haalt en zo niet dan ga je uit het parlement want dan heb je je kans gehad je nieuwe boodschap te verspreiden en voldoende aanhang te kweken. De verfrissende stijl van BIJ1 zou met een hogere aanvangsdrempel nooit in de Kamer gekomen zijn. De SGP en Denk en 50plus zouden met getrapte kiesdrempel van 5 zetels nu weer uit de kamer verdwenen zijn. Als andere maatregel zou je kunnen eisen dat een afsplitser met minder eigen stemmen dan nodig voor 1 zetel, de zetel aan de partij moet teruggeven.
Dit kool en geit sparen gaat niet werken. Waarom zou, in het geval van jouw kiesdrempel, de mensen van Bij1 niet over drie jaar meedoen als Bij2? Dat is natuurlijk een heel nieuwe partij... Dus zal je een kunstmatige en misbruikgevoelige regeling moet invoeren wat een nieuwe partij is. Dat af splitsers zonder voldoende voorkeurszetels hun zetel terug moeten geven, daar is wat voor te zeggen.
@wittecisnoot @Fransss probeert BIJ1 met die ene zetel en zijn/haar verfrissende geluid, in de Kamer te houden. Ik ben persoonlijk zeer tegen een kiesdrempel maar als die er toch moet komen, zet hem dan meteen op 5%, net als bij onze Oosterburen. Dan is bij de volgende verkiezingen een groot deel van links én extreemrechts verdwenen en blijft de macht in het midden.
[ Waarom zou, in het geval van jouw kiesdrempel, de mensen van Bij1 niet over drie jaar meedoen als Bij2? ] Het gaat om het principe. Er zullen altijd haken en ogen aan zitten zoals vervroegde verkiezingen. Men kan heus wel bepalen wat een nieuwe en wat een oude partij is. Dat is van later zorg. Met mijn systeem krijgen de kleintjes een kans om te groeien, maar niet voor eeuwig.
Hoger kiesdrempel lost dit niet op. Dan nog zal het enorm lastig worden om te formeren.
Onze democratie werkt al behoorlijk lang redelijk goed. Het is mijn ervaring dat het juist de partijen/stromingen zijn die verwachten de komende verkiezingen te gaan verliezen die voor verandering van het stelsel pleiten. Bot gezegd: De traditionele partijen weten de kiezers niet meer te motiveren, en om te voorkomen dat de huidige partijen ten onder in een woud van kleine partijen hoopt men met een kiesdrempel het 'grut' uit te schakelen. Gaat geen oplossing brengen, want men pakt het probleem niet bij de bron aan. Men heeft geen boodschap meer die mensen bindt en motiveert. Men is de achterban verloren. Dus probeert men met dit soort voorstellen zoals een kiesdrempel aan lijfsbehoud te doen. In de praktijk betekend een kiesdrempel dat de macht zich consolideert rond enkele partijen, dat nieuw geluid het moeilijker gaat krijgen vertegenwoordigd te worden. En dus dat nog meer kiezers af zullen haken omdat waar ze nu nog door een parlementariër vertegenwoordigd worden, ze bij een kiesdrempel dat niet meer zullen hebben.
"Gaat geen oplossing brengen, want men pakt het probleem niet bij de bron aan. Men heeft geen boodschap meer die mensen bindt en motiveert. Men is de achterban verloren. Dus probeert men met dit soort voorstellen zoals een kiesdrempel aan lijfsbehoud te doen." De drie traditionele "volkspartijen" CDA, PvdA en VVD hebben de laatste decennia zoveel aanhang verloren dat ze gedrieën geen regering meer kunnen vormen, terwijl in het verleden twee van de drie voldoende waren voor een meerderheid. Alleen de VVD, ooit de junior-partner in een regering, heeft zich nog redelijk staande kunnen houden.
In Nederland heb je bij 70.000 stemmen al een zetel. Dat biedt ook relatief kleine groepen de mogelijkheid om in het parlement te komen en mee te discussiëren en te beslissen. Laten we dat maar zo houden. Het aantal partijen wisselt nogal, in 2010 waren het er 10, in 2012 een meer. Sindsdien is het aantal wel stijgende.
Stel je zou alleen partijen toestaan die meer dan 6 zetels hebben. Dan komen er 21 zetels beschikbaar. Dat is inclusief alle partijen die nu al de kamer niet halen zo’n 15% van alle stemmers die niet meer vertegenwoordigd zullen zijn. Ik zie zeker de nadelen van al die fracties maar aan de andere kant is dat ook de consequentie van de keuze van de kiezer. Als de mensen minder kleine fracties willen kunnen ze dat zelf oplossen door een keuze te maken voor een partij die een grotere kans maakt op een behoorlijk aantal zetels.
Strak plan die kiesdrempel. Hebben we over een jaar of 10 geen enkele linkse partij meer in de kamer. Had zin gehad zo een jaar of 15 geleden toen D66 op 3 zetels stond.
"Dit leidt tot een sterker parlement, meer dualisme en meer transparantie". Is dat zo? Wat het probleem is, is partijdiscipline. Het is geen onmacht van het parlement maar onwil. In de praktijk betekent al te kritisch zijn, een einde van je carrière want je partij dumpt je. Met regeerakkoorden wordt het parlement buitenspel gezet door partijen. Dat gaat juist sterker worden want gevestigde partijen worden sterker. Zal een dissident lastige vragen durven te stellen als een paar zetels voorkeursstemmen niet meer genoeg zijn? Ik denk het niet. “Tegengeluid is cruciaal in een democratie, daarom is het belangrijk dat er tijd is om er daadwerkelijk naar te luisteren. In plaats van dat er door geldingsdrang – in combinatie met zeer beperkte spreektijd- slechts standpunten voor de eigen achterban worden opgelezen, kunnen parlementariërs elkaar proberen te overtuigen met argumenten”. Parlementariërs zijn niet te voertuigen met argumenten: wederom die partijdiscipline. “Het is voor het functioneren van de democratie uiteraard essentieel dat geluiden uit de samenleving de politiek bereiken. Tegenstanders vrezen ten onrechte dat een kiesdrempel deze beginselen onder druk zet”. Natuurlijk is dat niet ten onrechte. Als een partij nu niet goed luistert naar de geluiden uit die achterban, dan kan er makkelijk een nieuwe partij op staan die dat wel doet. Een flink aantal partijen die inmiddels gevestigd zijn, zijn zo ontstaan. Maar als jij een kiesdrempel opwerpt, dan hoeft geen enkele partij meer op die geluiden te letten. Waar moet je als socialist op stemmen als jouw socialistische partij niet meer als socialisten op treedt? De liberalen of de confessionelen? Je geeft partijen zo een monopolisten op groepen kiezers. Vrije toetreding, is goed voor elke markt dus ook de kiezersmarkt. “Het vertrouwen in de politieke instituties kan uiteindelijk alleen worden herwonnen door het handelen van de politici, maar de invoering van een kiesdrempel versterkt alvast de democratische randvoorwaarden”. Het woordje ‘maar’ bekent hier weer eens ‘wat voor dit woordje staat, telt niet mee’. Ik zal het harder stellen: de huidige versnippering komt juist door dat handelen van politici. De kiezers zijn weg bij de PvdA omdat die partij niet naar hen luisterde en voor het pluche ging. Idem met het CDA, dat de gevolgen van het dumpen van kritisch leden merkt. Als partijen eens naar hun achterban luisterde, dan nam die versnippering vanzelf af.
"Wat het probleem is, is partijdiscipline." En die discipline is zo belangrijk vanwege de kleine meerderheden waardoor regeerakkoorden tot in minuscule details moeten worden vastgelegd om voor iedere deal een meerderheid te kunnen halen.
@jasdon Juist in een landschap van kleine partijen is enige partij discipline cruciaal. Als je als kleine part iets wil bereiken moet je steun verzamelen over en weer. Je krijgt alleen steun van andere partijen als je zelf ook de steun van jouw partij kan inbrengen. Als dat regelmatig mis gaat door dissidenten wordt je tegen elkaar uitgespeeld.
@Jasdon: Mijn leraar maatschappijleer zei het mij al in de vroege jaren negentig (dus voor de versnippering): een regeerakkoord is een manier om het parlement buiten spel te zetten. Als parlementariër wordt je verplicht akkoord te gaan met een soort van koppelverkoop. Ik snap het nut van dunne regeerakkoorden, een kabinet moet wel hoofdzaken gemeenschappelijk willen. Maar niet die dichtgetimmerde boekwerken. Zonder dik regeerakkoord zal de regering actief bij het parlement langs moeten voor goedkeuring. Dat geeft het parlement enorme macht om de regering te controleren. Precies zoals het hoort.