Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Bobby Kennedy is onverminderd actueel

  •  
26-03-2018
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
8296839223_f37b2f5e9e_o
Eén van de politieke mythes die we de laatste jaren veel horen is dat de wereld steeds linkser wordt en dat het tijd wordt voor een rechtse correctie. Maar je hoeft maar een speech van Bobby K. te zien om vast te stellen dat dat onzin is
Eén van mijn redenen om 1968 en Bobby Kennedy te bestuderen is dat 2018 in veel opzichten doet denken aan 1968. Later dit jaar komt er een album van The Beatles uit (The White Album) en dat zal het best verkochte album van het jaar worden. Maar dat is niet het enige: er zijn periodes dat mensen in grote lijnen tevreden zijn met hun levens en niet echt warm lopen voor verandering. Maar er zijn ook tijden dat frustraties en spanningen een kookpunt bereiken en dat er een breed gevoeld sentiment heerst dat we collectief op een kruispunt staan. Zelf heb ik op dit moment meer dan ooit een cyclisch tijdsbesef. Niet dat we letterlijk terug zijn in 1968, maar wel dat de mensheid uiteindelijk maar een paar richtingen kan inslaan en dat de paden die we nu bewandelen elkaar toen ook kruisten.
Rechtse correctie Eén van de politieke mythes die we de laatste jaren veel horen is dat de wereld steeds linkser wordt en dat het tijd wordt voor een rechtse correctie. Maar je hoeft maar een speech van Bobby K. te zien om vast te stellen dat dat onzin is. In 1968 hadden we het bijvoorbeeld ook over excessief politiegeweld. Er werd ook gesproken over rassentegenstellingen en wederzijds onbegrip, over het smijten met belastinggeld om elders oorlogen te winnen terwijl er thuis zoveel problemen liggen, en dat Amerika het recht op leiderschap moet verdienen door het goede voorbeeld te geven. Er werd gedebatteerd over de uitzichtloosheid en het identiteitsverlies van fabrieksarbeiders die door de economische ontwikkeling overbodig worden en die hen in de armen van extremisten duwt. Over al die zaken zei Kennedy dingen die ook nu nog actueel zijn. Was hij zijn tijd nou zo ver vooruit? Of zijn wij gewoon niet opgeschoten?
Nog zo’n onderwerp is gun control. Kennedy kon daar uiteraard met enig gezag over spreken omdat zijn broer een nogal prominent slachtoffer van het Tweede Amendement (recht op wapenbezit) was. Maar ook toen al bestond de NRA. En die had ook toen al de neiging de feiten te verkrachten om de fetisj van hun leden goed te praten. ‘Inperking van het recht op wapenbezit is nazisme’ was destijds het verhaal van de NRA. 50 jaar later is het niet anders. De gedachtekronkel dat het Tweede Amendement Amerika niet tiranniseert maar op een of andere manier tegen tirannie zou beschermen is nog steeds gangbaar. En zelfs de meest redelijke voorstellen om excessen te voorkomen worden direct door de NRA voorgesteld als een frontale aanval op de Vrijheid. De Godwins zijn daarbij niet van de lucht.
Gezond verstand ‘A generation of might-have-beens’ werden de Babyboomers volgens schrijver Jack Newfield toen hun ‘window of opportunity’ in 1968 onverrichter zake dichtging. Op dát moment en op díe plek had de wereld een richting kunnen inslaan waarbij oude maatschappelijke structuren intact hadden kunnen blijven, als ze maar in dienst konden worden gesteld van ons allemaal en niet slechts een kleine elite. Er was in de VS een soort linkse coalitie van intellectuelen, minderheden, armen, boeren en industriëlen die vanaf Roosevelt de richting had bepaald. Deze coalitie knalde in 1968 met donderend geraas uiteen, door onenigheid over onder meer Vietnam, burgerrechten en armoedebestrijding. Er waren eigenlijk maar een paar politici die deze coalitie bijeen hadden kunnen houden. Toen die hun kans niet kregen verklaarde Nieuw Links de oorlog aan de gevestigde orde en begon het gezond verstand aan een halve eeuw in het verdomhoekje. Want als links verdeeld is, regeert rechts. Talloze personen en groepen zijn sindsdien overgestapt naar de rechterzuil. En vaak is de reden terug te voeren op het trauma van 1968.
Gisteren keek ik naar de berichtgeving rond de March For Our Lives en een van de initiatiefnemers, Emma Gonzalez ,onderbrak een interview bij MSNBC om opeens wild van enthousiasme “THE BEATLES!!!!” te roepen toen iemand ‘Yellow Submarine’ opzette. Zelfs in dat opzicht lijkt onze tijd op 1968. Er lijkt zich opnieuw een ‘window of opportunity’ aan te dienen: net als toen heeft Amerika een ongekend impopulaire president die z’n volk in een identiteitscrisis stort. Net als toen komt er een massale tegenbeweging op gang die in principe de weg van de gematigdheid wil bewandelen, maar zou kunnen radicaliseren als hen niks anders rest. Als we ‘rechtsomkeert’ zouden moeten maken, terug naar toen, zoals sommige rechtse opiniemakers voorstellen, dan is dat wat mij betreft om de gematigd linkse profeten van 1968 alsnog een kans te kunnen geven.
Uiteraard kunnen we niet terug. Maar voor onze toekomst kunnen we wel dégelijk inspiratie putten uit ons verleden. De gedachten en opmerkingen van die tijd, in het bijzonder die van Bobby Kennedy, sluiten naadloos aan bij ons, ze zijn soms bijna één op één naar 2018 te vertalen.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (15)

Cliff Clavin
Cliff Clavin27 mrt. 2018 - 12:55

Dit is een heel aardig essay van Xavier Baudet - links is geenszins extremer geworden, zoals Big guy Bane meent (10:12u). Dat is een mythe, die door een heel leger reactionaire denktanks de wereld ingespind wordt, maar van al dat zwaar gesubsidiëerde werk wordt een mythe geen waarheid. Sociaal-democraten wereldwijd hadden geen passend antwoord op de mondiale aanval op alles wat gemeenschappelijk, sociaal, en dus van onmetelijk grote culturele waarde is. Die aanval werd ingezet in het begin van de jaren zeventig (VS), en tien jaar later in Europa. Erger nog: gematigd links liet zich helemaal inpakken door de propaganda van het Neoliberal Thought Collective*), die even demonisch als geraffineerd was en is. Dit gematigde links kun je achteraf als ontstellend naïef betitelen, want het sloot een pact met de duivel, en de Doos van Pandora was geopend. In de VS schoven de Republikeinen steeds verder naar (extreem-)rechts op. Het gezelschap patiënten dat de Tea Party vormt is daar het bewijs van. En de Democraten gingen zo ongeveer de rol spelen die vroeger die van de Republikeinen was. Dit valt allemaal te lezen in de volgende lesstof voor de Paasdagen: "Never Let A Serious Crisis Go To Waste" (Philip Mirowski, Verso uitg., 2014) "The Psychopathology Of American Capitalism" (Thomas Paul Bonfiglio, Palgrave uitg., 2017) "The Road From Mont Pèlerin: The Making Of The Neoliberal Thought Collective" (Philip Mirowski & Dieter Plehwe (eds.) Harvard University Press uitg., 2009) (Geen bijbelangen aan mijn kant; de laatste twee zijn niet goedkoop, maar dan heb je ook wat; en het eerste volstaat ook om de ernst van de toestand van nu te begrijpen.)

1 Reactie
Sonic2
Sonic227 mrt. 2018 - 22:42

Het probleem is niet zozeer marktwerking of privatisering. Beide dingen zijn niet per definitie heel slecht, mits het gedoseerd wordt. Het probleem is niet dat links in de jaren 90 meer naar de middenklasse is gaan kijken of naar de mensen die het geld moeten binnen brengen. Dat is allemaal prima. Links hakt in de sociale zekerheid en zorg en dan zet de kiezer je op een flex contractje. Zo kun je verhouding tussen links en zijn kiezers wel zien. Links heeft alle zekerheden uit het raam gegooid en nu is het mandaat dus vreselijk wankel. Natuurlijk speelt immigratie ook een rol. De EU ook, maar de overgangen naar radicaal rechtse partijen is gering op dat punt. Het probleem is de verzorgingsstaat en ook de nivellering. Op beide vlakken laat links flinke steken vallen. En dan krijg je een enorm pak op je broek. Ik vind dat prima. Links moet met zijn poten van de verzorgingsstaat afblijven. Als je dat wil hervormen, mag je lekker naar D66 gaan. Als links het toch doet( wat de PvdA zo dom deed) dan krijg je een enorme afstraffing van de kiezer. Hoop dat de PvDA er eens van leert. Heeft Clinton ook volgens mij het presidentschap gekost. Haar man schafte in de jaren 90 al zekerheden af. Dat doen sociaal liberalen namelijk.

JanVG2
JanVG227 mrt. 2018 - 12:20

Het is onbetwistbaar dat de huidige samenleving veel van de toenmalige "linkse" eisen heeft overgenomen. De ideeën over vrouwen, kinderen, "anderen" zijn dramatisch anders als toen. (Klassiek was dat de vrouwen in 1970 bij progressieve meetings wel geacht werden de koffie te zetten en rond te brengen ...) Dat wil niet zeggen dat er nog seeds emancipatoire vooruitgang te boeken valt. Dat wil niet zeggen dat er geen sociale en culturele problemen zijn, die in het verlengde liggen van de problemen toen. Maar het is onzin te doen alsof "nothing has changed". De samenleving is in dat opzicht (en in andere opzichten) weldegelijk "linkser" geworden. Het VVD-programma bevat NU elementen waarvan linkse partijen in 1968 zouden zeggen dat dat te radicaal links was om bij verkiezingen kansrijk te zijn. Er zal ook altijd een deel in de maatschappij zijn die sneller en meer verandering wil ("links") en een deel die dat minder snel wil of zelfs niet wil ("rechts"). Laten we wel zijn, de heilstaat zal - gelukkig - nooit aanbreken, maar we zullen ons altijd verder ontwikkelen gepaard gaand met meningsverschillen en strubbelingen. Dus inspiratie ja, maar geen nostalgie of oogkleppen

2 Reacties
Sonic2
Sonic227 mrt. 2018 - 16:01

Het valt me op dat mensen zich ontzettend slecht verdiepen in verkiezingsuitslagen en dan hele rare conclusies trekken. Een aantal voorbeelden, waar je hele decennia mee in een andere daglicht kan zetten. Laat ik me focussen op Nederland. Voor het gemak. De PvdA had in 1965 al 43 zetels. Het duurde tot 1972 voordat ze op dat niveau weer terug waren. Eerst verloren ze zes zetels en toen wonnen ze er respectievelijk 2 en vier zetels. In 1977 won Den Uyl vooral veel zetels door de tweestrijd, de kaping en de crisis binnen de CPN. Den Uyl trok radicaal links leeg. Vervolgens verloor de PvDA weer wat zetels om in 1986 weer op 52 te eindigen. Het wordt neer gezet als een linkse bloei tijd. Ik zie vooral pieken en dalen en een bepaalde basis. Het CDA in de jaren 80 hetzelfde. Het CDA verloor tot 1982 elke keer zetels. In 1986 wonnen ze vooral omdat er binnen de VVD een macht strijd was en interne onrust. In 1989 won het CDA al niets meer ondanks dat concurrent VVD verloor. Ook hier weer een stagnerend beeld. De klap kwam in 1994. Via de ouderen partijen en de VVD en een fors lagere opkomst. Hetzelfde met de PVV. In 2010 24 zetels. In 2012 waren het er 15 en dat kwam ook deels door de tweestrijd tussen PvdA en VVD. In 2017 wint de PVV de terug gekeerde strategische kiezers terug. Uit deze analyse blijkt wel dat de jaren 70 niet zozeer heel links waren. Dat de jaren 80 niet zo zozeer erg CDA minded waren en dat de jaren 10 niet echt een populistische revolte vormen. Dat er geen mega overloop is van links naar rechts. Dat het vooral PvdA kiezers zijn die nu naar 50 PLus, GL, PvdD en DENK overstappen. Kiezer zijn wel (terecht) kritischer geworden, maar veranderingen gaan nu eenmaal traag. Ook Trump is in die zin nauwelijks een nieuw fenomeen. Na 8 jaar democraten wint er wel eens een Republikein en het is in Amerika eerder een voordeel om outsider te zijn. Kennedy, Reagan, Clinton, Obama waren ook allemaal outsiders. Toen ze begonnen. Je stelling over de VVD klopt overigens niet. Het VVD beleid is gewoon Tatcher achtig beleid op economisch gebied en heeft niets radicaal links over zich. Je schijnt al radicaal links te zijn als je 50 jaar geleden een keer wat aardigs heb gezegd over communisten. Dat is dan heel erg. Dat radicaal rechts een homo mepper op de lijst heeft staan is wat minder erg en dan moeten we niet zo wroeten in het verleden. Dat is de (radicaal) rechtse consensus.

JanVG2
JanVG228 mrt. 2018 - 9:05

k heb geen idee hoe deze bijdrage met mijn bijdrage te maken heeft. Wat ik beschrijf is hoe elementen van het “linkse” politieke denken uit de jaren 60 tegenwoordig standaard zijn in onze maatschappij. Of dat door linkse of andere partijen (of een combi) of zelfs niet door partijen maar door buiten-parlementaire ontwikkelingen is ingevoerd, is verder niet van belang. Of linkse partijen een meerderheid van de stemmen hebben is daarbij dus ook irrelevant. Wat betreft de VVD en zijn programma en de wereld van de late jaren 60 – kijk naar homo-rechten, milieu, etc

Big guy Bane (4u)
Big guy Bane (4u)27 mrt. 2018 - 8:12

Ik denk dat links vooral naar links is geschoven. John F Kennedy was een democratische president, maar met zijn standpunten zou hij vandaag de dag republikein zijn. Ongetwijfeld.

2 Reacties
Sonic2
Sonic227 mrt. 2018 - 15:30

Je hoeft maar naar Engeland, Duitsland en ook Nederland te kijken om te bewijzen hoe erg ongelijk je hebt. In Duitsland ondervindt de SPD nog last van de rechtse koers van Schroder. De PvdA in Nederland is na het afschudden van de ideologische veren door Kok nog steeds in ideologische verwarring. Hetzelfde geldt voor de correctie die Corbyn aan brengt bij het rechtse beleid van Blair. Links is dus vooral naar rechts opgeschoven. Op sociale zekerheid al decennia naar rechts. Al helemaal als ze regeren. Als je een verschuiving kan merken dan is het dat radicaal rechts voor de buhne wat meer is opgeschoven naar links.

stokkickhuysen
stokkickhuysen27 mrt. 2018 - 20:01

Ongetwijfeld niet. Maar de Democratic Party is ook niet links te noemen als je 'europees links' als uitgangspunt neemt. Sterker nog, ik denk dat de democraten bij veel punten rechts van de VVD staan. Vooral waar het gaat over wat doet de staat vs wat doe je zelf is er een diep gevoelde verplichting van zelfredzaamheid die uiteindelijk maar voor weinig anders ruimte laat dan voedselbonnen.

Inspector Gadget
Inspector Gadget27 mrt. 2018 - 4:41

"Eén van de politieke mythes die we de laatste jaren veel horen is dat de wereld steeds linkser wordt en dat het tijd wordt voor een rechtse correctie." Volgens mij twijfelt niemand dat alles juist naar rechts aan het verschuiven is!

2 Reacties
jsbijl
jsbijl27 mrt. 2018 - 10:11

Inderdaad Maar rechts heeft zich tegenwoordig goed in een linkse jas kunnen vermommen

Sonic2
Sonic227 mrt. 2018 - 15:43

Het zit hem in het woord alles. Dat is dus ook niet waar. In Frankrijk zie je dat Front National aan het stagneren is. De PVV maakt in Nederland een grote duikvlucht. In Engeland is UKIP niets meer waard en in Amerika worden de Republikeinen bij congres verkiezingen verslagen. Voor zover je de verkiezing van Trump al een verschuiving naar rechts kan noemen. Deels natuurlijk wel, maar Trump won onder meer ook omdat hij de Trump democraten kon aantrekken. U kijkt naar peilingen en ik naar verkiezingen. Ik zie Wilders in 2010 24 zetels halen en in 2012 haalt hij er 15 en vorig jaar waren het er 20. Het schommelt daar een beetje tussen. Niet zo heel erg spannend. Het is ook fout om de macht van rechts te overschatten. In Nederland is er geen coalitie over rechts te maken op dit moment. Of het moet met zes of zeven partijen zijn. Niet overdrijven dus.

stokkickhuysen
stokkickhuysen26 mrt. 2018 - 21:28

Na een bezoek aan het Atomium (wereldtentoonstelling) kwam ik tot de conclusie dat onze tijd veel met 1958 overeenkomt. Veel echte vernieuwing. In 58 dacht men dat de atoomauto kwam, vliegende schotel voor de deur, etc. Volgens mij is het grote verschil het vertrouwen in 's lands leiding. Noch in NL noch in US heeft men veel vertrouwen in de huidige regering. In 1958 had men in NL tenminste nog het idee dat de regering er voor de bevolking zat. Als ik Steinbeck goed begrijp was dat vertrouwen al weg in de US (mede veroorzaakt door de consolidatie (schaalvergroting) in de landbouw.

Zapata
Zapata26 mrt. 2018 - 18:17

/Was hij zijn tijd nou zo ver vooruit? Of zijn wij gewoon niet opgeschoten?/ We zijn geen zak opgeschoten. Buiten technologische veranderingen om is er weinig anders. Eigenlijk is er weinig anders sinds the dark ages. Primitieve op geld en macht beluste idioten, soms door een of andere godsdienst gedreven bestrijden elkaar op leven en dood en offeren daar graag wat mensenlevens voor op. En al die idioten brullen om het hardst dat ze gelijk hebben en dat de ander de vijand is. Want zo hou je de onderdaan er ook echt onder. Kortom het is een zinloze exercitie om te proberen resultaat te bereiken met het menselijk ras. Daarom heeft een eventuele god ons ook allang verlaten. Die had wel wat beters te doen.

BingoGrubb
BingoGrubb26 mrt. 2018 - 17:38

hebben mensen het beter of slechter dan 50 jaar geleden? wat vangnetten betreft. en waar past obama in dit verhaal? de veranderingen in de maatschappij zijn namelijk niet plots ontstaan na trumps aanstelling. verder vraag ik mezelf ook af of de vergelijkingen die u maakt wel echt zijn en niet kunstmatig. in deze maatschappij van je beter voor doen dan je bent is een likeje zo gegeven maar een een poot uit steken voor een ander vinden we toch vaak wel wat moeilijker en we kopen het dan ook liever af bij een goed doel.

1 Reactie
stokkickhuysen
stokkickhuysen27 mrt. 2018 - 19:35

de veranderingen in de maatschappij zijn namelijk niet plots ontstaan na trumps aanstelling. Maar wel door Obama's acties? Ik ben nog altijd heel blij dat de bankenwereld uitelkaar klapte nog tijdens Bush' regeerperiode, anders had Obama daar ook iedere keer voor op mogen draaien. Maar bijvoorbeeld Clinton en zijn FannieMae FreddieMac, ja daar zit wel wat fout besliswerk dat nogal lang naijlt. Maar goed, je punt dat T niet voor alle ellende verantwoordelijk is is een feit. Maar wat heeft hij tot nu toe gedaan voor de Amerikanen?