Black Friday: waarom wij elk jaar opnieuw de pionnen zijn

Vrijdagochtend staan miljoenen Nederlanders paraat voor "onmisbare" kortingen. Websites vliegen eruit, bezorgers rennen zich rot, en jij denkt dat je een slimme aankoop doet. Feit is: Black Friday is een marketingcircus waarin jij en ik jaarlijks de pionnen zijn.

Nepkortingen: de schijn van besparen
Recent onderzoek van de Consumentenbond bevestigt wat velen vermoedden: webshops verhogen weken vooraf hun prijzen kunstmatig. Zo lijken Black Friday-aanbiedingen spectaculair, maar vaak is het slechts schijn. Dit wordt nu ook bevestigd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die donderdag 20 november bekendmaakte dat maar liefst 75% van de onderzochte winkels hun kortingen onjuist vermeldt. Consumenten worden hierdoor misleid omdat de korting hoger lijkt dan hij in werkelijkheid is. Giganten als Amazon, Bol.com en Coolblue profiteren terwijl consumenten denken een voordeeltje te scoren. Dit patroon van prijsmanipulatie is geen toeval, maar een systematisch marketinginstrument. De ACM zet haar onderzoek voort en adviseert consumenten: eerst checken, dan bestellen.

FOMO: de val van de kooppsychologie
Black Friday komt uit de VS en drijft massale consumptie aan, precies zoals Cyber Monday. Angst om iets te missen, de welbekende FOMO, maakt dat mensen impulsief en onder druk kopen, vaak zonder noodzaak. Zoals financieel expert Dave Ramsey treffend zegt: "Je koopt dingen die je niet nodig hebt om indruk te maken op mensen die je niet mag." Wij zijn hier elk jaar weer de kwetsbare spelers in dit toneelstuk.

Black Friday: het kapitalisme in zijn meest uitgebuite vorm
Black Friday is het overdadige Amerikaanse kapitalisme dat zich van zijn slechtste kant laat zien: een ongebreidelde consumptiedrift die grenzen aan gezond verstand en duurzaamheid volledig negeert. Het is een commercieel festijn waarin winstmaximalisatie regeert, met verborgen kosten die de samenleving en planeet aan het grijpen houden. Terwijl miljarden dollars over de toonbank gaan, worden werknemers uitgeknepen, milieuvervuiling genormaliseerd en consumentengedrag gemanipuleerd tot pure hebzucht. Deze feestdag is een symptoom van een kapitalistisch systeem dat groei en winst verheerlijkt ten koste van mens en natuur — de schaduwzijde van de Amerikaanse droom die we hier klakkeloos overnemen en reproduceren.

De verborgen prijs: stress en milieu-impact
De echte kosten staan niet op de bon: duizenden bezorgers en magazijnmedewerkers werken onder extreme druk, met korte pauzes en lage beloningen. Bovendien zijn retouren een gigantisch probleem, met kledingretouren tot 30%. De ecologische voetafdruk hiervan is enorm. Tegelijk zien we dat veel goedkope spullen afkomstig zijn uit fabrieken waar overwerk en lage lonen normaal zijn, soms zelfs kinderarbeid voorkomt.