Bij de intocht van de Sint toonde racisme zijn smerigste gezicht

Het is twee weken na de landelijke intocht van Sinterklaas. Sinds dat moment probeer ik in woorden te vatten wat er dat weekend in Nederland gebeurde. De emoties zaten en zitten nog steeds hoog bij mij en al die anderen die de straat op gingen om vreedzaam te protesteren tegen de aanwezigheid van een racistische karikatuur bij een kinderfeest.

Over de demonstratie in Rotterdam zijn in de weken voorafgaand aan de intocht gesprekken gevoerd met de politie en de gemeente. Tijdens deze gesprekken zijn er zaken afgesproken en vastgelegd en is de demonstranten verzekerd dat men er alles aan zou doen om te zorgen dat wij veilig konden demonstreren in Rotterdam. Wij zijn er dan ook vanuit gegaan dat Rotterdam niet opnieuw onze burgerrechten en vrijheden zou inperken zoals de gemeente dat in 2016 deed. Jammer genoeg is opnieuw gebleken dat het maken van dit soort afspraken zinloos is en de gesprekken niet meer zijn dan een verplicht ritueel waar je op geen enkele manier rechten aan kunt ontlenen.

Ikzelf was die zaterdag aanwezig bij de actie op het Grote Kerkplein in Rotterdam. Enkele uren vóór onze actie ontaardde het protest op de Erasmusbrug in een chaos. Auto’s bestuurd door extreemrechtse types stopten naast de stoet betogers en vanuit die auto’s is er gericht met vuurwerk gegooid naar demonstranten. Door het hele land zijn mensen aangevallen, uitgescholden, bedreigd en geslagen door onder andere als Zwarte Piet verklede nazi’s.

Met de beelden en verhalen van dat andere protest in ons hoofd stonden wij op het plein, met knikkende knieën en een steen in onze maag. Maar: vastbesloten om ons statement, ondanks die angst, toch te maken. Met een kleine groep hadden wij een protest aan het eindpunt van route van de intocht.

We hadden twee spandoeken.  Eén van die spandoeken is vrijwel direct door twee agressieve beveiligers afgepakt, op de ander stond ’Listen to black voices, don’t make black faces’. Naast mij stond een oudere dame die het letterlijk uitschreeuwde terwijl de tranen over haar gezicht stroomden. Zoveel verdriet en frustratie om het steeds weer niet gehoord worden, om het besef dat een deel van onze bevolking, politici incluis, hun grootsheid en hoogstaande cultuur vorm menen te moeten geven door een kinderfeest te voorzien van een racistische karikatuur.

De zondag daarna sloot ik aan bij de demo in Tilburg. Juist omdat het de dag ervoor op zoveel plekken mis was gegaan had ik de behoefte om te laten zien dat we niet buigen voor geweld. Maar ook hier ging het mis en moest de demonstratie worden afgebroken omdat de politie onze veiligheid niet kon garanderen.

Terwijl wij  daar stonden en de angst van de politie voelbaar was, hoorden wij dat er tientallen mensen waren opgepakt omdat die van plan waren de demonstranten aan te vallen. De politie was er van overtuigd dat er meer groepen met soortgelijke plannen op weg waren naar onze locatie. Dat was de reden dat wij daar zo snel mogelijk weg moesten. Zeker omdat ze bij die aanhoudingen zelfs boksbeugels en vlindermessen in beslag hebben genomen. Het inperken  van de grondrechten van mensen door gebruik te maken van geweld en intimidatie, begint zo langzamerhand een Nederlandse traditie te worden!

Het gevoel dat mensen zelfs bereid zijn je neer te steken om hun racistische karikatuur te behouden, dat gevoel is niet te bevatten. Net als dat de reacties van veel mensen op het extreemrechtse geweld van dat weekend voor mij echt niet te rijmen zijn. Want ‘racistische hooligans en als blackface geschminkte neonazi’s zijn natuurlijk niet okee maar dat is maar een klein groepje mensen en de meeste Nederlander die zijn totaal niet racistisch’. Dat is meestal wel zo’n beetje het niveau van het ‘racismedebat’ in Nederland. Naast het in alle toonaarden ontkennen van het feit dat racisme echt een probleem is en grappen maken, over Black Friday en roetveegkoffie bijvoorbeeld.

Natuurlijk, er zijn politici die zich na een weekend vol extreemrechts geweld uitgesproken hebben. Maar het blijft wel erg in de trant van “ja, natuurlijk is het niet goed te praten maar…” en na die ‘maar…’ begint dan toch weer het goedpraten en bagatelliseren. Daarnaast zijn die politici in mijn ogen vaak medeverantwoordelijk voor het geweld en de extreemrechtse aanslagen, doordat ze jarenlang lekker laf in het midden bleven staan en ‘neutraal’ waren in de ‘discussie’ over Zwarte Piet. Jíj kunt het je permitteren om zogenaamd neutraal te zijn – dat is een luxepositie. Of in de woorden van Desmond Tutu: “Als je neutraal blijft wanneer er onrecht plaatsvindt, kies je de kant van de onderdrukker.”

De mensen die protesteren tegen Zwarte Piet zijn Nederlanders die, juist omdat ze deel zijn van de samenleving, mede mogen bepalen hoe deze samenleving eruitziet. De tijd dat het racisme, dat diep verankerd zit in onze samenleving, stilzwijgend of schouderophalend geaccepteerd en gedoogd werd is voorbij. Intenties doen in deze niet terzake. Het zijn de gevolgen die belangrijk zijn. Racisme is racisme en dan maakt het niet uit hoe goed je bedoelingen zijn.

De mensen die protesteren hebben een boodschap. Die boodschap is niet minder waar of waardevol omdat hij gebracht wordt op een manier die voor de ontvanger minder aangenaam is. Gesprekken over racisme, onderdrukking, discriminatie en uitsluiting zijn verre van leuk. Ze zijn pijnlijk, confronterend en laten je soms naar jezelf kijken op een manier die je liever zou vermijden. Écht naar jezelf en je eigen handelen kijken, is gewoon zwaar, zeker als een ander je daar op wijst. Het betekent zelfreflectie en dat doet soms pijn. Toch is het noodzakelijk is om deze gesprekken te voeren op elke mogelijke toon en op alle mogelijke manieren.

Bedenk dat wanneer de dominante partij de toon van de gesprekken wil bepalen en zelfs wil opleggen aan hen die vanuit lijfsbehoud strijden tegen racisme en onderdrukking, dit weinig anders is dan een bevestiging van de onderdrukking. Waar dat eigenlijk op neer komt is: ken je plek, gedraag je goed, misschien doen we jou dan een plezier en zullen we naar je luisteren. Want “natuurlijk mag jij over je onderdrukking praten, maar dan wel netjes en genuanceerd zodat ik mij daar niet rot over ga voelen”.

Ik persoonlijk hoop dat de komende jaren steeds meer mensen de boosheid die ze voelen over dit onrecht en deze onderdrukking gaan gebruiken. Het zijn niet zelden de radicale en ongemakkelijke geluiden die veranderingen in gang zetten. Juist de dingen die schuren, onaangenaam voelen, pijnlijk zijn en mensen oncomfortabel maken, dát zijn de zaken die besproken moeten worden. Daar ligt namelijk ook de mogelijkheid tot daadwerkelijke en structurele verandering.

Het weekend van de landelijke intocht heb ik, net als vele anderen die gingen protesteren, het smerigste gezicht van racisme gezien en ervaren. Mensen zijn zowel fysiek als verbaal op een zeer agressieve manier aangevallen. Mensen die na dat weekend nog steeds neutraal tegenover Zwarte Piet staan, staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis.

Ik persoonlijk ben echt helemaal klaar met het both sides -gelul. Er is een goede en een foute kant. Kies maar!