Joop

Bezuinigen hoeft niet

  •    •  
24-01-2012
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Als we het geld halen waar het zit
Het kabinet gaat ‘noodgedwongen’ nóg meer bezuinigingen. De verslechterende overheidsfinanciën ‘nopen tot -draconische ingrepen’. Maar waarom bezuinigen als we de miljarden bij de allerrijksten en bij rechtse hobby’s kunnen halen? 

Rutte brengt het nieuws alsof een natuurwet zich doet gelden: de crisis verdiept zich, dus moet er extra bezuinigd worden. Tot voor kort werd de logica klakkeloos geaccepteerd, maar mede dankzij de Occupy-beweging is dat niet langer het geval. De politieke uitdrukking van een alternatief blijft echter op z’n best halfslachtig als we smalle kaders hanteren van wat ‘realistisch’ is.


Zo lanceerden PvdA, SP en GroenLinks half januari een alternatief plan voor de rechtse bezuinigingsdrift. Hun gezamenlijke nadruk op het behoud van banen, het creëren van werkgelegenheid en het belang van (groene) infrastructurele investeringen is een welkome stap in de goede richting. 


Maar hun visie is niet probleemloos. De onderlinge verschillen zijn zo groot, dat ze op het cruciale vraagstuk van financiering met slappe, abstracte verklaringen komen. Tegenover de ‘kille bezuinigingen’ van het kabinet plaatsen zij ‘solidaire bezuinigingen’, en laten vervolgens open wat dat laatste dan zou betekenen. Uitgangspunt blijft dát er bezuinigd moet worden, maar dan ‘sociaal’.
Dit terwijl ‘uitgaven beperken’ slechts één manier is om een begrotingstekort te dichten. Je kunt ook de inkomsten verhogen door de sterkste schouders de lasten te laten dragen. Door de rekening van de crisis ondubbelzinnig bij de multinationals en de allerrijksten neer te leggen. Dat zou het daadwerkelijk sociale uitgangspunt moeten zijn waaromheen linkse eenheid gesmeed kan worden.


De top neemt

 
Afgelopen drie decennia zijn de vennootschaps- en vermogensbelastingen systematisch verlaagd. Ondertussen is de belastingdruk op de hier gevestigde bedrijven zo laag dat Nederland bekend staat als notoir belastingparadijs. Tot grote frustratie van Obama heeft dertien procent van alle Amerikaanse bedrijven een brievenbusadres in Nederland om zo belastingafdracht in de VS te omzeilen. Tachtig van de honderd grootste bedrijven hebben financiële firma’s die in Nederland gevestigd zijn om zo te kunnen profiteren van de ‘fiscale innovaties’ die de Amsterdamse Zuidas te bieden heeft. 


Daar houdt het niet op. Natuurlijk is er ook voor gezorgd dat de eigenaars en aandeelhouders van deze bedrijven hun grotere stuk van de taart ook zelf mogen opeten. Graaien moet per slot van rekening wel lonend zijn. Dus is in 2001 de toch al lage vermogensbelasting afgeschaft en vervangen door een rendementsheffing (belasting op rendement van het vermogen in plaats van het vermogen zelf), die ook nog eens de laagste is van de hele EU.


Resultaat: tussen 1993 en 2010 steeg het Bruto Binnenlands Product met 112 procent en het vermogen van de top-10 procent met 231 procent (dat is gemiddeld 13,6 procent per jaar). De topvermogens groeiden dus twee maal zo snel als het nationaal inkomen.


Vervolgens sloeg de crisis toe en kwam de staatsbegroting onder druk te staan. En wat wordt ons verteld? ‘Sorry, er is minder geld. Er zit niets anders op dan te snoeien.’ En dus sluiten bibliotheken, brandweerkazernes en zwembaden. En dus gaat de bijl in de zorg-, huur- en kinderopvangtoeslag. En dus worden er honderden miljoen bezuinigd op speciaal onderwijs, sociale werkplaatsen en geestelijke gezondheidszorg. En dus worden ambtenaren ontslagen en uitkeringen gekort. Onvermijdelijk? Verre van dat.


Neem van de top


Er bestaat een simpel alternatief: het geld halen waar het zit. De 10 procent meest vermogende huishoudens bezaten begin 2010 ruim 700 miljard euro. Het invoeren van een vermogensbelasting van slechts 3 procent op deze groep (dus veel minder dan de gemiddelde vermogensgroei) zou jaarlijks meer dan 21 miljard euro opleveren.

Hetzelfde principe kan via verschillende manieren worden doorgevoerd: het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek voor woningen boven een half miljoen, het verhogen van de vennootschapsbelasting, een hogere heffing op dividenduitkeringen, belasting op flitskapitaal, het dichten van gaten in de belastingwetgeving, een extra belastingschijf voor de hoogste inkomens, enzovoorts. En dan hebben we het nog niet over de Joint Strike Fighter, de missie in Kunduz en andere geldverslindende rechtse hobby’s gehad.


Natuurlijk stuit dit pleidooi op heftige reacties: ‘Maar die mensen hebben hard voor hun geld moeten werken’, ‘Als je dat doet verhuizen ze naar het buitenland’, ‘Daarmee ontneem je de prikkel om te ondernemen’. Soms krijg je zelfs te horen dat de meer vermogenden al zo hard zijn geraakt door de crisis. In andere woorden, juist hén pakken zou gewoon onménselijk zijn.


Omdat het idee van ‘extra belastingen’ zo gevoelig ligt een aantal punten ter verheldering. Ten eerste gaat dit niet over het over de kop jagen van de voortploeterende buurtsuper of het taxibedrijf van ome Henk. We hebben het hier over de hoeveel-huizen-hebben-we-ook-alweer-families. Ten tweede creëren rijke mensen niet zelf hun rijkdom. In de meeste gevallen werken ze niet eens. Ze bezitten. Middels dat bezit en bijkomende macht onttrekken ze waarde die gecreëerd is door anderen. Ten derde zijn ze niet zielig. Ze zijn stinkend rijk ten koste van anderen.


Chantage


Het echte argument is er natuurlijk een van economische chantage. Hogere belastingen voor de top zouden de economie schaden (in tegenstelling tot massa’s mensen ontslaan), bedrijven dwingen naar het buitenland te vluchten (want de Maasvlakte verplaats je zo makkelijk) en vermogensfondsen nopen hun kapitalen elders te parkeren (alsof ze dat niet toch al doen). Het is bangmakerij die mensen over de hele wereld over zich heen krijgen, van Griekenland tot de VS.

Meegaan met de ‘logica’ van bezuinigen en de chantage tegen progressieve alternatieven maakt links kwetsbaar. In plaats daarvan zou ze zich moeten richten op datgene waar banken en bazen allang mee bezig zijn: economische strijd voeren en alles uit de kast trekken om die te winnen. Dat doen betekent niet alleen bezig zijn met alternatieven op papier, maar ook de sociale kracht bouwen die ze kan afdwingen.

Meer over:

politiek, opinie
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (19)

jonh16144
jonh1614424 jan. 2012 - 12:15

Sociaal is Nederland al lang niet meer. De enige hoop is dat er weer een revolutie komt...of erger. Dit kabinet bedriegt systematisch maar verantwoordelijkheid ervoor nemen doen ze niet. (Oeps, zomaar ff 50 miljard ernaast zitten, kan iedereen gebeuren toch?) Stiekem hoop ik dat ze door blijven met het uitknijpen van mensen. Pas als er pure wanhoop is, zullen er veranderingen komen. Tot die tijd moeten we het met de graaiers doen.

FransAkkermans1947
FransAkkermans194724 jan. 2012 - 12:15

"Stiekem hoop ik dat ze door blijven met het uitknijpen van mensen." Zo stiekem is dat niet hoor, u komt er tenminste eerlijk voor uit.

Jansen & Jansen
Jansen & Jansen24 jan. 2012 - 12:15

[Sociaal is Nederland al lang niet meer. De enige hoop is dat er weer een revolutie komt...of erger.] Weer? Welke revolutie in Nederland heb ik gemist?

elgringo2
elgringo224 jan. 2012 - 12:15

Gevalletje 'wandelende hersenschudding', wat deze schrijver last van heeft. Wat een onzin artikel. Mensen die vermogend zijn creëren dat niet zelf, maar 'bezitten gewoon', wat dat dan ook moge zijn. Er zijn echt mensen in dit land die dit door HARD WERKEN vergaard hebben. Niet iedereen heeft daar zin in in dit land. Ik geef toe, de scherpe randjes mogen er best vanaf van het huidige kapitalistische bestel in Nederland. Dit kabinet mag weg van mij. Maar....dit voorstel is het begin van het einde. Misschien gaat het toch nog waarheid worden met Eem-il-Roemer aan het bewind.

Conundrum
Conundrum24 jan. 2012 - 12:15

Een uitstekend verhaal. Laat de veroorzakers van de crisis ook de crisis betalen! Bovendien leidt bezuinigen tot minder vraag en dus tot nog meer overheidstekorten, via meer werkloosheidsuitkeringen en lagere belastingen. Het CPB voorspelt voor 2012 ook nauwelijks groei. Dit kabinet volgt een doodlopende (VVD)-weg!

JoopSchouten
JoopSchouten24 jan. 2012 - 12:15

Ja. Belast megalomaan rijke nietsnutten. Ik werk ook.

Matjan2
Matjan224 jan. 2012 - 12:15

Bezuinigen=meer werkloosheid=meer mensen in de steun die we via de belastingen ALLEMAAL betalen!

Biff Everwood
Biff Everwood24 jan. 2012 - 12:15

Helder betoog. Rijke mensen zijn graaiers en dus voeren we de pluk-ze-regeling in. Scheelt justitie een hoop bewijslast bij de huidige uitvoering, dus dat levert ook weer een mooie bezuiniging op! Dat is lekker! De internationale socialisten vallen te prijzen met hun heldere, ondubbelzinnige manier van redeneren. Ik zou het daarom echt niet gek vinden als ze de krachten bundelen met de PVV, een partij met eveneens bondige denkpatronen.

Uilenspiegel
Uilenspiegel24 jan. 2012 - 12:15

Helder betoog en onderbouwd ook nog. Inderdaad laat de superrijken en de graaiers betalen, in plaats van likken. Dit betoog mag vaker worden gehouden. Wat nou crisis? Beter is de vraag: Bij wie is het crisis?

nachtwacht2
nachtwacht224 jan. 2012 - 12:15

Ze hebben een boel waakhonden die op de botten passen! jk

Florian2
Florian224 jan. 2012 - 12:15

Typisch links: als je het niet lukt je uitgaven in de hand te houden ga je gewoon NOG MEER geld ophalen bij de burgers.

Gaaltje
Gaaltje24 jan. 2012 - 12:15

Interessant om te kijken als we alle schulden en al het geld wegdoen. Kijken wie we dan zijn als mensen. Wat er dan overblijft...... Zou een boel opruimen en de essentie zichtbaar maken. Maarja...niet in deze dimentie.

geejeehaa
geejeehaa24 jan. 2012 - 12:15

"Dus is in 2001 de toch al lage vermogensbelasting afgeschaft en vervangen door een rendementsheffing (belasting op rendement van het vermogen in plaats van het vermogen zelf), " En die rendementsheffing gaat uit van een FICTIEF rendement van 4%, dat met 30% wordt belast (m.a.w. je betaalt 1,2% belasting over je vermogen). Oók wanneer dat vermogen helemaal niet 4% rendement genereerde (wat gezien de recente beursresultaten en de gemiddelde spaarrentes vrij logisch is). Dat is dan nog afgezien van de vraag welk recht de overheid in vredesnaam heeft om met de tengels in de zakken te graaien van mensen die al belasting hebben betaald over hun inkomsten én over alle producten en diensten die ze aanschaften (BTW, accijnzen).

1 Reactie
MainavdZwan
MainavdZwan24 jan. 2012 - 12:15

a) voor top 10% rijksten was de gemiddelde vermogensgroei tussen 1993 en 2010 13 procent. Dat is een indicatie dat rendement ver boven de 4 procent lag. b) De overheid graait nu niet alleen in de zakken van degenen die veel minder te makken hebben, maar breekt ook nog eens allerlei sociale voorzieningen af onder het mom van geldgebrek. Dus gegraaid wordt er. Mijn punt is dat het rechtvaardiger en efficienter is om dat te doen bij degenen waar ook wat te halen valt. c) Het recht van de staat doet er minder toe. Meer het recht van de sterkste. Mijn pleidooi is dat er strijd geleverd moet worden voor een herverdeling van welvaart van de 10% rijksten naar de rest. Na al die jaren van zelfverrijking aan de top is een keertje de rollen omdraaien wel een aangename afwisseling, en daar hoeft de staat inderdaad niet per se aan te pas te komen.

Andy40
Andy4024 jan. 2012 - 12:15

"Tot grote frustratie van Obama heeft dertien procent van alle Amerikaanse bedrijven een brievenbusadres in Nederland om zo belastingafdracht in de VS te omzeilen" en "Het echte argument is er natuurlijk een van economische chantage. Hogere belastingen voor de top zouden de economie schaden (in tegenstelling tot massa’s mensen ontslaan), bedrijven dwingen naar het buitenland te vluchten (want de Maasvlakte verplaats je zo makkelijk) en vermogensfondsen nopen hun kapitalen elders te parkeren (alsof ze dat niet toch al doen). Het is bangmakerij die mensen over de hele wereld over zich heen krijgen, van Griekenland tot de VS." In zo een kort verhaal zo een grote tegenstelling...leuk geprobeerd maar niet meer dan dat

1 Reactie
MainavdZwan
MainavdZwan24 jan. 2012 - 12:15

Mijn punt is niet dat economische chantage een fabeltje is, maar dat het bestreden moet worden. Zowel op ideologisch niveau (bv dat intrekken bonussen tot leegloop bedrijfstop zou leiden) als wetmatig (bv door het verbieden van 'postbusbedrijven').

[verwijderd]
[verwijderd]24 jan. 2012 - 12:15

De problemen liggen iets anders, iets fundamenteler. Ook als we de rijken plukken, geven we nog veel te veel uit. Die schulden komen dus bij de volgende generaties terecht. Politici zullen dit niet vertellen, want die willen herkozen worden. Die zullen zeggen dat het de schuld van links, ziek, rijk, elite, oud, rechts of populisme is, kortom: de Anderen.

2 Reacties
keck66
keck6624 jan. 2012 - 12:15

Teveel? Ten opzicht van wat? Als je bedoelt dat we boven onze stand leven, dan is dat natuurlijk het over één kam scheren van 'we'. Het gaat erom dat we de koek zo eerlijk mogelijk verdelen. Daar is dit artikeltje om bedoeld. Ga dus liever inhoudelijk in op het punt dat dit kabinet de bankencrisis en bijgevolg (bail out) de landencrisis (soevereinitiet) laat betalen door Wajongers, gehandicapten, bijstandmoeders, cultureelerfgoed, kortom de kwetsbaren (of 'onrendabelen') en niet bij multinationals die minder belasting betalen dan u en ik.

Uilenspiegel
Uilenspiegel24 jan. 2012 - 12:15

Dan delen we toch eerlijker? Jouw probleem opgelost.