Beter een ‘zakenkabinet’?

De verkiezingen zijn voorbij en de formatierituelen gaan weer beginnen. De grootste partij mag het voortouw nemen en proberen een zogenaamd ‘stabiel kabinet’ te formeren. Gaat er een centrum-rechtse of een centrum-linkse coalitie gevormd worden?

De regering moet een afspiegeling vormen van het regeerakkoord dat uit de onderhandelingen tevoorschijn is gekomen. De grootste partij van de coalitie mag de premier leveren. De partijen buiten de coalitie vormen de oppositie en staan mogelijk 4 jaar (tot de volgende verkiezingen) grotendeels buitenspel.

Er zijn nu ook weer stemmen te horen die pleiten voor een voor een zakenkabinet of beter: een extraparlementair kabinet. Het gaat dan niet om een ploeg ministers die gespecialiseerde vakkennis bezitten, waardoor een technocratie op de loer ligt, maar om een regering met niet aan partijen gebonden personen, die een coördinerende rol binnen het ambtenarenapparaat kunnen vervullen. Die bezitten geen politiek profiel en kunnen veel makkelijker door het parlement aan hun kerntaken gehouden worden.

In het parlement wordt er geen meerderheidscoalitie gevormd en de partijen bepalen per thema wat hun inzet is. Hierbij zouden de uitgangspunten uit de partijprogramma’s op grond waarvan de burgers gestemd hebben, leidend dienen te zijn. Over thema’s daarbuiten kan dan gediscussieerd worden.

Zo zou de uitvoerende macht weer de rol krijgen die haar toekomt, namelijk het in de praktijk brengen van door het parlement vastgesteld beleid, niet meer en niet minder. De controlerende functie van het parlement bestaat uit het onderzoeken of regering en ambtenaren de wetten wel correct hebben uitgevoerd.

Hierdoor zou ons politiek stelsel behoorlijk aan democratisch gehalte winnen. Het beste zou echter zijn om ingelote wetgevende burgerberaden en beleidsvoorbereidende burgerparlementen (opstellen agenda en wetsvoorstellen voor parlement), waarmee al succesvol geëxperimenteerd wordt, in te voeren. Zij hebben de potentie om het parlementarisme op den duur geheel te vervangen, zoals ik in een eerdere bijdrage al betoogde.