Beperk Koehandel in de Eerste Kamer

Mooi was het niet. Dat stemmen voor de Eerste Kamer. Om restzetels te verdelen stemden allerlei Provinciale Statenleden op andere partijen. Maar waarom is dit stelsel eigenlijk zo? En kan het anders?

Waarom is er sprake van koehandel? In essentie omdat er restzetels zijn. Sommige partijen halen 1.4 zetel andere 2.6. Die 0.4 en de 0.6 zetel moeten zo eerlijk mogelijk gedeeld worden tussen de partijen. Omdat er een lange tijd zit tussen de verkiezing van de Provinciale Staten en de Eerste Kamer, worden de lijsten met lijstverbindingen pas ingediend na de verkiezingen. Daardoor konden er in het verleden allerlei deals gesloten worden met lijstverbindingen en nu kunnen er dus lijsten worden ingediend (Koornstra) die op het eerste gezicht geen zetel zouden kunnen winnen.

Met een hele simpele wijziging kan al deze koehandel worden geminimaliseerd en kan er helderheid voor de kiezer worden. Als de lijsten voor de Eerste Kamer pas ingediend moeten worden voor de Provinciale Statenverkiezingen (inclusief lijstverbindingen) dan wordt een deel van de koehandel tegen gegaan: partijen moeten hun voorkeuren voor wie er meer zetels krijgt uiten voor de verkiezingen. De coalitie moet dan uitspreken dat zij liever een meerderheid heeft, of de oppositie, of links, klein Christelijk of rechts. Net als bij de Tweede Kamerverkiezingen moeten kiezers weten welke partijen ze in de Eerste Kamer in helpen met hun stem. Ook zijn de lijsten (met lijsttrekkers) al bekend voor de verkiezingen – dan weten kiezers ook wie ze de Eerste Kamer in helpen.

Natuurlijk zal er dan nog de mogelijkheid bestaan dat Statenleden strategisch stemmen, maar als er minder ‘partijen’ zijn (in dit geval verbonden lijsten) dan zijn er ook minder restzetels te verdelen. Als er maar twee blokken zijn, zijn er geen restzetels. Dat vermindert het strategisch gedrag en de koehandel.

Beperk koehandel, vergroot transparantie en laat partijen hun voorkeuren uitspreken voor de verkiezingen.