Behalve haar achternaam heeft Lilian weinig met haar vader gemeen

Normaal gesproken zou zij nu moeten aftreden. Maar in een partij waar de dochter de vader opvolgt als ware het een monarchie zijn dingen niet normaal.

SP-leider Lilian Marijnissen werkt volgens het radioprogramma ‘Sven op 1’ aan een boek over de toekomst van haar partij. Dat zou wel eens een heel dun boekje kunnen worden, want ik denk niet dat de SP nog veel toekomst heeft. Ze staat in alle mij bekende peilingen op verlies, of hooguit op behoud van haar huidige, schamele aantal van 9 Kamerzetels. Lilian mag met haar schrijverij dan wel in de voetsporen van haar vader Jan treden, diens boek ‘Tegenstemmen’ is al meer dan 25 jaar oud. Toen was de SP nog in opmars. Tegenwoordig is het tegenovergestelde het geval.

Bij de SP is nauwkeurig aan te geven wanneer de afbraak begon. Namelijk in 2008, toen Jan Marijnissen het fractievoorzitterschap neerlegde. Tot dan toe had de partij, die in 1994 met 2 zetels in de Tweede Kamer kwam, het goed gedaan. Ze won bij bijna alle verkiezingen, wat vooral te danken was aan de populariteit van Marijnissen senior. In 2006 haalde de SP niet minder dan 25 zetels. Ze had destijds best kunnen gaan regeren als ze bereid was geweest tot enkele compromissen. Maar daar voelde Marijnissen niets voor; achteraf gezien vermoedelijk ten onrechte. Marijnissen kreeg kort daarop last van gezondheidsproblemen en legde zijn functie neer.

Hij werd opgevolgd door Agnes Kant, maar die bakte er niets van. De partij verloor al snel veel leden en kreeg bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 een forse nederlaag te verwerken. Kant maakte plaats voor Emile Roemer.

Dat leek in eerste instantie een gouden greep. Roemer wist de schade ietwat te beperken: in de datzelfde jaar gehouden Kamerverkiezingen verwierf de SP 15 zetels. Een verlies van 9 weliswaar, maar het had erger gekund. Hierna ging het zelfs een tijdje bergopwaarts. In de verkiezingscampagne van 2012 was de SP korte tijd virtueel de grootste partij. Zou Roemer de nieuwe premier worden? Zover kwam het niet, want in een tv-debat liet hij zich afbluffen door VVD-leider Mark Rutte en het electoraat wendde zich massaal van hem af. De SP kwam niet verder dan het resultaat dat ze twee jaar eerder ook had gehaald: 15 zetels.

Roemer bleef braaf zijn best doen, maar hij slaagde er niet in de faam van Jan Marijnissen te evenaren, laat staan te overtreffen. In 2017 kreeg de SP niet meer dan 14 zetels. Van het gigantische verlies van de PvdA in dat jaar wist ze in het geheel niet te profiteren.

De rol van Roemer was uitgespeeld. Weliswaar nog niet meteen, want hij mocht nog een paar maanden fractievoorzitter blijven, maar in december van 2017 moest hij plaatsmaken voor Lilian Marijnissen. De dochter van Jan inderdaad. Iedereen snapte dat zij niet kón mislukken, want wie zou er na haar moeten komen? Lilian is het enige kind van de persoon aan wie de SP alles heeft te danken. 

Lilian mislukte niettemin. De SP kreeg bij de laatste Kamerverkiezingen een verlies van 5 zetels te verwerken. De gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar waren ook al geen succes, om het zachtjes uit te drukken. Lilian heeft behalve de achternaam weinig met haar vader gemeen. Zij mist diens bonhomie en het talent om op simpele wijze boodschappen te verkondigen die grote groepen kiezers blijkbaar graag horen. Normaal gesproken zou zij nu moeten aftreden. Maar in een partij waar de dochter de vader opvolgt als ware het een monarchie zijn dingen niet normaal. Lilian zal blijven zitten tot het bittere einde, vrees ik.

Samenwerken met andere linkse partijen kan niet, gezien de geharnaste standpunten over onder meer de EU die de SP inneemt. PvdA en GroenLinks hebben zeker hun best gedaan, veel meer dan hun best zelfs, maar het heeft niet geholpen. Zij gaan straks fuseren (als het tenminste allemaal doorgaat) en de SP krijgt een nieuwe klap. Daarvan zal ze niet meer herstellen. Ze mag misschien nog met een handvol zetels in een hoekje van de Tweede Kamer gaan zitten kniezen en gelijk hebben. Tot de kiezers haar definitief uit haar lijden verlossen.

Al betwijfel ik of dat de strekking van het boek van Lilian Marijnissen zal zijn.