Bedreigen 'wacko birds' de Amerikaanse economie?

Europa zit nog midden in de eurocrisis, opkomende landen krijgen de afgelopen dagen klappen van de markten en de olieprijs loopt op door spanningen in het Midden-Oosten. Moeten de VS wederom de aanjager van de wereldeconomie zijn?

De Amerikaanse economie heeft enig momentum, maar tevreden achterover leunen is geen optie. Er zit weinig verbetering in het percentage van de beroepsbevolking met een baan. Bovendien zit geen schot in het de zogenaamde ‘underemployment’, de mensen die gedwongen minder werken dan ze willen. Tot slot stijgen lonen nauwelijks.

Financiële storm op komst? Het broze herstel gekoppeld aan de mogelijke afremming van het ruime monetaire beleid, maakt dat de politiek de komende maanden niet mag blunderen. Washington heeft wel veel kansen om het te verprutsen. Drie fiscale kopzorgen kunnen zich samenballen tot verlammende fiscale migraine.

Op 30 september loopt het fiscale jaar af. De federale overheid draait al jarenlang op noodwetgeving, omdat Washington maar geen overstemming kan bereiken over een normale begroting. Het Congres moet straks haast maken als terugkeert van reces: negen werkdagen resten dan voor een vergelijk over de toedeling van budgetten voor 2014.

Ongeveer tegelijk met de begrotingsworsteling bereiken de VS het wettelijk vastgelegde schuldenplafond. De overheid kan het uitzingen tot oktober of november, maar daarna is de kredietpap op en moet het plafond verhoogd worden.

Verder komt de komende maanden nog een politieke verdeeldheid zaaiend onderwerp aan de orde: de $104 miljard aan bezuinigen die de sequester oplegt. Het opheffen van de sequester zou 300.000 – 1.600.000 banen en 0,7 procentpunt extra groei opleveren. De Democraten willen graag de automatische bezuinigingen de nek omdraaien, maar Republikeinen zijn fel tegenstander (behalve in veel gevallen voor defensie en veiligheid).

Het samenvallen van de fiscale puzzels zorgt voor een politiek interessante herfst. In de zomer van 2011 woedde ook een fiscale politieke storm. De markten reageerden destijds geschrokken: de Amerikaanse kredietwaardigheid werd naar beneden bijgesteld, aandelenmarkten gingen in de min en de reële economie leed.

Een snufje Obamacare en een beetje defensie Alsof het fiscale probleemtrio niet gecompliceerd genoeg is, gooit een aantal vooraanstaande Republikeinen de gezondheidszorg nog in de mix. Marc Rubio en Ted Cruz – twee van de grote Republikeinse beloftes – willen Obamacare vastklinken aan fiscale onderhandelingen: alleen goedkeuring voor een wet die de overheid draaiende houdt als tegelijk financiering voor Obamacare wordt teruggedraaid.

Er wordt nog een andere kwestie verbonden aan het fiscale debat: defensie en nationale veiligheid. Tea Party politici als Cruz en Rubio worden vaak aangeduid als fiscale haviken, maar zijn veelal op het gebied van buitenlands beleid en defensie duiven: zij hechten – gechargeerd – meer waarde aan gezonde overheidsfinanciën dan aan het op peil houden van defensie-uitgaven.  Daarnaast hebben zij vaak een isolationistische inslag. Deze politici zijn vaak de relatief jonge, ‘rebelse’ garde binnen de GOP. Daartegenover staat het establishment met gearriveerde namen als John McCain. Zij waarschuwen dat de ongenuanceerde opstelling van mensen als Cruz de nationale veiligheid en internationale vrede, veiligheid en welvaart in gevaar brengt. In deze context refereerde McCain dan ook aan Cruz en collega Rand Paul als ‘wacko birds’.

Verdeelde Republikeinen Scheidslijnen lopen dwars door elkaar heen binnen de GOP, waardoor de partij van binnenuit verzwakt. Dit maakt de onderhandelingspositie van de Democraten – die de lijnen gesloten weten te houden – sterker. Andere onderwerpen waarover de Republikeinen verdeeld waren, zijn wapenwetgeving, immigratie, landbouwsubsidies en nominaties van Obama voor overheidsbanen.

De verdeeldheid binnen de GOP kan de partij dwingen tot het sluiten van een fiscale deal. De financiële cijfers kunnen daarbij helpen. De federale uitgaven dalen voor het eerst sinds het einde van de Korea-oorlog twee jaar op rij en het tekort is sterk afgenomen. Kortom, de zorgen om volledig uit de hand lopende overheidsuitgaven zijn wat minder urgent, waardoor misschien wat gemakkelijker een compromis bereikt wordt.

Obstakels op de weg Dat een fiscaal akkoord gesloten wordt, is nog geen uitgemaakte zaak. Een aantal factoren kan een deal frustreren. Ruim veertig procent van de Amerikanen denkt dat het overheidstekort sinds 2010 sterk gestegen is, terwijl het gedaald is van $1300 miljard naar $600 miljard. Dergelijke misconcepties kunnen de rechtervleugel van de GOP minder ontvankelijk maken voor een deal, omdat hun electoraat zeer gefocust is op de nationale schuld. Een andere mogelijke dwarsboom is de kwetsbare positie van de GOP-leider in de Senaat. Hij heeft een zware herverkiezingsstrijd voor de boeg volgend jaar in zijn staat Kentucky. Als hij rare dingen doet om zich goed te positioneren voor de verkiezingen, kan dit voor problemen zorgen bij de fiscale onderhandelingen. De Republikeinse leider in het Huis van Afgevaardigden staat ook zwak, waardoor het gevaar dreigt dat hij zijn mensen niet in het gareel krijgt als gestemd moet worden over een deal en het risico bestaat dat hij zich teveel gedwongen ziet te luisteren naar de rechtervleugel van de partij. Tot slot kunnen Rubio & co nog roet in het eten gooien als hun campagne voor het koppelen van de fiscale onderhandelingen en het onthoofden van Obamacare op stoom komt.

Gure herfst en koude winter Wall Street vreest niet voor een de groei onderuithalende sluiting van de overheidsdeuren en een bloedige schuldenplafondoorlog. Maar de Wacko Birds zijn nog niet uit de lucht gehaald. Mochten deze vogels het fiscale debat weten te saboteren dan kunnen het nog een grauwe herfst en winter worden als de wereldeconomie ook getemperd wordt door oplopende spanningen in de eurozone na de Duitse verkiezingen, vertragende opkomende economieën en voortdurende onrust in het Midden-Oosten. 

cc-foto: thethreesisters