Autoritaire impulsen beginnen waar macht herinnering wil afdwingen

Dat een zittende Amerikaanse president zijn naam toevoegt aan het Kennedy Center is geen kwestie van persoonlijke smaak. Het is een gevaarlijk politiek signaal. Je ziet een oud patroon zich herhalen: macht die zichzelf bruut wil verankeren in cultuur.

Culturele instellingen zijn in een werkelijke democratie geen verlengstuk van de regering. Ze bestaan juist om ruimte te bieden aan verbeelding, kritiek en diversiteit. Kunst die zich onafhankelijk mag opstellen tegenover macht. Wanneer een machthebber zijn naam aan zo’n instituut verbindt, keert die relatie om. Cultuur wordt dan geen vrijplaats meer, maar symbolisch eigendom.

De geschiedenis biedt talrijke voorbeelden. Mussolini graveerde zijn initialen in openbare gebouwen. Stalin hernoemde steden naar zichzelf. Ceaușescu liet stadsdelen slopen om zijn macht architectonisch te vereeuwigen. Niet uit liefde voor kunst, maar omdat symbolen langer standhouden dan ambtstermijnen.

Het Kennedy Center ontstond als levend monument voor een vermoorde president en als tempel voor de uitvoerende kunsten. Het belichaamde een samenleving die haar culturele hart niet onder bevel stelt. Door er de naam van een levende president aan toe te voegen, wordt dat principe ondermijnd. Wat collectief geheugen was, wordt persoonlijke erfenis.

Dit gaat dieper dan ego: het raakt aan de kern van gezag. Democratische macht verdraagt dat namen vervagen en ideeën overleven. Autoritaire impulsen beginnen waar macht zichzelf niet loslaat en herinnering wil afdwingen.

Waakzaamheid vraagt hier herkenning. Het herkennen van een beweging waarin macht niet volstaat met invloed, maar ook betekenis wil claimen. Waar cultuur niet langer vrij mag spreken, maar moet bevestigen.

Wie zijn naam nodig heeft om te blijven voortbestaan, vertrouwt niet op zijn nalatenschap, echter op wat hij zich toe-eigent.