Anti-Europese houding vakbond schaadt sociale belangen werknemers

FNV-voorzitter Agnes Jongerius onderschat de eurocrisis. Haar oproep om een effectiever Europees economische bestuur tegen te houden kan ertoe leiden dat Nederlandse werknemers binnenkort met nog veel grotere negatieve sociale gevolgen worden geconfronteerd.

De huidige eurocrisis leidt tot pijnlijke bezuinigingen, vooral in de landen waar de begrotingstekorten niet meer zonder Europese steun gefinancierd konden worden. De Europese Commissie doet een terechte poging om dit in de toekomst te voorkomen. Ze wil niet alleen strenger gaan toezien op het begrotingsbeleid, maar ook op de onderliggende economische verschillen van de EU-landen die naast de crisis op de financiële markten, oorzaak zijn van de buitensporige tekorten.

Jongerius is bang dat de Commissie “sluipenderwijs een stok in handen krijgt waarmee zij lidstaten om de oren kan slaan”. Maar die stok is nu precies waar ook Nederlandse werknemers belang bij hebben. Als de Commissie landen die nu gered moeten worden tijdelijk had gewezen op hun onhoudbare economische keuzes, waren de Europese economie en de euro nu stabieler geweest. Ook de Nederlandse open economie die zo nauw met de Europese verbonden is, had daarvan geprofiteerd.

Sinds de invoering van de euro controleert de Europese Commissie landen vrijwel uitsluitend op huidige begrotingstekorten via het weinig effectieve Stabiliteits- en Groeipact. Dit leidt ertoe dat overheden vooral in hun uitgaven beknot worden zonder dat er naar de grote onderliggende economische verschillen tussen EU-landen gekeken wordt. Te laat en te langzaam komt de EU nu op gang om deze fout bij de oprichting van de monetaire unie te herstellen. Juist door landen aan te spreken op gebrek aan hervormingen of investeringen in de toekomst worden evenwichtige overheidsfinanciën op lange termijn gegarandeerd en nieuwe bezuinigingen op sociale zaken met een hakbijl voorkomen.

Het laatste wat een vakbond zou moeten nastreven is het remmen van dit proces. De vergrijzing vormt een nog grotere uitdaging voor de euro dan de huidige financiële crisis. Ook Nederlandse pensioenen komen in groot gevaar als andere landen hun sociale stelsels niet meer kunnen betalen. Zonder meer Europees economisch bestuur zal de euro het niet redden en zal de Europese economie zeer zware klappen te verduren krijgen. Economen voorspellen dat het uiteenvallen van de muntunie een welvaartsverlies van zo’n 10% kan betekenen voor Nederland. Een sociale ramp waar ook de FNV voor zou moeten waken.

Een breder Europees economisch toezicht in plaats van alleen op de uitgavenrem te trappen is in het belang van Nederlandse werknemers. Terwijl veel zuidelijke lidstaten kampen met een handelstekort en een schuldenberg, hebben concurrerende economieën als Duitsland en Nederland juist een handelsoverschot. Duitsland wordt door de Europese Commissie daarom nu al aangespoord om de binnenlandse vraag te stimuleren, bijvoorbeeld door te investeren in innovatie. Voor Nederland zou een vergelijkbaar advies kunnen gelden zodat de regering minder bezuinigt en meer investeert. Dat is goed voor de Nederlandse koopkracht én voor de zuidelijke landen die zo meer kansen krijgen om te exporteren en hun tekorten op de handelsbalans weg te werken.

De vakbeweging zou er beter aan doen zich constructief op te stellen in Europa. Er is genoeg werk aan de winkel om een volwaardig sociaal Europa naast de interne markt te zetten. Europese minima voor arbeidsomstandigheden en sociale bescherming moeten worden verhoogd, uitgebreid en aangepast aan een veranderende arbeidsmarkt, juist om te voorkomen dat de rekening van de bezuinigingen eenzijdig wordt neergelegd bij werknemers en uitkeringsgerechtigden. Progressieve partijen hebben de steun van de vakbond nodig om de Europese economie socialer en duurzamer te maken. Klagen over Brusselse bemoeienis is daarvoor contraproductief.