Het is fijn om te zien dat je, in tegenstelling tot wat de NOS beweert, geen racistische karikatuur nodig hebt om een binding te voelen met je thuisland
Dit weekend kreeg ik een appje van een verbaasde Sinterklaas uit Belgrado. Hij zou met zijn roetveegpieten Sinterklaas vieren op de Nederlandse ambassade maar zijn piet kwam opdagen als zwarte piet in plaats van als roetveegpiet. Nou deed dit gelukkig niet af aan het feest en op de ambassade in Belgrado hadden ze gelukkig nog een mooi sinterklaasfeest gevierd. Maar de rel had inmiddels wel het landelijke nieuws gehaald. De NOS kwam direct met een artikel “Veel ambassades houden Zwarte Piet in stand”. De NOS verslaggever vroeg zich af “waarom lijken de ambassades de discussie in Nederland niet op te pikken?” En gelukkig had de NOS ook al een antwoord op deze vraag “Je ziet vaak dat gemeenschappen in het buitenland traditioneler zijn dan het thuisland zelf” en “voor die gemeenschap vertegenwoordigt de traditie een verbinding met het land van herkomst”.
Ik vroeg mij toch af waar de NOS dit idee vandaan had gehaald. Ik kon mij eigenlijk niet voorstellen dat Nederlanders in het buitenland niet stilstonden bij de gevoeligheid rondom Zwarte Piet. Naar mijn idee leidde zwarte piet daar juist vaker tot een discussie omdat mensen, zeg in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, niks met onze traditie ophadden. Voor iemand in het buitenland is zwarte piet geen leuke kinderfiguur maar inderdaad een nare blackface karikatuur. Ik besloot eens uit te zoeken hoe dit zat op Nederlandse ambassades. Na een zoektocht via Google en Facebook, waarbij ik sinterklaas overal ter wereld tegenkwam al dan niet op kameel of olifant, kwam ik al gauw 24 ambassades en consulaten die zwarte piet geheel of gedeeltelijk aangepast hadden tegen. In Duitsland, India, Bangladesh, Spanje, Zweden, Slovenië, Ghana, Oeganda, Tsjechië, de VS, Australië, Sri Lanka, Zuid-Afrika, Albanië, Roemenië, China, Sudan, Rwanda, Macedonië, Thailand, Zimbabwe, Pakistan en Singapore waren roetveegpieten, kleurenpieten en andere piet-alternatieven te zien, soms nog in combinatie met zwarte piet. Nederland heeft zo’n 140 diplomatieke posten (ambassades en consulaten) in de wereld, dat betekent dat op basis van deze survey minstens 17% van onze diplomatieke posten zwarte piet heeft vervangen of dat zij zwarte piet aan het aanpassen zijn. Hierbij moet worden opgemerkt dat het feest niet op alle diplomatieke posten gevierd wordt en dat ik van veel ambassades niks heb kunnen vinden. Uit een survey onder Nederlandse 279 Nederlandse gemeenten blijkt dat 239 gemeenten vasthouden aan de traditionele zwarte piet. Drie gemeenten hebben aangegeven dat ze zwarte piet geheel aanpassen. In 17 gemeenten lopen er roetveegpieten tussen de zwarte pieten. Een aantal andere gemeenten wilde niet bekend maken hoe zij dit deden (ten tijde van de survey). In 86% van alle Nederlandse gemeenten verandert er dus in ieder geval helemaal niks aan het uiterlijk van zwarte piet.
Anders dan wat de NOS dus beweert zijn ambassades over het algemeen sneller geneigd om het uiterlijk van piet aan te passen. In de Verenigde Staten en in Rwanda heeft zwarte piet al vanaf 2013 plaats gemaakt voor kleurenpieten. En op veel diplomatieke posten zoals in Berlijn, Washington en Stockholm zijn überhaupt geen zwarte pieten meer te zien. Het bizarre vind ik niet zozeer dat de NOS haar feiten niet op orde heeft. Dat gebeurt wel vaker. Ik ben echter wel verbaasd dat NOS-verslaggevers het vervolgens voor elkaar krijgen om een niet bestaand fenomeen logisch te verklaren. Er wordt geclaimd dat deze mensen traditioneler zijn en dat zwarte piet voor hun een verbinding met het thuisland vertegenwoordigt. Maar in de praktijk zijn deze mensen juist vaker geneigd tot het aanpassen van zwarte piet en vaak komt dit ook omdat de lokale bevolking, bijvoorbeeld in de VS en in Zweden, kritiek heeft geuit op deze traditie. De discussie lijkt over het algemeen juist méér te spelen in het buitenland en daardoor leidt dit dan ook vaker tot verandering.
Ik ben blij dat ambassades deze discussie vaak oppikken en ik vind het al helemaal fijn om te zien dat de kinderen daar, wanneer het uiterlijk van zwarte piet is aangepast, nog steeds heel erg genieten van dit sinterklaasfeest. En het is fijn om te zien dat je, in tegenstelling tot wat de NOS beweert, geen racistische karikatuur nodig hebt om een binding te voelen met je thuisland.